Tygodnik Powszechny Nr 44/2019

Data wydania:
Numer wydania:
44
Rok wydania:
2019

Edytorial

/ Fot. Maciej Zienkiewicz dla TP

Niech nas Bóg chroni od rutyny

Ks. Adam Boniecki
W kaplicy cmentarnej jednego z dużych miast Polski zobaczyłem dyskretnie umieszczony na ołtarzu napis informujący, że miejscowa kuria zabrania księżom…

Obraz tygodnia

Fot. Adam Warżawa / PAP /

Tusk wraca, nawet bez Tuska

Andrzej Stankiewicz
Były premier na pewno wróci do polskiej polityki, nie wiadomo tylko, w jakiej roli. Na początku grudnia zostanie szefem EPP, międzynarodówki chadeckich partii…
„Tęczowy piątek”, 25 października 2019 r. / / Fot. Tomasz Jastrzebowski/REPORTER

Tęczowy piątek, czarny PR

Przemysław Wilczyński
Tegoroczną edycję „Tęczowego Piątku” poprzedziła retoryczna wojna na górze. Lokalna i ogólnopolska.
Spotkanie papieża Franciszka z przedstawicielami rdzennej ludności Amazonii, Watykan, 17 października 2019 r. / AFP / EAST NEWS

Synod, indiańskie lato

Edward Augustyn
Rewolucji w Kościele nie będzie. Na razie.

Reprywatyzacja: hasła i prowizorka

Paweł Bravo
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję komisji weryfikacyjnej w sprawie stołecznej kamienicy przy ul. Nabielaka.
/ WALDEMAR WYLEGALSKI / / POLSKA PRESSE / EAST NEWS

Zmarł twórca polskiej opieki paliatywnej

PW
Prof. Jacek Łuczak, założyciel Hospicjum Palium w Poznaniu, a także pierwszej w kraju poradni leczenia bólu, w grudniu skończyłby 85 lat.

Liczba tygodnia

45 000

Kraj w skrócie

24–27 października

Brytyjski premier ciągle przegrywa? To tylko pozory

Dariusz Rosiak
Z minionego tygodnia, który miał być przełomem w brytyjsko-unijnych konwulsjach zwanych brexitem, zostały wyłącznie konwulsje.
/ SAEED KHAN / AFP / EAST NEWS

Kolejka na świętą górę

WP / DPA, AFP

Jak Kreml na nowo urządza Syrię

Krzysztof Strachota
Zaskoczenia nie było, gdy na spotkaniu w Soczi prezydenci Rosji i Turcji porozumieli się w sprawie przedłużenia rozejmu w Syrii, a w dalszej perspektywie –…
/ RADIO SVOBODA

Donbas: więzienie dla dziennikarza

Gerhard Gnauck
Stanisław Asiejew, niezależny dziennikarz z Doniecka, został skazany przez sąd separatystycznej „Donieckiej Republiki Ludowej” (DRL) na 15 lat kolonii karnej o…
Tak protestujący w miejscowości Dżal-al-Dib niedaleko Bejrutu reagowali na transmisję orędzia prezydenta Libanu, 24 października 2019 r. / PATRICK BAZ / AFP / EAST NEWS

Prawdziwe zjednoczenie

Dalia al-Mokdad, Anna Wilczyńska

Kościół w skrócie

24–27 października
/ PANOS LYKOURGIOTIS / ADOBE STOCK

Czy Watykanowi grozi bankructwo?

Bartosz Hlebowicz
Tak uważa Gianluigi Nuzzi, dziennikarz od lat usiłujący rozwikłać finansowy labirynt Stolicy Apostolskiej.

Maryja nie potrzebuje dogmatu

Piotr Sikora
W ostatnich dniach głośno zrobiło się o liście otwartym, który do Franciszka skierowało sześciu biskupów (w tym dwóch kardynałów), z prośbą, by ogłosił dogmat…

Śmierć w promocji

Marek Rabij
Produkty ponad 50 fabryk w Bangladeszu, które skreślono z listy dostawców dla dużych koncernów odzieżowych z powodu złych warunków pracy, można nadal kupić w…
/

Igrzyska są kobietą!

