Tygodnik Powszechny TP 44/2016

Data wydania:
Numer wydania:
44
Rok wydania:
2016

Edytorial

/

Wypominki

Ks. Adam Boniecki
No to znów mamy Święto Zmarłych, „po kościelnemu” Dzień Zaduszny.

Obraz tygodnia

O. Ludwik Wiśniewski / / Fot. Grażyna Makata

Jubileusz o. Ludwika Wiśniewskiego

Artur Sporniak
Słynny duszpasterz opozycji demokratycznej z czasów PRL 25 października skończył 80 lat. Z tej okazji przypominamy teksty o. Ludwika i rozmowę z nim,…
Od lewej: Aleksiej Milczakow i Jan Petrovsky / / Źródło: http://khpg.org/en/index.php?id=1476975539

Areszt w Norwegii

Paweł Leski
Norweska policja zatrzymała Jana Petrovskiego – Rosjanina poszukiwanego przez Ukrainę za zbrodnie wojenne, które miał popełnić w Donbasie. Petrovsky niedawno…
Gala wręczenia nagrody „Patriota Roku 2016” im. Kazimierza Odnowiciela, Kraków, 22 października 2016 r. / / Fot. JAKUB PORZYCKI / FORUM

Nieśmieszny minister

Paweł Bravo
Antoni Macierewicz Patriotą Roku. Takim tytułem uczciły go podczas sobotniej gali
w Operze Krakowskiej środowiska związane z wydawnictwem Biały Kruk.
/ Fot. Philippe Wojazer / REUTERS / FORUM

Koniec obozu imigrantów w Calais

ŻyM
To koniec obozu imigrantów w Calais – 24 października rozpoczęła się jego likwidacja.
/ Fot. Tiziana Fabi

Papież gra w „kółko i krzyżyk”

TP
Tylko kilka godzin można było oglądać mural namalowany na kamienicy niedaleko Watykanu, przedstawiający papieża grającego ukradkiem w grę „kółko i krzyżyk”…

Kraj w skrócie

TP
17 – 23 października

Kościół w skrócie

TP
17 – 23 października

Kultura w skrócie

TP
17 – 23 października

Najważniejszy pierwszy krok

Jakub Majmurek
Seriale telewizyjne w polskiej kulturze po 1989 r. wychodziły najgorzej. Dlatego na „Artystów” Strzępki i Demirskiego czekano z taką niecierpliwością i…
/

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz
Hillary Clinton i Donald trum podczas trzeciej debaty prezydenckiej 19.10.2016 r./ / Fot. John Locher/AP/FOTOLINK/EASTNEWS

Kto wygłosi mowę przegranego?

Radosław Korzycki
Panujący konsensus w opiniach po trzeciej debacie każe się zastanowić, czy kampania Donalda Trumpa jest jeszcze w ogóle do uratowania.

Temat Tygodnika

/ Fot. Kamila Buturla

Jak przeżyć śmierć

Bernadetta Janusz, Anna Goc, Marcin Żyła
Bernadetta Janusz, psychoterapeutka: O naszych zmarłych możemy myśleć jako o osobach, które od teraz są w nas. Nosimy je w sobie.
/ Fot. Justin Sullivan / GETTY IMAGES

Pamięć absolutna

Piotr Sikora
Chcemy wierzyć, że kiedyś spotkamy zmarłych „po drugiej stronie”. Że śmierć nie jest kresem miłości. Ale chrześcijańska wiara w życie wieczne to coś więcej niż…

Czytania

Źródło

Kard. Grzegorz Ryś
14 października miałem wielką radość odprawiać z karmelitankami wigilię uroczystości Teresy Wielkiej.

Miłośnik życia

O. Wacław Oszajca SJ
Na cmentarzu Powązkowskim, na nagrobku Wacława Nałkowskiego (1851–1911), ojca Zofii i Hanny, widnieje takie oto epitafium:

Chasydzka bajka

Paweł Śpiewak
Skrucha nie jest za morzami. Nie jest w wyższym świecie. Jest czymś na wyciągnięcie ręki.

