zmysły

Artykuły na ten temat

W prototypowym skafandrze zaprojektowanym przez niego na wyprawy wioślarskie na otwartych wodach polarnych, sierpień 2021 r. / ARCHIWUM FIANNA PAULA

Znaczy kapitan

Fiann Paul, Adam Robiński
FIANN PAUL, wioślarz oceaniczny: Dopiero w trakcie kolejnej wyprawy przypominam sobie, jak cierpiałem podczas poprzedniej. I jak powtarzałem, że już nigdy…

Pasterze winnic

Marek Bieńczyk
Męczyłem ludzi pytaniem, jak jedzą gruszkę, owoc niepokojący. Jeśli najpierw wyrywają ogonek i biorą gruszkę od góry, są jej marzycielami, jeśli kroją nożem…
Dachy cerkwi w Unalasce na Aleutach / / FOT. MICHAŁ MILCZAREK

Wschód na zachodzie

Michał Milczarek
Kiedy wreszcie się rozchmurzyło, ujrzałem oddalony o 82 kilometry Przylądek Dieżniowa. Czyli Azja i przeciwległy koniec mapy, geograficzne zaświaty. W Rosji…
Pęka lód w pobliżu wyspy Ogoj na Bajkale / ALAMY STOCK PHOTO / BEW

Trzask żywiołów

Michał Milczarek
Granice światów są tu najmniej szczelne. Bajkał jest kotłem, w którym ścierają się siły nieba i podziemi. Zimą te moce kondensują się najsilniej – dlatego o…

Po Palermo wszystko jest inne. Po Palermo jedzenie jest jak picie wody, gdy już zakosztowało się wina

Wojciech Nowicki
Próbuję zeżreć to miasto. Naczytać się to nie to samo, co poczuć w środku nocy, jak cieknie sokami i fermentuje, a w to się wkradają słodkie tony roślin,…
Ulica w stolicy Kuby, 2008 r. / ADAM KWAŚNY

Adam Kwaśny, podróżnik: Piracka dzikość Kuby

Adam Kwaśny, Katarzyna Kubisiowska
Adam Kwaśny, pisarz i podróżnik: Duchy na Kubie mieszkają pod jednym dachem z żywymi. Duszą dobrego człowieka każdy chętnie się zaopiekuje. Z duszą człowieka…
Plac Dżemaa el-Fna. Marrakesz, 9 lutego 2011 r. / AGNIESZKA CYNARSKA-TARAN

Andrzej Muszyński: Marrakesz, miasto opowieści

Andrzej Muszyński
Polacy, którym opowiadałem o Marrakeszu, często twierdzili, że go nie znoszą. Jednak to miejsce – zbudowane według logiki siły, której nikt nie widział –…
/ GRAŻYNA MAKARA

Dziki ogród. Zaproś zwierzęta do siebie!

Marcin Krzyżański, Katarzyna Kubisiowska
MARCIN KRZYŻAŃSKI, przyrodnik: Wożę stare drzewo do lasu i poszerzam bagna na polu. Odziczam, więc mam opinię nieszkodliwego wariata. I jest to bardzo dobre,…
Justyna Czudek, instruktorka fitness, miłośniczka chodzenia boso. Kraków, styczeń 2022 r. / JACEK TARAN

Poszli na całość

Marek Kęskrawiec
Dzięki dotykowi poznajemy świat i wyrażamy najgłębsze uczucia. Dlaczego używamy do tego wyłącznie dłoni? Stopy też mogą być źródłem niezwykłych doznań. Trzeba…
/ CHRIS HARRIS / EAST NEWS

Dzień łosia

Adam Robiński
To nie jest normalne, że o tej porze roku mamy tu tyle wody – słyszę, gdy obuci w wodery chlupoczemy na bagienne spotkanie z tutejszym.
Za sceną nigeryjskiego klubu New Afrika Shrine. Lagos, 2013 r. / ALEX MAJOLI / MAGNUM PHOTOS / FORUM

Połączenia wewnętrzne

Katarzyna Dziadowicz
Słyszenie głosów nieobecnych osób nie musi być objawem schizofrenii ani innej choroby psychicznej. Często odpowiada za nie subtelna zmiana w funkcjonowaniu…
/ ADOBE STOCK