Marta Filipiuk-Michniewicz
Jednym przypomina szyld zakładu fryzjerskiego, drugim logotyp Tindera, jeszcze inni widzą w nim postać Rachel z serialu „Przyjaciele”.
Wzmożona obecność policji na ulicach Harare to m.in. efekt zamieszek z sierpnia 2019 r. / ZINYANGE AUNTONY / AFP / EAST NEWS

Zimbabwe na skraju zapaści

Marcin Żyła
Kryzys w tym 18-milionowym państwie może zagrozić życiu ludzi.

Kultura w skrócie

24–27 października
Olga Tokarczuk z Michałem P. Markowskim na Conrad Festival 2019, ICE Kraków, 26 października 2019 r. / EDYTA DUFAJ / KBF

Conrad: festiwal wielu rzeczywistości

Grzegorz Jankowicz
Pytanie o związek literatury z rzeczywistością jest stare jak świat, ale nie było jeszcze epoki, która nie udzieliłaby na nie własnej odpowiedzi.

Moc kwantów

ŁK / NATURE.COM
3 minuty i 30 sekund – tyle zajęły komputerowi kwantowemu stworzonemu przez Google’a obliczenia, na które – według oszacowań – nawet gigantyczny klasyczny…
/

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz

Temat Tygodnika

/ AGATA GRZYBOWSKA DLA „TP”

Alma znaczy dusza

Anja Franczak, Przemysław Wilczyński
ANJA FRANCZAK: Żałoba to nie tylko ból. Po czterech latach doszłam do punktu, w którym więcej we mnie miłości niż rozpaczy.
Przemysław Pokrycki, fotografia z cyklu „Rytuały przejścia”, Pogrzeb nr 5 / 2011 /

Gdy ciało staje się słowem

Marek Rabij
Dla żyjących śmierć jest abstrakcją. Jedyny konkret to zwłoki, przed którymi najwygodniej skryć się za kordonem oferty przemysłu pogrzebowego – tak samo, jak…

Czytania

Przekład Koheleta

Paweł Śpiewak
Niemal 30 lat po śmierci po­­etki Anny Kamieńskiej ukazał się wydobyty z rękopisów jej przekład Księgi Koheleta (dzięki prof. Wojciechowi Kruszyńskiemu).

Winogrona na cierniach

O. Wacław Oszajca SJ
Na cmentarzach nie dogasły jeszcze znicze i kwiaty nie zwiędły, a w nas wspomnienia. Jak kto mógł, tak ożywiał zmarłych.

Pascha

Kard. Grzegorz Ryś
„Jezus powiedział do swoich uczniów: Niech będą przepasane biodra wasze i zapalone pochodnie. A wy bądźcie podobni do ludzi oczekujących swego pana (...).…
/

Widzenia

Piotr Sikora

Czytania liturgiczne

3 – 10 listopada

Kraj

Jarosław Kaczyński w siedzibie PiS, Warszawa, 5 września 2019 r. / TOMASZ RADZIK / SUPER EXPRESS / EAST NEWS

W sidłach superkontroli

Rafał Matyja
Co zostanie po PiS? Kilka tysięcy karier, dających większy komfort życia ludziom związanym z tą partią, i kilkadziesiąt napompowanych podmiotów, stanowiących…
Orzesze, 13 października 2019 r. / ŁUKASZ KALINOWSKI / EAST NEWS

Głos głosowi nierówny

Jarosław Flis
W tle próby podważenia przez PiS wyniku wyborów czai się szerszy problem: wskutek zaniedbań poprzednich Sejmów znacznie spadła siła głosu wyborców z wielkich…
W Długosiodle koło Wyszkowa / PIOTR MAŁECKI / FORUM

