Tygodnik Powszechny Nr 51-52/2022

Data wydania:
Numer wydania:
51-52
Rok wydania:
2022
 

Edytorial

/ GRAŻYNA MAKARA

Zima w Betlejem

Ks. Adam Boniecki

Obraz tygodnia

Konferencja szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji, 08.12.2022, Warszawa / fot. Zbyszek Kaczmarek/REPORTER /

Armio, nie zepsuj tego. Kto pójdzie na wojskowe ćwiczenia

Marek Rabij
O przyszłorocznych ćwiczeniach wojskowych dla cywilów napisano i powiedziano już w polskich mediach tyle niemądrych słów, że lepiej skupić się na faktach.
Demonstracja przeciwko odwolaniu Hanny Machinskiej z funkcji zastepcy Rzecznika Praw Obywatelskich przed biurem RPO / fot. Michal Zebrowski/East News /

Dymisja Hanny Machińskiej. Komu jest bliski rzecznik obywateli

Przemysław Wilczyński
Tej dymisji – a zwłaszcza jej formy – nie rozumie do końca nikt. W środowy poranek szefujący od ponad roku biurem Rzecznika Praw Obywatelskich Marcin Wiącek…
Chiny rozpoczęły luzowanie surowej polityki „zero covid”. Pekin, 9 grudnia 2022 r. / NG HAN GUAN / AP / EAST NEWS /

Covid się nie skończył

Maciej Müller
Narasta fala zachorowań. Choć to już nie jest ta sama, śmiercionośna choroba co trzy lata temu, to jednak koronawirus z nami zostanie – i nie można go…

Kraj w skrócie

6–12 grudnia

Niedoszły pucz w Niemczech: groteskowy i groźny

Łukasz Grajewski
/ LIBKOS / AP / EAST NEWS

Generatory Nadziei

WP

Unia przeciwko wylesianiu

Krzysztof Story
16 procent lasów wyciętych na świecie w 2017 r., czyli 203 tys. hektarów, „sprzedano” Unii Europejskiej – informuje raport WWF. Teraz Unia chce ten proces…
Wiadomość o publicznej egzekucji Majida Rahnavarda obiegła Internet / fot. -/AFP/East News /

Szubienica za opór

Marek Kęskrawiec
W poniedziałek 12 grudnia rano w irańskim Maszhadzie publicznie powieszono Majida Rahnavarda, który podczas antyrządowych protestów miał rzekomo zasztyletować…

Kolęda na zaproszenie

Artur Sporniak
W wielu miejscach w Polsce proboszczowie już zapowiedzieli, że będą chodzić po kolędzie tylko na zaproszenie parafian. Co na to biskupi?

Kościół w skrócie

6–12 grudnia

„Ksiądz z ulicy” powrócił ze śpiączki

Edward Augustyn

Wędrujący pomnik

ASk

Nauka w skrócie

6–12 grudnia
/ JAKUB CERTOWICZ

Najmłodszy polski zabytek

PM
fot. Pixabay /

Nowy rekord: zbadano DNA sprzed dwóch milionów lat

Łukasz Kwiatek
Wikimedia Commons /

Udana inwazja szerszenia

Michał Gikowski
/

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz

Boże Narodzenie

Madonna z Dzieciątkiem, ok. 1480-1485. Z kolekcji Museu de Arte de São Paulo / HERITAGE IMAGES / GETTY IMAGES

Boska zabawa

Piotr Sikora
Boże Narodzenie to święto Boga jako Dziecka. A dzieci często wcale nie są takie, jakimi chcieliby je widzieć dorośli.
Kolędnicy z gminy Kościelisko. 22 grudnia 2018 r. / PIOTR KORCZAK / REPORTER