Rodzi się ptak

Dorota Kozińska
Doświadczona we wczesnym dzieciństwie przyjaźń z wiernym małżeństwem sierpówek na zawsze odmieniła mój pogląd na ptaki.
/ GETTY IMAGES

Księgi dłoni

Maciej Topolski
Niepokoi nas wszystko, co nieuchwytne. Chwytamy się jak tonący brzytwy. Chwytamy sensy, nie chwytamy chemii albo całek. Jakie doświadczenie stoi u źródła tej…
Bioluminescencja fal. Gippsland Lakes Coastal Park w Australii / GETTY IMAGES

Jarzy się

Szymon Drobniak
Nad nami lśniła Droga Mleczna, Syriusz, Procjon i Betelgeza. A pod nami, wzdłuż niewidzialnego w ciemności potoku, rozścielał się kosmos niezliczonych, czasem…
Na moście na rzece Bukowa w pobliżu wsi Nalepy, woj. podkarpackie, czerwiec 2020 r. / / DAWID ZIELIŃSKI

Gegra rządzi

Szczepan Żurek, Adam Robiński
SZCZEPAN ŻUREK, nauczyciel geografii, krajoznawca: Kiedy okazało się, że uczyć będziemy zdalnie, spakowałem się, wsiadłem do busa i ruszyłem w Polskę. Lekcje…
Epidemia koronawirusa: szakale w pustym Tel Awiwie. Izrael, 9 kwietnia 2020 r. / ODED BALILTY / AP / EAST NEWS / ODED BALILTY / AP / EAST NEWS

Dopust boży, odpust niezupełny

Jacek Podsiadło
Mój idol wśród zarażonych najpierw krył się po piwnicach, a następnie okopał się na terenie ogródków działkowych i długo odpierał ataki milicjanta, po prostu…
Sandro Botticelli, Wenus i Mars, ok. 1485 r., National Gallery, Londyn / NATIONAL GALLERY / NATIONAL GALLERY

Gdy jawa spada

Marek Bieńczyk
Kamienny sen? Schodzimy wówczas w dół i jest to bardzo przyjemne. Sen kamienny, twardy, to zarazem sen dobry i błogi.
Katarzyna Gintowt „Kwarantanna”, olej na płótnie, 2019 r. / REPR. KATARZYNA GINTOWT

Pochwała kolacji

Michał Paweł Markowski
Doprawdy, nie trzeba wam teraz seriali, telewizji ani gier planszowych. Liczy się tylko chęć domowników do rozmowy przy stole.
/ ADOBE STOCK PHOTO

W dziuplach

Marek Bieńczyk
Drobniutka przyjemność; przez sekundę zamiast Atlasa świat dźwigały wiewiórczęta. Przyszły z krainy ulotnych drobiazgów.
„Człowiek zamierza, Bóg decyduje” – kontrowersyjny obraz Edwina H. Landseera z 1864 r. Ze zbiorów Royal Holloway College w Londynie. / PAINTERS / ALAMY / BEW / PAINTERS / ALAMY / BEW

Żal Lady Franklin

Marcin Żyła
Na długo przed afrykańskimi przygodami Davida Livingstone’a wiktoriańska Anglia żyła tajemnicą zaginięcia najsłynniejszej wyprawy arktycznej.
/ SEAN GALLUP / GETTY IMAGES

Ciało się udało

Monika Ochędowska
Zdecydowana większość kobiet (ponad 83 proc.) lubi swoje ciało mimo jego mankamentów i nie planuje niczego w swoim wyglądzie zmieniać.
Latarnia Muckle Flugga na Szetlandach, 2007 r. / ARDEA / FORUM

Faronauci

Adam Robiński
Dziś wyglądają jak wytwory zapomnianego kultu. Pobudowane na odludziach, gdzie nie czuć pulsu żadnej cywilizacji – latarnie morskie trwają w swej pięknej,…
/ HENRIK SORENSEN / GETTY IMAGES

Dzikość w sercu

Lars Berge, Adam Robiński
Lars Berge, szwedzki dziennikarz i pisarz: Domem pierwszych ludzi było ognisko, przy którym siadali, gdy zapadał zmrok. Wilk trzymał się na uboczu. Obserwował…
Antonio de Pereda, „Sen rycerza”, ok. 1655 r. / DOMENA PUBLICZNA