Czytania liturgiczne

TP
30 października – 6 listopada
/ Fot. DOMENA PUBLICZNA

Widzenia

TP

Kraj

Konferencja prasowa minister edukacji Anny Zalewskiej na temat reform w szkolnictwie, Warszawa 16 września 2016 r. / / Fot. ADAM CHELSTOWSKI / FORUM

Edukacyjną zmianę PiS da się szybko wprowadzić. Ale będzie to zła zmiana

Przemysław Wilczyński
Po raz pierwszy w polskiej edukacji dostajemy zmianę, w której saldo chaosu, niepewności, kosztów z jednej strony, a hipotetycznych choćby korzyści z drugiej…
Natalia Przybysz / / Fot. Mateusz Ochocki/KFP/REPORTER/EASTNEWS

Artystka i aborcja

Karolina Przewrocka-Aderet
Wyznanie Natalii Przybysz stawia w trudnej sytuacji. Nas wszystkich – bo pokazuje, że polska aborcja to nie tylko historie matek dowiadujących się o…
Kadr z filmu „Wołyń”: polsko-ukraińskie wesele / Fot. Krzysztof Wiktor / MATERIAŁY PRASOWE

Historia jako siła i balast

Marek Zając
Reanimowany niedawno spór o Jedwabne i debata wokół rzezi na Wołyniu odsłoniły smutną prawdę: większość Polaków woli być ślepa na jedno oko. Różni nas tylko to…
Urząd Skarbowy w Łodzi przy ul. Kościuszki / Fot. Małgorzata Kujawka / AGENCJA GAZETA

U progów progresji

Piotr Wójcik
Projektowany jednolity podatek dochodowy ma szansę ucywilizować nasz system, dziś pełen fikcji.
Małgorzata Rybicka, Gdańsk, 21 października 2016 r. / Fot. Renata Dąbrowska dla „TP”

Niech spoczywają w pokoju

Małgorzata Rybicka, Paweł Bravo, Paweł Reszka
Małgorzata Rybicka, wdowa po Aramie Rybickim: Żałoba rodzin smoleńskich jest strasznie zakłócana. A ona musi się kiedyś skończyć. Po niej życie też ma wartość.

Wiara

Wnętrze jednej ze skalnych kaplic w Göreme, Kapadocja, Turcja / Fot. Marcelina Szumer

Wiara drąży skałę

Marcelina Szumer-Brysz
By odkryć tajemnice pierwszych pokoleń chrześcijan, trzeba się udać do muzułmańskiej Turcji. Tam zejść pod ziemię i krążąc w labiryncie kapadockich skał szukać…

Jednomyślności nie widać

Artur Sporniak
Adhortacja „Amoris laetitia” została w Kościele przyjęta entuzjastycznie i jednomyślnie poza jednym zdaniem, które od 8 kwietnia, czyli od ogłoszenia dokumentu…
/ Fot. Andrea Franceschini / GETTY IMAGES

Deklaracja niewierności

Ks. Adam Boniecki
Czy dokument o dyscyplinie małżeństwa podpisany przez trzech kardynałów to początek buntu przeciwko Franciszkowi?

Świat

Feride i jej córka Mumina – tatarscy uchodźcy z Krymu – na ulicy Drohobycza, lato 2016 r. / Fot. Monika Andruszewska

Model Drohobycz

Wojciech Pięciak
Podupadłe miasto na ukraińskiej prowincji stało się przykładem integracji muzułmańskich uchodźców w chrześcijańskim otoczeniu. Jak Tatarzy z Krymu znaleźli tu…
Wojska irackie pod Mosulem, październik 2016 r. / Fot. Ahmad Al-Rubaye / AFP PHOTO / EAST NEWS

Bitwa nie tylko o Mosul

Inga Rogg
Ofensywa przeciw dżihadystom może zakończyć ich panowanie w Iraku i osłabić ich pozycję w Syrii. Ale przeciwnicy Państwa Islamskiego nie mają wspólnej…
Protesty młodych Rumunów przeciwko „grupie trzymającej władzę”. Bukareszt, listopad 2015 r. / Fot. Andrei Pungovschi / ANADOLU AGENCY / GETTY IMAGES

Miękkie podbrzusze Zachodu

Piotr Oleksy
W Bułgarii, Mołdawii i Rumunii trwa właśnie zawzięta walka starych elit z nowym pokoleniem. Jej wynik może wpłynąć także na układ sił w Europie.