Polska na przystanku

Rafał Woś
Publiczna komunikacja zbiorowa została w III RP przyduszona, a na otarcie łez dostaliśmy pendolino i niskopodłogowe autobusy. Czas zabrać się serio za…
Dawna Tkalnia Sheiblera, później zakłady Uniontex, dziś zbankrutowane. Styczeń 2018 r. / TOMEK OGRODOWCZYK / AGENCJA GAZETA

Cegłę da się zmonetyzować

Bartosz Józefiak
Łódź przez lata pozbywała się pofabrycznych zabytków. Niedawno nauczyła się je kochać na nowo.

Wiara

/ PATRICIA DE MELO MOREIRA / AFP / EAST NEWS

Siostra śmierć

O. Wacław Oszajca SJ, Zbigniew Mikołejko, Artur Sporniak
O. WACŁAW OSZAJCA, jezuita: Są momenty, w których człowiek chce umrzeć, np. gdy przeżywa się coś pięknego. ZBIGNIEW MIKOŁEJKO, religioznawca: Kiedy myślę o …
Delegaci na Synod dla Amazonii niosą pirogę na plac św. Piotra, Rzym, 19 października 2019 r. / VINCENZO PINTO / AFP / EAST NEWS

Kościół z twarzą Amazonii

Edward Augustyn
Nie chodzi o zachwycanie się folklorem, promowanie pogaństwa czy synkretyzm. Katolicyzm ma po prostu także takie oblicze. Zobacz je, Europejczyku – jest równie…

Katecheza wbrew ewolucji

Artur Sporniak
Dlaczego uczniowie szkół średnich muszą poznawać na lekcjach religii pseudonaukowe argumenty i obalone już dawno tezy?
Siostra Józefa Kozieł / ARCHIWUM ZGROMADZENIA SIÓSTR MIŁOSIERDZIA ŚW. WINCENTEGO A PAULO / MATERIAŁY PRASOWE

Wojowniczki w habitach

Ewelina Burda
Walka, by głos zakonnic w dzisiejszym Kościele został usłyszany, jest trudna. W jej kontekście ważne jest też przywracanie pamięci o tych, które tworzyły…

Świat

Kościół Bożego Ciała we wsi Dworzec niedaleko Grodna podczas mszy wielkanocnej, kwiecień 2019 r. / NATALIA FEDOSENKO / TASS / GETTY IMAGES

Katolicy pod specjalnym nadzorem

Wojciech Konończuk
Kościół rzymskokatolicki na Białorusi jest pod ciągłą presją autorytarnych władz. Towarzyszy temu szybki proces jego depolonizacji. To koniec epoki, która…
Dworzec kolejowy w Rajce / DARIUSZ KAŁAN

Pierwsza kolonia Słowacji

Dariusz Kałan
Niektórzy miejscowi Słowacy mówią, że to kolejna dzielnica Bratysławy. Ale zwykle po cichu, nigdy przy Węgrach. Po co psuć atmosferę w miasteczku, gdzie…
Mike Pompeo i Benjamin Netanjahu, Jerozolima, 18 października 2019 r. / POOL / REUTERS / FORUM

Ameryka i Izrael umacniają sojusz

Inga Rogg
Podczas wizyty w Izraelu Mike Pompeo zapewniał, że USA nie wycofują się z Bliskiego Wschodu. Priorytetem jest teraz powstrzymywanie Iranu.
Senator Elizabeth Warren na pikiecie nauczycieli w Chicago, 22 października 2019 r. / ASHLEE REZIN GARCIA / AP / EAST NEWS

Troje na podium i cała reszta

Piotr Tarczyński
Kto będzie rywalem Donalda Trumpa w 2020 r.? W cieniu sporu o impeachment prezydenta rywalizacja w Partii Demokratycznej nabiera tempa.