Sen założycielski

Marek Bieńczyk
Dla Kartezjusza sen nie jest odlotowym wybrykiem, gdyż śni go ten sam wciąż umysł. A ciało czuwające i ciało śniące pozostają jednym i tym samym ciałem.
Aszchabad, 2016 r. / GILES CLARKE / GETTY IMAGES /

Państwo słońca

Michał Milczarek
Arkadag nie mógł tak zwyczajnie wybrać się na rower, bo był Arkadagiem. W ślad za nim pedałował zastęp ministrów i generałów. Reszta narodu uczestniczyła w…
Wystawa „Shared Vision” (Wspólne widzenie), zorganizowana przez artystów i osoby niewidome. Littleton (USA), 2016 r. / SETH MCCONNELL / GETTY IMAGES

Inżynieria zmysłów

Paweł Gwiaździński
Substytucja sensoryczna zmienia życie osób pozbawionych jakiegoś zmysłu. A także sposób, w jaki patrzymy na możliwości mózgu i mechanizmy powstawania…
/ NEUHAUS CHOCOLATES

Klejnoty z czekolady

Ewelina Burda
Pralinka jest małym dziełem sztuki. Ukoronowaniem doskonałości samej w sobie, jaką jest czekolada. Lepiej nie czytajcie tego artykułu bez pudełka słodyczy pod…
Bruce Chatwin, 1979 r. / ULF ANDERSEN / BEW

Półtorej prawdy

Adam Robiński
Trzydzieści lat po śmierci Bruce’a Chatwina nasz stosunek do niego waha się między uwielbieniem a zapomnieniem. Kim był jeden z patronów rubryki „Zmysły”?
/ MIMI; HADDON / GETTY IMAGES

Emocjonalna łączność

Domhnaill Hernon, Adam Puchejda
DOMHNAILL HERNON, inżynier: W świecie cyfrowym straciliśmy kontakt ze zmysłem dotyku. A przecież najlepiej mieć to wszystko razem – dźwięk, dotyk i obraz. My…
Edward Pałłasz, 1973 r. / ANDRZEJ FEDOROWICZ

Namiętności i studia pionkowe

Edward Pałłasz, Justyna Dąbrowska
Edward Pałłasz, kompozytor: Nagle zostałem wdowcem. Pewnego dnia obudziłem się w tym mieszkaniu na podłodze, po jakiejś pijatyce, w ubraniu, i doszedłem do…
Tadeusz Konwicki ze swoim kotem Iwanem na balkonie mieszkania przy ul. Górskiego, 1982 r. / CHRIS NIEDENTHAL / FORUM

Nyża na sprzedaż

Marek Bieńczyk
Dwa pokoje z kuchnią są do kupienia za 700 tysięcy. Położone w środku świata, w środku Warszawy Konwickiego. 50 metrów kwadratowych kosmosu.
Droga do Jezioran, Kiersztonowo, 2016 r. / Droga do Jezioran, Kiersztonowo, 2016 r. / PAWEŁ OLESZCZUK / EAST NEWS

W Jezioranach

Katarzyna Kazimierowska i Adam Robiński
Młodym się wydaje, że rodząc się tu, nie mogli gorzej trafić. Stąd się raczej ucieka. Ale są i tacy, co przyjeżdżają.
/ Fot. GETTY IMAGES

Muzyka duszy

Krzysztof Cipora
Utwory tak z pozoru różne, jak muzykę z filmu Hitchcocka, rockową balladę czy „Wiosnę” Vivaldiego, łączy wspólna cecha: niosą emocje. Ale jak to w ogóle…
Prowincja Cuneo, na wzgórzach miasteczka Castiglione Falletto i Serralunga d’Alba. Piemont, Włochy. / Fot. CORBIS / PROFIMEDIA

Wino z kwiatów i mgły

Marek Bieńczyk
Stare nebbiolo nie ma sobie równych. Oto w ustach otwiera się jedwabista czeluść. Można się nią wczołgać do nieba.
Modelka Simone D'Aillencourt na dolnym Manhattanie podczas sesji dla magazynu "Harper's Bazaar", lata 50. / fot. William Helburn, Corbis /

Sukienka z mikrofali

Magdalena Rittenhouse
Dzielnica mody, krawiecka enklawa. Legenda Nowego Jorku. Niczym w soczewce można się tu przyjrzeć gospodarczej historii miasta i kraju.