Historia

Władysław Gomułka przemawia po przybyciu na Dworzec Białoruski. Moskwa, 15 listopada 1956 r. Trzeci od lewej Nikita Chruszczow. / Fot. EAST NEWS / AFP PHOTO // MONTAŻ

Rok 1956: stracona szansa

Łukasz Kamiński
Czy 60 lat temu kryzys komunizmu – w Polsce i innych krajach bloku wschodniego – spowodował jego osłabienie? Czy też przeciwnie: oddalił perspektywę jego…

Nauka

Na zbliżeniach – wyblakłe fragmenty umierającej Wielkiej Rafy Koralowej / Fot. RICHCAREYZIM / DREAMSTIME.COM // WWF.AUSTRALIA // WWW.RICE.EDU

Wielkość, która blaknie

Adam Robiński
Wbrew internetowej plotce Wielka Rafa Koralowa nie umarła. Choć nikt nie umie powiedzieć, jak długo jeszcze pożyje.

Kultura

Trup na Dębnikach

Lektor
Naprzeciw Wawelu, na cyplu wcinającym się w zakole Wisły, stała kiedyś potężna neogotycka willa Rożnowskich. W roku 1895, w środę po Wielkanocy, u podnóża…

Warto zobaczyć w TV

AP
29 października – 4 listopada
Kadr z filmu „Śmierć w Sarajewie” / Fot. MATERIAŁY DYSTRYBUTORA

Sieroty z Sarajewa

Anita Piotrowska
Na dachu hotelu Europa ekipa telewizyjna nagrywa narodową debatę z udziałem historyków. Pomiędzy nich trafia niejaki Gawriło Princip, potomek zamachowca. W…
Roland Topor, Alicja we wnętrzu swojej głowy, 1972 r. / Rys. Courtesy Galerie Anne Barrault / ART CAMERALIS

Abram, Roland, Nicolas

Agnieszka Taborska
Roland był najbardziej znany w świecie. Wiele zrobił dla promocji twórczości swego taty, urodzonego w Łodzi. Teraz przyszła kolej na jego syna. Wreszcie…
Wisława Szymborska i Kornel Filipowicz, lata 70. / / Fot. Z arch. Fundacji W. Szymborskiej

Kocham cię, ale się tym nie przejmuj

Kalina Błażejowska
Wystarczy wrażliwość niemiarowego szczupaka, żeby przy tej lekturze odczuwać moralny dyskomfort. Trudno zapomnieć, że listy te są przeznaczone dla zupełnie…
W barze Williston Brewing Company, Williston, Północna Dakota, maj 2016 r. / Fot. Andrew Cullen / REUTERS / FORUM

Ameryka, wojna światów

Michał Paweł Markowski
Na wiecach wszyscy wyją z radości, gdy Trump deprecjonuje wartości życia wspólnego. Wyją, gdyż życie wspólne, rzecz pospolita, demokracja są dla nich…

Felietony

Inni

Paweł Reszka
Każdy z tych ludzi spotykanych w drodze przez świat składa się jakby z dwóch istot, jest dwoistością, którą często trudno oddzielić. (…)

Kiedy usłyszycie „sprawdzam!”