Historia

/ GRAŻYNA MAKARA

Wizytówka życia

Aleksander B. Skotnicki, Katarzyna Kubisiowska
Aleksander B. Skotnicki, hematolog: Jeśli z 50 członków jednej rodziny przeżyło pięciu, a pozostali zginęli w strasznych okolicznościach, to trzeba dotrzeć do…
Piotr Marczenia na niemieckim cmentarzu, Podła Góra, wrzesień 2019 r. / STANISŁAW ZASADA

Cmentarnik

Stanisław Zasada
Tu wszystko jest niemieckie. Domy, droga, drzewa. My z tego teraz korzystamy. Jak tych ludzi nie szanować?

Kultura

/ MATERIAŁY PRASOWE

Przymus uśmiechu

Marcin Napiórkowski
Nie tylko musisz odwiedzić ciocię. Musisz się jeszcze z tego cieszyć. Inaczej będziesz złym dzieckiem. Nie tylko powinieneś oddać życie za ojczyznę.…
Od lewej: Marek Janiak, Andrzej Świetlik (na krześle), Andrzej Makary Wielogórski i Sławek Bit na tle pracy z cyklu „Stefan i Majonez”, 2019 r. / JULIA MEJER

Wirus w systemie

Piotr Kosiewski
Łódź Kaliska, jeden z najciekawszych fenomenów artystycznych ostatnich dekad, od 40 lat kpi z tradycyjnych ról artysty i środowiskowych tabu.
Henryk Waniek, „Mundus”, 2010 r. /

W Niebylii i gdzie indziej

Eliza Kącka
Na świat składają się miejsca istniejące i nieistniejące. W miarę znikania na mapach białych plam wzrasta liczba krain i miejsc fikcyjnych. Taka jest…
Sacagawea z plemienia Szoszonów, przewodniczka Meriwethera Lewisa i Williama Clarka, w Three Forks, Missouri, 1805 r. / EDGAR SAMUEL PAXSON / DOMENA PUBLICZNA

Na koniec świata

Bartosz Hlebowicz
Prezydent Jefferson postrzegał nieznany białym Amerykanom Zachód jako krainę o nieskończonych zasobach, mającą być wiecznym źródłem witalności narodu. Należało…
Kadr z filmu „I młodzi pozostaną” / MATERIAŁY PRASOWE

Herbata w okopach

Anita Piotrowska
Kiedy patrzą wprost do kamery, czyli na nas, mają często po 15-16 lat, choć na komisji wojskowej musieli udawać starszych. Zdają się współcześni i zarazem…

Warto zobaczyć w TV

AP
2 – 8 listopada

Na krawędzi

Lektor
„Opowiadanie powstrzymuje rozrzutność i zawęża pole widzenia. Sprawia, że rzeczywistość wreszcie pozwala się uchwycić” – pisała tu tydzień temu Monika…
Warszawa, maj 2016 r. / FRANCISZEK MAZUR / AGENCJA GAZETA

Butenko pinxit

Joanna Olech
Odszedł wraz z nim wielki kęs naszego dzieciństwa. Niczym „flecista z Hameln” – genialny szczurołap z baśni – grał swoje skoczne, uwodzicielskie nuty, a my…

Felietony

Światło przychodzi ze wschodu

Szymon Hołownia
Nigdy nie zdarza mi się pisać o książce, z której zdążyłem przeczytać dopiero parę akapitów, ale teraz naprawdę nie umiem pisać o czymkolwiek innym.

Samara

Andrzej Stasiuk
Nie wiem, dlaczego zapamiętałem akurat ten widok. Może dlatego, że oglądałem go przynajmniej sześć razy, jadąc z zachodu na wschód i ze wschodu na zachód.

Lokatorzy loży

Jan Klata
Teatr Aleksandrinski w Petersburgu jest dramatyczny i w ogóle naj, naj. Od frontu stoi Katarzyna Wielka (oraz grupa jej mężczyzn) i patrzy na Prospekt Newski…

Liczymy

Stanisław Mancewicz
Nie tak dawno – pamiętamy – jeden z tutejszych banków uruchomił kamerki liczące uśmiechy swych pracowników.

