Tygodnik Powszechny Nr 47/2020

Data wydania:
Numer wydania:
47
Rok wydania:
2020

Edytorial

/ Fot. Maciej Zienkiewicz dla TP

Kardynał D.

Ks. Adam Boniecki
Kiedy po raz kolejny widzę na ekranie Piotra Kraśkę z kardynałem Dziwiszem albo fragmenty „Don Stanislao” Marcina Gutowskiego, nie czekając na nowe komentarze…

Obraz tygodnia

Mateusz Morawiecki i Viktor Orbán w Brukseli, 24 września 2020 r. Fot. Isopix/East News /

Nie tylko my możemy wetować

Tomasz Bielecki
Polski rząd grozi zawetowaniem nowego budżetu Unii, jeśli dostęp do funduszy zostanie w nim powiązany z przestrzeganiem praworządności.
Testy na koronawirusa przed szpitalem na Solcu w Warszawie, 23 października 2020 r. Fot. Czarek Sokołowski / AP / East News /

Rząd nas zwodzi

Maciej Müller
W Polsce badamy już tylko ewidentnie chorych. Nie jesteśmy w stanie izolować przypadków bezobjawowych lub z objawami słabymi – a więc śledzić i blokować dróg…
Nagranie programu TVP „Ameryka da się lubić” z udziałem Golec uOrkiestra, listopad 2020 r. Fot. Jan Bogacz TVP/TVP/East News /

Na huśtawce Ministerstwa Kultury

Piotr Kosiewski
Ogłoszono listę beneficjentów Funduszu Wsparcia Kultury. Uwagę przykuły kwoty, jakie otrzymały zespół Bayer Full i Golec uOrkiestra.

Giertych znów uderza taśmą

Andrzej Stankiewicz

Zbiorowy portret seniorów:kilka epidemii naraz

Przemysław Wilczyński

Polska jesień radykalna

Paweł Bravo
Najmłodsze roczniki bardziej, niż dotąd sądzono, różnią się preferencjami od pokoleń rodziców i dziadków.

Kraj w skrócie

10–16 listopada

Państwo terroru

Wojciech Konończuk
Jedynym oparciem władzy zdelegitymizowanego Łukaszenki stał się sektor siłowy.

Wojna z powodu reform

Wojciech Jagielski
Abiy Ahmed, etiopski premier i pokojowy noblista, wywołał wojnę domową.
/ PARÓQUIA SÃO PEDRO DO MAR

Biskup z faweli w Krakowie

Edward Augustyn
Nie wiem, czy bardziej jestem zaskoczony, czy przerażony – mówi „Tygodnikowi” ks. Robert Chrząszcz.

Franciszek: ubodzy są dla nas szansą

ASk

Anglikanie biją się w pierś

Artur Sporniak
Zwierzchnicy Kościoła anglikańskiego – arcybiskup Canterbury Justin Welby i arcybiskup Yorku Stephen Cottrell – przeprosili za „szkody i krzywdy” wyrządzone…

Kościół w skrócie

10–16 listopada

Nietoperze: słuch wyostrzony na obcych

Katarzyna Dziadowicz

Piękny umysł

Mateusz Hohol
14 listopada zmarł prof. Piotr Francuz, wieloletni wykładowca KUL, jeden z najbardziej oryginalnych i wszechstronnych polskich badaczy umysłu. Zachorował na…

Kultura w skrócie

10–16 listopada
/

Bartosz Minkiewicz rysuje

Bartosz Minkiewicz

Temat Tygodnika

Po mszy beatyfikacyjnej Jana Pawła II w Bazylice św. Piotra. Watykan, 1 maja 2011 r. / FRANCO ORIGLIA / GETTY IMAGES

Upadek

Edward Augustyn
Biskup może być seksualnym agresorem i przestępcą. Może kłamać. Jego koledzy mogą kłamać, że o niczym nie wiedzieli, i wspierać się w awansach. Źródłem zła,…
Kard. Stanisław Dziwisz podczas konferencji prasowej przed konsekracją kościoła św. Jana Pawła II na krakowskich Białych Morzach, październik 2016 r. / JACEK BEDNARCZYK / PAP

Pozew zbiorowy

Sebastian Duda
Kościół w Polsce przeżywa trzęsienie ziemi. Trudno powiedzieć, w jakiej formie i z jaką liczbą wiernych przetrwa.

Czytania

Dzietne i niedzietne

Małgorzata Kordowicz
Przykazanie posiadania potomstwa dotyczy tylko mężczyzny (ciekawe, jak ma dokonać tego sam…).

Śmierć – czyje to dzieło?