To, co ludzkie i zarazem Boskie

Ks. Dariusz Piórkowski, Artur Sporniak
KS. DARIUSZ PIÓRKOWSKI, jezuita: Skoro Bóg stał się człowiekiem, człowiek powinien być drogą Kościoła. Ale to wciąż do nas nie dotarło.
Karta z flamandzkiego rękopisu Godzinek (Spinola Hours), ok. 1510-1520, J. Paul Getty Museum, Ms. Ludwig IX 18 (83.ML.114), fol. 125v / J. PAUL GETTY MUSEUM / DOMENA PUBLICZNA

Dudy pasterzy

Magdalena Łanuszka
Pasterze w średniowiecznej sztuce nie są uosobieniem niewinności. Żadni z nich prostaczkowie o czystych sercach ani sielankowi pastuszkowie z szopki.
@crueltyfreeann: Dzisiaj nic słodszego nie zobaczycie. Amelka lat 7. Wrzesień 2022 r. / ANNA KOCZWARA

Wszystko będzie dobrze, moja kochana

Ewelina Burda
Ania: Kiedy pierwszy raz przytuliłam Amelkę, pomyślałam, że jest taka miękka i ciepła. Przez lata z całych sił walczyliśmy o jej sprawność. Dziś mogę przestać…
Czerwona kapusta kiszona i dwa rodzaje kimchi: z kapusty pekińskiej i rzodkwi. / NATASHA BREEN / UNIVERSAL IMAGES GROUP / GETTY IMAGES

Siła stwórcza

Michał Kuźmiński
Mamy renesans kiszonek. Wróciły na polskie stoły przez drugą stronę świata. Przeszły długą drogę, od ubogich przetworów do modnego superfood. Bo kwaśny to nasz…
/ ANDREY VOLOKHATIUK / ADOBE STOCK

Świerk, drzewo odważne

Krzysztof Story
Rosną u nas od ponad 2,5 miliona lat, dużo dłużej niż gatunek ludzki. A ich szum będzie prawdopodobnie brzmiał jeszcze po naszym odejściu.
/ JOANNA RUSINEK

OPOWIEŚĆ WIGILIJNA: Wilczek

Radek Rak
Wilczku, wilczku, pójdź do paśniku. Jak nie przyjdziesz teraz, to nie przychodź nigdy.

Czytania

Lea

Małgorzata Kordowicz
Niewesoło musi wyglądać pierwszy tydzień Lei jako żony. Teoretycznie może się wówczas niepodzielnie „cieszyć” Jakubem – ale jak to zrobić, skoro mąż nie kryje…

Oszajca na niedzielę: Jak się masz, Panie?

O. Wacław Oszajca SJ
Śpiewamy, że Jezus przychodzi, aby mocą Boga wyrywać nas z „czarta mocy”. Medytując nad żłobem-sarkofagiem i całunem-pieluszkami, widzimy, że ów czart potrafi…

Kwalifikacje lidera

Kard. Grzegorz Ryś
Jezus mówi o „uniżeniu serca”, o postawie wewnętrznej, głęboko prawdziwej, nie na poziomie deklaracji – na tym poziomie wszyscy w Kościele są, oczywiście, „…
/

Widzenia

Piotr Sikora

Czytania liturgiczne

18 grudnia – 1 stycznia

Kraj

/ MACIEJ ZIENKIEWICZ DLA „TP”

Coś więcej niż lęk

Karolina Wigura, Michał Okoński
KAROLINA WIGURA: Wojna nie uchyliła głębokiego podziału kulturowego i politycznego. To podział, który mocno wiąże się z interpretacją i skutkami transformacji.
/ LECH MAZURCZYK

Polak, katolik, ekolog

Edward Augustyn
Po pandemii z polskich kościołów znikła jedna czwarta katolików. Franciszek stał się ich największym autorytetem, kosztem Jana Pawła II, a zwłaszcza biskupów.…
Ewelina Głowacka, freeganka oskarżona o kradzież jedzenia ze śmietnika. Białystok, sierpień 2022 r. / WOJCIECH WOJTKIELEWICZ / POLSKA PRESS / EAST NEWS