Szymon Hołownia
Na granicy polsko-białoruskiej koczuje grupa uchodźców z Czeczenii, którzy próbują uciekać na Zachód przed reżimem tamtejszego prokremlowskiego watażki Ramzana…

O miłości inaczej

Stanisław Mancewicz
Przypominamy naszą wieszczbę sprzed lat zaledwie kilku, że oto niechybnie i rychło nadejdą dni, w których z płaczem będziemy wspominać czasy tzw. „polityki…

Talerz zupy

Wojciech Bonowicz
W nagrodzonej Angelusem powieści Varujana Vosganiana opisana jest następująca scena: po jedenastu latach powraca z Syberii jeden z rumuńskich Ormian, wydany…

Smaki

/ Fot. Isabelle Rozenbaum / AFP / EAST NEWS

Widelcem czy palcami

Paweł Bravo
List przyszedł od Marianny. A ściślej: plik urzędowych papierów.

Zmysły

/ Fot. Filip Klimaszewski dla „TP”

Nikt normalny tak po lesie nie łazi

Adam Robiński, Lechosław Hertz
Lechosław Herz, krajoznawca: Polski krajobraz jest w stadium poczwarki. Ale patrzę na niego od przeszło pół wieku i widzę, że zmiana jest kolosalna.

Tygodnik Czytelników

Wyjaśnienie i przeprosiny

Janusz Poniewierski
„TP” nr 43 / 2016

Jesteśmy sobie potrzebni

Marek Światłowski
„TP” 42 / 2016

Dodatki w numerze TP 44/2016

Festiwal Poznań Baroque 2016

Alice Julien-Laferrière / Fot. Cezary Zych

Festiwal Poznań Baroque

TP
4-12 XI 2016
Corina Marti / Fot. Cezary Zych

Inna droga

Cezary Zych
Wiele festiwali muzyki dawnej konstruuje swoje programy wokół przewodnich tematów monograficznych albo regularnie celebruje muzyczne rocznice.

Siła zmyślenia

Jakub Puchalski
Gdy 500 lat temu Tomasz Morus drukował w Louvain swą „Utopię”, wiedział, do jakiego świata I co chciałby w nim usłyszeć.
Anna Besson / Fot. Cezary Zych

W kółku Anny Amalii

Barbara Świderska
Sławne jest „odkrycie” Bacha zapoczątkowane wykonaniem przez Mendelssohna „Pasji wg św. Mateusza” w 1829 r. w berlińskiej Singakademie. Jednak w Berlinie wcale…

Magazyn Literacki: Przybornik z Przybory (7-9/2016)

Okładka dodatku: Jeremi Przybora, Warszawa, 30.10.1966 r. / Fot. Zygmunt Januszewski TVP / PAP

Magazyn Literacki „Książki w Tygodniku”

Tomasz Fiałkowski
Przybornik z Przybory
Autorzy Kabaretu Starszych Panów: poeta Jeremi Przybora (z lewej), kompozytor Jerzy Wasowski (z prawej), 1958 r. / Fot. Zygmunt Januszewski TVP / PAP

Nieporównany Pan B.

Jan Gondowicz
Autokanibalizm Wasowskiego i Przybory podkręcał surrealny potencjał Kabaretu Starszych Panów, polegający na niepowtarzalnym połączeniu nostalgii i umowności,…
Jeremi Przybora w swoim mieszkaniu, Warszawa, 1960 r. / Fot. Andrzej Wiernicki / FORUM

Przybornik z Przybory

Grzegorz Uzdański
U Przybory najważniejsza i najciekawsza jest nieskrępowana zabawa absurdem, która do dziś pozostaje niedoścignionym wzorcem, i to nie tylko dla komików.

20. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie

TP
27–30 października 2016, ul. Galicyjska 9

Podróż zbiorowa

Jerzy Franczak
W 1979 r. Georges Perec opublikował „Podróż zimową” – opowiadanie o profesorze literatury, który odkrywa dzieło zapomnianego geniusza, Hugona Verniera.

Włoski Joyce

Jerzy Franczak
Utwór włoskiego pisarza, opublikowany po raz pierwszy w 1941 r., zadziwia i niepokoi.