O. Wacław Oszajca SJ
Jeśli chodzi o Boga, to jednego możemy być pewni. O Jego miłość nie musimy się starać.

Bezinteresowność

Kard. Grzegorz Ryś
Jezus umarł bez słowa skargi na „niesprawiedliwość”. Przeraża was to czy pociąga?
/

Widzenia

Piotr Sikora

Czytania liturgiczne

22–29 listopada

Kraj

/ ADAM CHEŁSTOWSKI / FORUM

Inna IV RP

Rafał Matyja
Władza straciła zdolność definiowania celów istotnych dla całej wspólnoty. Opozycja musi mieć horyzont wykraczający poza wygranie wyborów. Czas pomyśleć o…
Jeśli transport publiczny ma się rozwijać mimo pandemii, trzeba co najmniej potroić tabor będący w ruchu. Poznań, 3 listopada 2020 r. / NORBERT RZEPKA / REPORTER

Trzy razy do tej samej rzeki

Klaus Bachmann
Nadzieja wywołana przez szczepionkę pomaga nam nie uczyć się na błędach, jakie popełnialiśmy od wiosny w przygotowaniu do drugiej fali pandemii.
Uroczystość odsłonięcia pomnika oraz odczytania imion i nazwisk ofiar Holokaustu na cmentarzu żydowskim w Czarnym Dunajcu, 11 października 2020 r. / JACEK TARAN

Dobrzy sąsiedzi

Jacek Taran
Najmłodsza ofiara: jednoroczny Szymon Langer. Najstarsza: 92-letnia Beila Neuman. Czarny Dunajec przywraca pamięć o tutejszych Żydach.

Wiara

„Odzyskajmy nasz Kościół” – protest katolików pod kurią biskupią w Krakowie, 10 października 2019 r. / JACEK TARAN

Bunt młodych

Katarzyna Zielińska, Artur Sporniak
KATARZYNA ZIELIŃSKA, socjolożka religii: Krytyka Kościoła wyrażana na ulicach to reakcja na mocno zhierarchizowaną strukturę i paternalistyczne podejście do…
Karty z apokryfów odkrytych w pobliżu miejscowości Nag Hammadi w Egipcie. / WWW.BIBLELANDPICTURES.COM / ALAMY / BEW

Dzban ze skarbami i dżinem

Piotr Sikora
Zapomniane formy chrześcijaństwa wracają dzięki szczęśliwym przypadkom. Jakie tajemnice ujawniają starożytne apokryfy?

Świat

Przed Dniem Weterana Jill i Joe Biden oddali hołd obywatelom Pensylwanii, poległym w wojnie koreańskiej. Filadelfia, 10 listopada 2020 r. / JOE RAEDLE / GETTY IMAGES

Jazda bez trzymanki

Marta Zdzieborska
Gdy Joe Biden stawia pierwsze kroki w roli prezydenta elekta, Donald Trump do końca pozostaje sobą.
Malwina Badalan, szefowa oddziału chorób zakaźnych w szpitalu w Stepanakercie, zwykle nie nosi maski ani rękawiczek, bo twierdzi, że już przeszła covid. 27 października 2020 r. / PAWEŁ PIENIĄŻEK

Dwa piętra na całą republikę

Paweł Pieniążek
Tutejsi lekarze mówią, że w Górskim Karabachu przeszli koronawirusa niemal wszyscy. Ale z powodu wojny nikt nie zwraca na to szczególnej uwagi.
Camilla De Leonardis, właścicielka bistro w mediolańskiej dzielnicy Isola, jak wszyscy restauratorzy może sprzedawać kawę tylko na wynos. 6 listopada 2020 r. / LUCA BRUNO / AP / EAST NEWS

Po katastrofie, przed katastrofą

Francesco M. Cataluccio
Stolica regionu Lombardii to dziś znowu kruche i przygnębione miasto, w kraju równie jak ono pogrążonym w epidemicznym chaosie.
Na ulicach Paryża, 23 września 2020 r. / CHRISTOPHE ARCHAMBAULT / AFP / EAST NEWS

Rower w koronie

Szymon Łucyk
Pandemia sprawiła, że wielu Francuzów zrezygnowało z metra i postawiło na rower. Zachęcają do tego lokalne władze, którym marzy się stolica bez aut. Pośpiech…
Juana Huallpa (z lewej) składa ofiarę z chleba na grobie swojego syna Eriberto na cmentarzu Mercedario w El Alto. Boliwia, 2 listopada 2020 r. / AIZAR RALDES / AFP / EAST NEWS

Zagubione dusze

Radosław Powęska
Ołtarze dla zmarłych Boliwijczycy stawiali na Wszystkich Świętych jak kraj długi i szeroki. Dla ofiar koronawirusa ołtarzy jeszcze nie ma.