Władza wyrzucania

Martyna Słowik
W Polsce marnuje się rocznie prawie 5 mln ton żywności. Globalnie – jedną trzecią wyprodukowanego jedzenia. Moglibyśmy nim nakarmić wszystkich ludzi…

Świat

Od lewej: Bob Mark oprowadza grupę odwiedzającą Wahat al-Salam-Neve Szalom. Rita Boulos wita odwiedzających wioskę. 3 grudnia 2022 r. / ANNA MAJEWSKA

Pokój ludziom dobrej woli

Karolina Przewrocka-Aderet
Przed laty stąd wyjeżdżali, rozczarowani. Teraz wracają z własnymi rodzinami, bo uważają, że nie ma w Izraelu lepszego miejsca do życia niż ta palestyńsko-…
39-letnia Julia, jej 17-letnia córka Karina i 9-letni syn Danyło podczas okupacji ukrywali ukraińską flagę w pudełku po butach. 15 listopada 2022 r. / PAWEŁ PIENIĄŻEK

Gdzie twoja flaga

Paweł Pieniążek
Serhij do dziś nie wie, gdzie ukrywała ją jego matka. Wołodymyr schował ją w szafce. Julia w pudełku po butach. Teraz dumnie paradują z flagami po ulicach.
Prawnicy oczekują na wynik obrad ławy przysięgłych w sprawie oszustw podatkowych firm należących do Donalda Trumpa. Nowy Jork, 5 grudnia 2022 r. / BEBETO MATTHEWS / AP / EAST NEWS

Na tropie Trumpa

Andrea Bernstein, Marta Zdzieborska
ANDREA BERNSTEIN, dziennikarka śledcza: Ludzie pytają, jak to możliwe, że przez niemal 20 lat Trump bezkarnie robił machlojki biznesowe. Nie znam na to…
Samir Lemeš przed hutą w Zenicy. 17 listopada 2022 r. / DARIUSZ KAŁAN

Matka trucicielka

Dariusz Kałan
W Bośni i Hercegowinie powietrze jest ciężkie od śmiercionośnych toksyn. Przyczyniają się do blisko jednej piątej zgonów w ciągu roku.

Historia

Ludovico Carracci, Objawienie Najświętszej Maryi Panny świętemu Jackowi. Obraz z 1594 r. / DOMENA PUBLICZNA / WIKIMEDIA

Przenicowany święty

Maciej Müller
Poszukiwania prawdy o św. Jacku niesłychanie w ostatnich latach przyspieszyły. Jest w tej historii wielka mistyfikacja, nieznana średniowieczna kronika i…
Père Jacques z jednym ze swoich podopiecznych, ok. 1944 r. / DOMENA PUBLICZNA

Do zobaczenia, chłopcy

Stanisław Zasada
Gdy jego uczniowie zaczęli klaskać, gestapowcy nie mogli ich uciszyć. Oto opowieść o francuskim księdzu, który w swej szkole ukrywał żydowskie dzieci.
Katarzyna Łaziuk, laureatka Nagrody Polin 2022 r. / MAGDA STAROWIEYSKA / MUZEUM POLIN

Nie możemy się poddać

Katarzyna Łaziuk, Michał Sowiński
KATARZYNA ŁAZIUK, laureatka Nagrody Polin 2022: Znienawidziłam ten spójnik. Uważam, że jeśli chodzi o pamięć, nie ma żadnego „ale”. Szacunek zamordowanym…
W ramach projektu „Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe” zorganizowano ceremonię odsłonięcia oznaczenia cmentarza żydowskiego w Oleśnie. / M. STAROWIEYSKA / MUZEUM POLIN

Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe – siła lokalnościi wspólnej historii

Nauka

Kaszaloty z Morza Karaibskiego, u wybrzeży Dominiki, styczeń 2022 r. / FRANCO BANFI / B&EW