Przemiana

Wojciech Nowicki
W pierogach wyjątkowość wypływa z ręki, która je lepi, z nieskończoności drobnych ruchów. Żeby powstało to proste jedzenie, trzeba nadludzkiej cierpliwości.

Za jedno euro

Jair Agopian
Jair Agopian, winiarz: Importerzy błagają mnie: "Zrób coś na rynek rosyjski". Mówię: "Zgoda, ale moje najniższe koszty to 1,65 euro za butelkę.…

Ubiory i upiory

Kalina Błażejowska
Trapezowe sukienki mini, dwurzędowe płaszczyki przed kolano, kryjące rajstopy w jaskrawych kolorach - moda wróciła do lat 60. Ale czy w Polsce mamy za czym…

W szponach geniuszu

Agnieszka Sabor
Każdy pretekst jest dobry, by mówić o Picassie. Jego skomplikowana osobowość i pełna zwrotów akcji twórczość zostały niesłusznie sprowadzone do ugrzecznionego…
Jarosław Modzelewski, "Pszczoły mogą użądlić", 2000 r. / Kolekcja Marty Tarabuły, reprod. dzięki uprzejmości Galerii Zderzak /

Królestwo

Wojciech Bonowicz
Wierzono niegdyś, że pszczoły mają dusze. Nie są udomowione jak inne zwierzęta. Są raczej domownikami. W noc Bożego Narodzenia pszczelarze pukali w ule i…
Frida Kahlo w swoim domu w Mieście Meksyk, 1954 r. / fotografię publikujemy dzięki uprzejmości Fundación Zúniga Laborde A.C. /

Twarze świata

Anna Tarnawska
Prochy Bernice Kolko rozrzucono nad Miastem Meksyk. Kilka dni później okazało się, że zaszła pomyłka - skremowano ciało innej kobiety. Jej losy za życia były…
Bębniarz na pogrzebie kobiety z plemienia Konkomba w Jema, środkowa Ghana / fot. Anna Niedźwiedź /

Zatańczyć na pogrzebie

Anna Niedźwiedź
W Ghanie pogrzeb to wielka celebracja życia. Żałobnicy, niczym weselnicy w Polsce, nie szczędzą pieniędzy na stroje, fryzury oraz prezenty dla bliskich…
Ryciny przedstawiające kradzież "Mony Lizy" z Luwru przez Vincenta Peruggię w 1911 r. / Collection Roger-Viollet / Bridgeman Art Library /

Poeta i rabuś

Agnieszka Sabor
Gazety donosiły o Apollinairze: "Polak Kostrowicki na czele wielkiej międzynarodowej szajki złodziei dzieł sztuki!".
Preikestolen, Norwegia / fot. Doug Pearson, JAI, Corbis /

Pod światło

Michał Kuźmiński
Im dalej na północ, tym dłuższe cienie, kreślące na skałach karykaturalne sylwety. Światło pogłębia kontury i kontrasty. Brak go tu przez większość roku - ale…
Taniec, obraz na płótnie w barze dolnym. Rezydencja w Morvi / dzięki uprzejmości Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli /

Boskie murale

Michał Bardel
Sztuka Stefana Norblina, połączenie art-deco z motywami zaczerpniętymi z hinduskich poematów religijnych, spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem indyjskich…

Art-deco w sali tronowej

Gaj Singh II
Jego Wysokość Gaj Singh II, maharadża Dżodhpur w Radżastanie: Malowidła z sali tronowej przedstawiają sceny z życia boga Rama, inkarnacji Wisznu. Wychowując…

Zegarek z Londynu

Wojciech Nowicki
Takie się stały moje podróże. Jestem zarażony i nic na to nie mogę poradzić. Rozglądam się i ciągle ich widzę. Złodziei.
Dzieci z przedszkola nr 18 w Gorzowie Wielkopolskim, luty 2011 r. / fot. Tobiasz Sągajłło/ Agencja Gazeta /

Cudowne lata

Marcin Wicha
Smok Wawelski trzyma się mocno. I jeszcze dwa warkocze góralki tkwią na swoim miejscu, nietknięte przez dziejowe burze - ostateczny dowód, że w najtrudniejszej…