Nauka

W laboratorium firmy Kocak w Terkidag trwają prace nad turecką szczepionką na COVID-19. 3 października 2020 r. / ABACA / PAP

Leki i całe zło

Marek Rabij
Mimo doniesień o powstaniu skutecznej szczepionki na COVID-19 wciąż pojawia się wiele pytań. Również takie, czy przy okazji walki z pandemią uda się uzdrowić…

Kultura

Koncert zespołu Armia, ok. 1990 r. / MIECZYSŁAW WŁODARSKI / REPORTER

Chaos, niepewność, euforia

Rafał Księżyk, Jan Błaszczak
Rafał Księżyk, dziennikarz i krytyk muzyczny: Kiedy rodziła się w Polsce wolność, interakcje młodych ludzi opierały się na muzyce. To ona była wówczas…
Catherine Deneuve dla pisma „Esquire”, Paryż, 1976 r. / © HELMUT NEWTON ESTATE; DZIĘKI UPRZEJMOŚCI HELMUT NEWTON FOUNDATION

Naga siła

Maciej Topolski
Urodzony Don Juan i najwybitniejszy fotograf świata – taki obraz chciał po sobie pozostawić Helmut Newton.
Kadr z filmu „Nigdy, rzadko, czasami, zawsze” / MATERIAŁY PRASOWE

Jesienna dziewczyna

Anita Piotrowska
„Nigdy, rzadko, czasami, zawsze” to film, który temat aborcji ustawia inaczej niż dotychczas w kinie.

Warto zobaczyć

AP
/ MATERIAŁY PRASOWE HBO

Religia horroru

Jakub Majmurek
„Dzień trzeci” pokazuje ambiwalentny stosunek popkultury do religii: pojawia się ona dopiero wtedy, gdy bohaterom załamuje się ich świat. Gdy nie potrafi im…
/

Jesteśmy, by czytać

Lektor
Ta książka cała jest dialogiem – z czytelnikami, z młodymi adeptami sztuki pisania, ale też z lekturami, które Olgę Tokarczuk formowały, i po prostu ze światem.

Felietony

Fot. GRAŻYNA MAKARA /

Przed szereg

Zuzanna Radzik
Gdy podliczone zostały głosy, Kamala Harris, nowa wiceprezydentka USA, ­powiedziała: „Stoję na ich ramionach!”.

Na poważnie

Jan Klata
Lęk zaciska wargi pod maseczką, stara się oddychać jak najmniej, jak najrzadziej, żeby nie kusić Licha... I wtedy na scenę wchodzi on, cały na biało.

Ameryka a Dziaders

Stanisław Mancewicz
To zuchwałość i wystawienie się na sztych od zalęknionych o całość świata, ale wypada się dziś wreszcie przyznać, że wybory w Ameryce miały dla nas sens z…

Smaki

/ PAWEŁ BRAVO

Zimny nos

Paweł Bravo
Chciałbym już, żeby była wiosna i ten lepszy świat, co go Deutsche Bank projektuje.

Zmysły

Scena ze spaceru performatywno-botanicznego prowadzonego przez Tarasa Gembika i Iwę Kołodziejską. W tle gocławskie bloki przy ulicy Ostrobramskiej po drugiej stronie Trasy Siekierkowskiej. Warszawa, wrzesień 2020 r. / KRYSTYNA JĘDRZEJEWSKA-SZMEK

Głosy mokradła

Adam Robiński
Często zadajemy sobie pytanie: co się stanie, jeśli wpadniemy do bagna? Okazuje się, że nic strasznego.

Dodatki w numerze Nr 47/2020

Krzysztof Penderecki

Na okładce: Bartek Materka, portret Krzysztofa Pendereckiego /

Koniec i poza nim

Jakub Puchalski
29 marca tego roku nie tylko ostatecznie zamknęła się twórczość Krzysztofa Pendereckiego. Zamknęło się kilka epok.
Ze skrzypaczką Anne-Sophie Mutter na koncercie w Filharmonii Narodowej. Warszawa, marzec 2009 r. / RAFAL GUZ / FORUM

Drogi Krzysztofie

Anne-Sophie Mutter
Utrata Krzysztofa Pendereckiego pozostawia głęboką pustkę w moim sercu, tak jak u wszystkich muzyków i miłośników muzyki na całym świecie.

Plan IX Symfonii

Remy Franck
Jako nastolatek gwałtownie buntowałem się przeciwko muzyce współczesnej. I choć naprawdę nienawidziłem kompozytorów awangardowych, był jeden wyjątek: Krzysztof…
Emanuel Ax podczas koncertu w Lincoln Center. Nowy Jork, lipiec 2018 r. / Hiroyuki Ito / Getty Images

Koncert

Emanuel Ax
Moim pierwszym spotkaniem z muzyką Krzysztofa Pendereckiego było usłyszenie Isaaca Sterna przegrywającego jego Koncert skrzypcowy.