Jazzowy zaduch

Michał Sowiński
Santiago Biralbo – jazzowy pianista, który od lat grywa pod pseudonimem w podrzędnej knajpie w Madrycie – opowiada narratorowi powieści skomplikowaną i pełną…

Księga opowieści

Michał Sowiński
Książka Justyny Dąbrowskiej to zbiór 15 wywiadów z czołowymi postaciami polskiej kultury i nauki, których autorka nazywa swoimi mistrzami.

Wzruszenie ramion

Katarzyna Trzeciak
„Jest to niedziela ich życia, która wszystkich zrównuje i usuwa wszystko, co złe; ludzie, którzy mogą być tak z całego serca weseli, nie mogą być naprawdę na…

Inne głosy

Grzegorz Jankowicz
Álvaro de Campos to jeden z heteronimów Fernando Pessoi, czyli fikcyjna postać, której portugalski pisarz wymyślił biografię oraz napisał w jej imieniu wiersze…

Śladami Chazarów

Tomasz Fiałkowski
Kaganat Chazarski – państwo na rubieżach Europy, między Morzami Czarnym i Kaspijskim, gdzie krzyżowały się szlaki handlowe, przez blisko trzy stulecia…

Pavel mniej znany

Tomasz Fiałkowski
Ota Pavel (1930–1973), autor genialnych opowiadań, powstałych w ramach terapii psychiatrycznej, był komentatorem sportowym radia czechosłowackiego; pierwszy…

„Jeremi Przybora – Czat”

Grzegorz Uzdański

Ironista nie bez reszty

Katarzyna Trzeciak
Ostrożność Wallace’a czyni z niego ironistę niekompletnego, którego chciałoby się zapytać: „co myślisz?”, licząc na nieironiczną odpowiedź.

Łomot

Michał Sowiński
Historia dla Twardocha to w najlepszym razie wdzięczny rezerwuar gadżetów. Naprawdę interesują go wyłącznie fantazje na temat patriarchalno-mizoginicznego…

Ofiarowanie

Jerzy Franczak
Oates zyskuje uznanie zarówno pożeraczy fabuł, jak i wybrednych krytyków, bo umiejętnie zasypuje przepaść pomiędzy literaturą popularną a wysoką.

Niewczesne żale, próżny trud

Weronika Szwebs
Wydawca „Interwencji 2” Houellebecqa przekonuje, że książka stanowi „oryginalny i niepokorny komentarz do naszej współczesności”. Trafnym słowem jest tu…

Socjologia na gorąco

Marcin Żyła
Bauman w kontekście kryzysu migracyjnego przywołuje zasadę wzajemnej gościnności Kanta, zapowiadającą świat, w którym ludzie „będą musieli ścierpieć się obok…
/ Fot. Ulf Andersen / AURIMAGES / AFP / EAST NEWS

Niespieszny wszechświat opowieści

Jan Balbierz
Kilkusetstronicowe opowieści Javiera Maríasa to w istocie kameralne dramaty. Dominuje erotyczne napięcie, demony przeszłości i tajemne motywacje, prowadzące do…
Budowa Pomnika Ofiar Czerwca 1956 w Zakładach Przemysłu Metalowego im. Hipolita Cegielskiego, Poznań, 1981 r. / Fot. Zbigniew Trybek / FORUM

Poznańskie na wskroś

Stanisław Zasada
Historia Wydawnictwa Poznańskiego jest nierozerwalnie połączona z powojennymi dziejami Polski – od czasów odwliży aż po brutalne lata transformacji.

