To jednak osobliwe, jak wielu ­czytelnikom, choć tylko starszym, calvados kojarzy się z wojną. A właściwie z wojną i niemożliwą miłością, z grozą i wzniosłością. Calvados jako miłosny napój, który piją – niczym Tristan i Izolda parę wieków wcześniej – w Paryżu roku 1938 Ravic z Joanną, bohaterowie „Łuku Triumfalnego” Ericha Marii Remarque’a. Wojna wybuchnie za chwilę, Gestapo ściga niemieckiego emigranta Ravica od dawna, nie może się to dobrze skończyć.

„Deux calvas, s’il vous plaît” – od tego zaczynał się niejeden pierwszy pobyt w Paryżu z kochaną czy ukochanym, mimetyczny gest powtórzenia. Mój zamówiony calva był całkiem lichy. Na tym polega cud literatury i głupstwo wyobraźni, w której w jednym rzędzie stają obrazy zagłady, bombardowań i kieliszek jabłecznej wódki.

Stek bzdur

Powieści Remarque’a, „Łuk Triumfalny” (1945) przede wszystkim, pochłaniało...