Smaki

/ ADOBE STOCK

Najważniejsza przyprawa

Paweł Bravo
Czterdzieści dziewięć procent. Tylu Polaków nie wie, kim jest Marian Banaś, przynajmniej jeśli wierzyć niedawnemu sondażowi CBOS.

Dodatki w numerze Nr 44/2019

Wielkie pytania na nowo #3: Kultura

Okładka dodatku: WIELKIE PYTANIA NA NOWO (3) Społeczeństwo i komunikacja. Kultura / MAREK ZALEJSKI / ANDREW OSTROVSKY / ADOBE.STOCK.COM

Poza genami

Łukasz Lamża
Gdy pada słowo „kultura”, myśli nasze wędrują często ku tak zwanej kulturze wysokiej oraz, w sensie ogólnym, ku tym najbardziej ucywilizowanym formom ludzkiego…
Neandertalczyk we współczesnym świecie. Rzeźba wystawiona na ulicy w Düsseldorfie w Niemczech. / ROBIN HAMMOND / PANOS PICTURES / FORUM

Kim byłeś, neandertalczyku?

Wioletta Nowaczewska
Mit neandertalczyka jako bezdusznego, prymitywnego brutala dawno już upadł. Dziś wiemy, że był istotą inteligentną i wrażliwą, zdolną do tworzenia, planowania…
Daniel Everett w towarzystwie uzbrojonego w łuk i strzały Indianina z plemienia Pirahã. / 52-INSIGHTS.COM

Wszyscy lubią bawełniane podkoszulki

Daniel Everett, Łukasz Lamża
Daniel Everett, językoznawca: Mam wielki szacunek dla rdzennych mieszkańców Brazylii, ale nie sądzę, aby byli w czymkolwiek lepsi ode mnie. Nie wierzę w ideę…
/ JOSEPH WOLF / DOMENA PUBLICZNA

Gramatyka ćwierkania

Szymon Drobniak
Niektóre śpiewające ptaki uczą się swoich piosenek od dorosłych osobników. Inne naśladują różne dźwięki otoczenia. Przynajmniej u części gatunków mogą istnieć…
/ CEPHAS / CC BY-SA 3.0

Natura czy kultura?

ŁK
Nie jest łatwo rozstrzygać, czy jakieś zachowanie – np. używanie narzędzi lub komponowanie piosenki – można nazwać tradycją kulturową.
Wulkan Tambora na wyspie Sumbawa, Indonezja / NASA

Fundament

Anna Łosiak
Kim jesteśmy i dokąd zmierzamy? W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie nie trzeba wpatrywać się w niebiosa. Wystarczy spojrzeć pod nogi.
Noam Chomsky, maj 2004 r. / HOLDE SCHNEIDER / VISUM / FORUM

Szeroki umysł

Mateusz Hohol
Potrzeba było kilku rewolucji w kognitywistyce, by zaczęto doceniać rolę, jaką w myśleniu odgrywa środowisko fizyczne i kulturowe.
Skalny korytarz prowadzący do ruin Petry, dawnej stolicy państwa Nabatejczyków, położonej na terenie dzisiejszej Jordanii. / GRAŻYNA MAKARA

Potęga mobilnego imperium

Piotr Kołodziejczyk
Nabatejczycy stworzyli jedną z najbardziej tajemniczych antycznych kultur na Bliskim Wschodzie, czerpiąc z dorobku plemion koczowniczych i sąsiednich państw.…
/ infografika: Lech Mazurczyk

Poszerzona rodzina Homo sapiens

Każdy kolejny gatunek dołączający do ludzkiej rodziny to nowe obyczaje, zjawiska językowe, skojarzenia, idee, motywy artystyczne [INFOGRAFIKA]