Złota Róża za bombonierkę

Stanisław Bajtlik
2 października, na zakończenie XX Warszawskiego Festiwalu Nauki, wręczono Nagrodę Złotej Róży. W tym roku otrzymali ją Krzysztof Ciesielski i Zdzisław Pogoda,…
Ross Collins, ilustracja z książki „Kostek. Pies nie z tego świata” /

Od mowy do ekonomii

Joanna Olech

Turniej Kultur

Inga Iwasiów
Problem polega na tym, że nigdy nie było żadnej Polski A. Przez 25 lat ledwo omówiliśmy minimum liberalne w kwestiach równości, reprezentacji czy warunków…

Delikatna irytacja polityczno-poetycka

Piotr Śliwiński
Wiersze zjawiają się niespodziewanie, szczególnie w sytuacjach niekonwencjonalnych, gdy szuka się przeciwwagi dla aroganckiego bełkotu władzy. Na przykład na…
/

Moje story

Bartosz Minkiewicz

Dziady. Recykling

Okładka dodatku: Dziady Recycling. Rytuał w świątyni Ile Axe Ode Omin Kedere, Salvador da Bahia, Brazylia / Fot. Magdalena Mądra

Wprowadzenie

Leszek Kolankiewicz, Jarosław Fret
Festiwal „Dziady. Recykling” odbywający się we Wrocławiu będzie poświęcony Dziadom jako projektowi kulturowemu – jednemu z oryginalniejszych i najważniejszych…
Ezili Dantò na ścianie świątyni Rasin San Bout, Cazale, Haiti, 2011 r. / Fot. Magdalena Mądra

Legiony, wudu i Czarna Madonna

Leszek Kolankiewicz
Dwie blizny Matki Boskiej Częstochowskiej na Haiti przemieniły się w trzy blizny po ranach odniesionych w czasie powstania niewolników. Dzieciątko Jezus…
Krakowskie Przedmieście, Warszawa, 16 kwietnia 2010 r. / Fot. Adam Chełstowski / FORUM

Życie dzielimy z umarłymi

Dariusz Kosiński
Czy biegnąc po oklejanej billboardami Warszawie naprawdę myśleliśmy, że z czasem minie skurcz odczuwany, gdy mijamy kolejną kamienną tablicę z krzyżem? Że…
„Dziady” w reż. Kazimierza Dejmka, Teatr Narodowy w Warszawie; „Dziady” w reż. Radosława Rychcika, Teatr Nowy w Poznaniu / Fot. Franciszek Myszkowski / ZE ZBIORÓW ARCHIWUM ARTYSTYCZNEGO TEATRU NARODOWEGO

„Dziady” nie do pomyślenia

Zbigniew Majchrowski
Jak uwolnić to, co w „Dziadach” uniwersalne, od nacisku polonocentrycznych klisz lekturowych i od propagandowych nadużyć? Najnowsza historia sceniczna „Dziadów…
Trumny z ciałami Marii i Lecha Kaczyńskich w Sali Kolumnowej Pałacu Prezydenckiego, 15 kwietnia 2010 r. / Fot. Artur Hojny / FORUM

Kiedy król odchodzi, czyli ceremonie

Ks. Andrzej Draguła
W żałobie smoleńskiej i pogrzebie prezydenta chodziło nie tyle o kulturowe odwołanie się do powszechnej religii, lecz o rzeczywiste wyrażenie wiary w…
Trumny z ciałami ofiar, wyłowionymi z Morza Śródziemnego. Hangar lotniska na Lampedusie, październik 2013 r. / Fot. Alberto Pizzoli / AFP / EAST NEWS

Miłość na Sycylii. I śmierć

Jarosław Mikołajewski
Jak wielka musi być Lampedusa, żeby grzebać uchodźców? – pyta Giusi Nicolini, burmistrz najbardziej wysuniętego skrawka Europy. Wyspy w kształcie trójkąta o…
Uroczystości pogrzebowe Danuty Siedzikówny „Inki” i Feliksa Selmanowicza „Zagończyka”. Gdańsk, sierpień 2016 r. / Fot. Marek Michalak / EAST NEWS

Umarli wracają na tabletach

Marcin Napiórkowski
Wszyscy dziś pytają: „Co mówią do nas umarli?”. Rzadko jednak przyglądamy się temu, jak i przez kogo do nas przemawiają. Jaki repertuar mediów, relikwii czy…
/

Wystawa fotografii Magdaleny Mądrej

TP