O czym klikają kaszaloty

Michał Gikowski
W oceanach jest gwarno. Społeczność największych myśliwych na świecie stale komunikuje się przy użyciu zestawu sygnałów, które frapująco przypominają nasz…

Kultura

Jan Nowicki w filmie „Sanatorium pod klepsydrą”, reż. Wojciech Jerzy Has, 1973 r. / ARCHIWUM FILMU / FORUM

Inteligent pierwszego rzutu

Jan Nowicki, Justyna Marcinkowska
JAN NOWICKI: Nigdy nie byłem specjalistą od marzeń. Po co mi marzyć? To, co fala czasu sama przyniesie, jest tak interesujące! W zupełności wystarczy.
/ GRAŻYNA MAKARA

Jerzy Jarniewicz: Ryzyko osobiste

Grażyna Makara, Jerzy Jarniewicz, Katarzyna Kubisiowska
JERZY JARNIEWICZ, poeta: Mężczyzna do starości i noszenia kałduna ma prawo, kobieta musi się ze starości czy nadwagi tłumaczyć. Żyjemy tak, jakby czas się dla…
Kadr z filmu „Na Zachodzie bez zmian” na podstawie powieści Ericha Marii Remarque’a, reż. Edward Berger, 2022 r. / NETFLIX

Powitanie z bronią

Marek Bieńczyk
Na Zachodzie bez zmian? Przecież nigdy za naszego życia tak bardzo nie odczuwaliśmy sensowności wojny; nie tylko obronnej, lecz, w domyśle, wojny również…
„Sectional Body preparing for Monadic Singularity", Ogrody Wersalu, wrzesień 2015 r. / AVRIL O'REILLY / ALAMY/ BE&W

Przez dotyk

Magda Heydel
W Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku zaprezentowano po raz pierwszy w Polsce prace Anisha Kapoora. Artysta sam wybrał dzieła.
/

Brama do innego świata

Lektor
/ MATERIAŁY PRASOWE GALAPAGOS FILMS

Zaopiekuj się mną

Anita Piotrowska
Za sprawą neutralnej scenografii, parateatralnych ustawień i zdjęć „Matecznik” stanowi laboratorium... wszystkiego. I wcale nie jest to zarzut.

Felietony

Wojciech Bonowicz / Fot. Grażyna Makara

To samo, coś innego

Wojciech Bonowicz
Zapamiętajcie, proszę: w każdej społeczności, narodzie, państwie są 1354 osoby, które potrzebują poezji bardzo!

Prawo Okońskiego

Tomasz Stawiszyński
Dopiero teksty i książki autora „Światła bramki” pozwoliły mi dostrzec w piłce nożnej coś więcej. Nie to, żebym stał się od razu jakimś wielkim kibicem-…
FOT. ARCHIWUM PRYWATNE /

Innymi słowy bzik

Jacek Podsiadło
W prasie lat 70. i 80. niezwykłą popularnością cieszyły się kąciki hobbystów. Częściowo pełniły też funkcję biur matrymonialnych, pomagając czytelnikom znaleźć…
Bądźże uprzejmy! / OLGA DRENDA

Zanik placka

Olga Drenda
Kiedy zamieszkałam w Krakowie w 2003 r., było to miasto osobliwe, przywiązane do własnych praktyk i zasiedzeń.
Fot. Grażyna Makara

Polskie pytania

Stanisław Mancewicz
Wysyłamy dziś aparaty badawcze w najduszniejsze zakamarki kosmosu, każemy im penetrować ciasne norki wewnątrz pędzących Bóg wie dokąd komet, cykamy jasne fotki…

Smaki

/ MONIKA / ADOBE STOCK

Najlepiej, jak się da

Paweł Bravo
Zarówno czas wielkiej choroby, jak i wojny w sąsiedztwie wyostrzyły głód bezpieczeństwa i mocno przeskalowały istotność życiowych potrzeb z niższych pięter…

Zmysły

Lionel Messi po zwycięstwie Argentyny nad Holandią. Katar, 9 grudnia 2022 r. / fot. Simon M Bruty / Getty Images /

Najlepszy mundial świata

Michał Okoński
Zmierzch gigantów, zmiana pokoleniowa, przesunięcia na futbolowej mapie... Zostawmy to wszystko. Porozmawiajmy o cudzie, tajemnicy i niespodziance.