Moje lata z Krzysztofem Pendereckim

Jadwiga Rappé
My, muzycy polscy, zawdzięczamy mu możliwość wyjścia z zaściankowości lat powojennych, spotkania z szerokimi horyzontami i perspektywami muzyki na światowym…
Prof. Krzysztof Penderecki przy pracy w swoim domu w Lusławicach, wrzesień 2013 r. / BRUNO FIDRYCH / PLASTERSTUDIO

Szkoła języków

Dorota Kozińska
Żadnej taryfy ulgowej, żadnych fiszek ze słówkami. Agresywne klastery, raptowne glissanda i zgrzytliwe współbrzmienia sekundowe łapaliśmy niczym akcent w…

Polacy i Niemcy: jak wyjść z historycznego klinczu

Okręt podwodny INS „Rahav” przypływa do portu w Hajfie. To jedna z pięciu takich jednostek, które Niemcy zbudowały – i częściowo sfinansowały – dla Izraela. 12 stycznia 2016 r. / JACK GUEZ

Niemiecka gwarancja bezpieczeństwa Izraela

Wojciech Pięciak
Choć nie są do tego zobowiązane, Niemcy wspierają militarnie państwo żydowskie. Czy ten model może być wzorem dla Niemiec i Polski – zamiast reparacji?
Okładka dodatku: Polacy i Niemcy jak wyjść z historycznego klinczu / FABRIZIO BENSCH / REUTERS / FORUM // WIKIPEDIA

Jak wyjść z klinczu?

Wojciech Pięciak
W tych dniach zbiegają się trzy rocznice dotyczące powojennych relacji między Polakami i Niemcami.
Przewodniczący Bundestagu Wolfgang Schäuble (na wózku) podczas obchodów 80. rocznicy niemieckiego ataku na Polskę, które na berlińskim placu Askańskim zorganizował Niemiecki Instytut Spraw Polskich. 1 września 2019 r. / SASCHA STEINBACH / EPA / PAP

Puste miejsce

Dieter Bingen
W Berlinie zapadła właśnie decyzja o utworzeniu miejsca, które będzie wyrazem empatii i szacunku wobec Polski i ofiar, jakie poniosła podczas niemieckiej…
Fragment wystawy w Muzeum II Wojny Światowej. Gdańsk, 29 stycznia 2017 r. / WOJTEK RADWAŃSKI / AFP / EAST NEWS

Skazani na historię

Anna Przybyll
Polsko-niemieckie relacje wciąż są pełne odniesień do przeszłości, zwłaszcza tych dotyczących II wojny światowej. Inaczej chyba być nie może.
Nord Stream 2 stał się symbolem relacji niemiecko-rosyjskich. Na zdjęciu: montaż gazociągu Eugal, będącego częścią Nord Stream 2, w pobliżu miejscowości Damerow. Niemcy, 26 marca 2019 r. / SEAN GALLUP / GETTY IMAGES

Tam, gdzie Ludmiła Putinowa zbierała truskawki

Gerhard Gnauck
Polacy i Niemcy wciąż różnią się w postrzeganiu Rosji – nawet jeśli ostatnio i tak się do siebie w tej sprawie zbliżyli.
Coroczny polsko-niemiecki festyn Bunter Hering (Kolorowy Śledź). Słubice–Frankfurt nad Odrą, 6 lipca 2016 r. / PATRICK PLEUL / DPA / PAP

Pierwszy świat, drugi świat

Nancy Waldmann, Łukasz Grajewski
Czy stosunki polsko-niemieckie wciąż są postkolonialne? Tak uważa dwoje naszych autorów młodszego pokolenia.

Gdzie jesteś?

Na okładce: Plakat autorstwa Jakuba Woynarowskiego „Gdzie jesteś? Rdz 3,9” dla ŻIH /

Gdzie jesteś?

Paweł Śpiewak
To jest wystawa adresowana do nas, żyjących dzisiaj. Zbudowana z naszej czułości i zarazem wstydu, który nosimy, z naszej bezradności wobec skali…
Na ul. Karmelickiej, 19.09.1941 / HEINRICH JÖST. ZE ZBIORÓW ŻYDOWSKIEGO INSTYTUTU HISTORYCZNEGO

Niebo

Abraham Lewin
W getcie wszystko się zmieniło. Tylko jedna rzecz pozostała nienaruszona – głębokie, błękitne niebo. Tylko tam nie sięga władza wszechmocnej dyktatury.

„Gdzie jesteś? Rdz 3,9”

Wystawa w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie 16 listopada 2020 – 25 kwietnia 2021
Ludzie na ul. Koźlej, 27.06.1941 / WILLY GEORG. ZE ZBIORÓW ŻYDOWSKIEGO INSTYTUTU HISTORYCZNEGO

Jesień 1940 roku w Warszawie

Marta Janczewska
Wyznaczony na dzielnicę żydowską obszar był dalece niewystarczający dla mającej tam zamieszkać, prawie 400-tysięcznej społeczności warszawskich Żydów.