Tygodnik Czytelników

/

Listy

Nasza firma chroni w mieście dwa obiekty. W jednym zmiany trwają aż 24 godziny, w drugim – 12, 16 lub 24 cztery. Firma ma swoich „zaprzyjaźnionych” lekarzy…

Dodatki w numerze Nr 51-52/2022

Gdańsk Miasto Literatury

Okłądka dodatku: Siedziba projektu Gdańsk Miasto Literatury przy ul. Długiej 35 / ŁUKASZ GŁOWALA / GDAŃSK MIASTO LITERATURY

Nowe miejsce dla słów

Marcin Hamkało, Grzegorz Jankowicz
MARCIN HAMKAŁO, kurator programu Gdańsk Miasto Literatury: Literatura nie była do tej pory postrzegana jako najmocniejsza strona gdańskiej kultury.…
Sala główna Lwiego Zamku z freskiem Wołodymyra Kuzniecowa. 30 września 2022 r. / MICHAŁ ALGEBRA / MATERIAŁY PRASOWE

Odzyskiwanie przestrzeni

Anna Łazar
Kultura nie jest ilustracją rzeczywistości. Ma jednak związek z przepływem zbiorowych pragnień i potrzeb. Gdański program Wolne Słowo chce zmienić to, jak…
Spotkanie autorskie z Marią Peszek. Gdańsk, 25 listopada 2022 r. / ŁUKASZ GŁOWALA / MATERIAŁY PRASOWE

Lód pęka

Natalia Soszyńska
Mieszkają we mnie dwa rude koty: jeden pożarłby Gdańsk łapczywie jak kwaśną wiśnię, drugi wyplułby jego serce na chodnik. Drą się we mnie oba i dopóki czuję…
Fontanna z rzeźbą Tulli Pokriefke, bohaterki powieści „Kot i mysz” Güntera Grassa. ­Gdańsk-Wrzeszcz, czerwiec 2021 r. / WOJCIECH STRÓŻYK / REPORTER

Poszwendajmy się

Artur Rogoś
To miejsce buduje literackość niczym kostium, który ustawia aktora, determinuje gesty, ruchy, zachowanie. A w Gdańsku o literaturę potykamy się niemal wszędzie.

PAH. We wspólnym świecie

Działania PAH na świecie

Okładka dodatku PAH: Punkt wodny w Somalii, październik 2019 r / RAFAŁ GRZELEWSKI / PAH

I blisko, i daleko

Wojciech Bonowicz
Za każdym razem, kiedy czytam, że ludzie potrafią ofiarować coś innym, chociaż ich nie znają i nigdy na oczy nie zobaczą, przeżywam osobliwe wzruszenie. I…
Konwój do Czeczenii, 1995 r. / PAH

Przeciwko obojętności

Janina Ochojska, Bartek Dobroch
JANINA OCHOJSKA, założycielka Polskiej Akcji Humanitarnej: Przez pierwsze lata opieraliśmy się wyłącznie na ofiarności Polaków. Uważaliśmy, że musimy zbudować…
Rejestracja do pomocy finansowej w obwodzie lwowskim, Ukraina, 2022 r. / ROMAN BALUK / PAH

Rozum, nie serce

Doma Matejko
Zmienia się obraz pracownika humanitarnego. To już nie tylko dobroduszny wolontariusz, ale przede wszystkim specjalista gotowy stawić czoło największym…