Zagłada Żydów

Artykuły na ten temat

Kadr z filmu "Strefa interesów", reż. Jonathan Glazer, 2023 r. / fot. materiały prasowe Gutek Film

„Strefa interesów” Jonathana Glazera, czyli Big Brother w domu nazisty

Anita Piotrowska
W cieniu krematoryjnych kominów toczy się życie rodziny komendanta Auschwitz-Birkenau, które do złudzenia przypomina zwykłą krzątaninę: on wychodzi rankiem do…
Wszystko poza mną zostało zabite

„Wszystko poza mną zostało zabite”. Opowieści o dziewczynkach w ukryciu

Lektor
Po lekturze tej książki traci się ochotę na matematyczne kalkulacje proporcji liczb sprawiedliwych, obojętnych i zwykłych morderców.
PIERWSZY RAZ W PIERWSZEJ OSOBIE

Hanna Krall: Pierwszy raz w pierwszej osobie

Hanna Krall, Anna Goc
Hanna Krall, reporterka: Gdy dzieje się coś złego i powstaje zamieszanie w świecie, trzeba wyznaczać sobie zadania.

„Milczenie zbyt często staje się przyzwoleniem”: oświadczenie Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów

Polska Rada Chrześcijan i Żydów
Badania naukowe, upamiętnienia i edukacja, dotyczące Zagłady, nie powinny być używane do atakowania i prób dyskredytacji oponentów politycznych.
Prof. Jan Grabowski / / fot. Michał Wozniak / East News

Prof. Grabowski: 200 tys. Żydów zabitych za sprawą Polaków – może to wręcz ostrożne szacunki

Jan Grabowski
LIST DO REDAKCJI | Autor „Judenjagd” polemizuje z „Tygodnikiem”.
Barbara Engelking, w towarzystwie o. Tomasza Dostatniego i drugiego z laureatów, ks. Tomáša Halíka podczas gali wręczenia Medalu św. Jerzego, Kraków, 23 listopada 2019 r. / BARTOSZ SIEDLIK DLA „TP”

Komu przeszkadza Barbara Engelking

Michał Okoński
Manipulacje rządowej propagandy, groźba medialnego wykorzystania, obsesja liczb, załatwianie historią współczesnych sporów… Na badaczy Zagłady czyhają same…
Michael Urich ze zdjęciem z młodości. Bene Berak, Izrael, 17 stycznia 2023 r. / ANNA MAJEWSKA

Wybór Michasia. Opowieść o chłopcu ocalonym z Zagłady

Karolina Przewrocka-Aderet
„Wiesz, że cię kochamy, i że nasz dom jest twoim domem. Ale jesteś Żydem. Idź do swoich, należysz do nich” – powiedziała Helena Stachowicz chwilę przed tym,…
Potomkowie sądeckich Żydow odnajdują imiona swoich krewnych na kamiennych tablicach, Nowy Sącz, 28 sierpnia 2022 r. / JACEK TARAN

Ciepły dotyk kamienia. Jak Nowy Sącz pamięta o Zagładzie

Jacek Taran
Być może po raz pierwszych widzą wykute w kamieniu imiona bliskich. „Czuję, jakbym trzymała babcię za rękę” – mówi ktoś. W Nowym Sączu upamiętniono 80.…
Młodzież z Izraela na terenie obozu koncentracyjnego Auschwitz. Oświęcim, 25 lutego 2020 r. / ALBIN MARCINIAK / EAST NEWS

Uczniowie z Izraela nie wrócą do Polski

Karolina Przewrocka-Aderet
Podróże izraelskich uczniów do Polski szlakiem Zagłady nie wrócą po covidowej przerwie. Dyskusje na temat ich charakteru i sensowności trwają w Izraelu od lat.
Fot. GRAŻYNA MAKARA /

Tygodnie pamięci. Felieton Zuzanny Radzik

Zuzanna Radzik
Pamięć wplątana w wiosenne trzy tygodnie tylko pozornie jest prosta. Im bardziej emancypują się różne grupy w izraelskim społeczeństwie, tym bardziej ją trzeba…
Kobieta na ulicy warszawskiego getta. Warszawa 1941 r. / WILLY GEORG / MATERIAŁY PRASOWE WYDAWNICTWA CZERWONE I CZARNE

Istota rzeczy

Karolina Sulej, Bartek Dobroch
Karolina Sulej, autorka książek o przedmiotach osobistych więźniów obozów: Opowiadamy o sobie każdego dnia nie tylko słowami, ale też przedmiotami. Styl życia…
Okładka: Na montażu okładkowym twarze ofiar III Rzeszy z okupowanej Europy. / ZDJĘCIA DZIĘKI UPRZEJMOŚCI YAD VASHEM I US HOLOCAUST MUSEUM

„Mamusia nie płakała”

Marek Zając
Najważniejsze było to, żeby trzymać się całą rodziną. Żeby nikt nie został sam.
Wanda i Edward Serwańscy, zdjęcie ślubne. Poznań, 8 grudnia 1945 r. / ARCHIWUM RODZINNE

Po tęczowym moście

Małgorzata Wryk
Gdy napięcie opada, Edward puszcza rękę Wandy. Ona rozprostowuje zbielałe od ucisku dłonie. Na palcu ledwo się trzyma pierścionek: nie wytrzymał tego ciśnienia…
Dariusz Popiela / fot. Jacek Taran

Dariusz Popiela: punkt zwrotny

Katarzyna Kubisiowska, Dariusz Popiela
Dariusz Popiela, kajakarz, medalista mistrzostw świata: „W miejscu, w którym przez lata trenuję, doszło do największej tragedii w historii Nowego Sącza. Bowiem…
Marianna Lubkiewicz razem z mężem Leonem i synem Stefanem prowadzili piekarnię w Sadownem koło Treblinki. Dostarczali chleb Żydom ukrywającym się w okolicznych lasach. W 1943 r. zostali z tego powodu zamordowani przez Niemców. / ZBIORY RODZINNE GRAŻYNY OLTON / INSTYTUT PILECKIEGO

Trwanie śladu

Mateusz Fałkowski
Upamiętnienie Polaków, którzy zginęli, ratując żydowskich sąsiadów, to jedna z naszych historycznych zaległości. Nie jest wymierzone w kogokolwiek, przypomina…

Biedni Polacy

Michał Okoński
/

Pępowina

Lektor
Barbara Engelking i Jan Grabowski podczas premiery „Dalej jest noc” w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 22 kwietnia 2018 r. / Fot. JACEK DOMINSKI/REPORTER /

Kwestia standardów

Wojciech Pięciak
W sprawie cywilnej przeciw Barbarze Engelking i Janowi Grabowskiemu sąd rozczarował obie strony sporu: nie nałożył na pozwanych kagańca, choć zarazem…
Barbara Engelking i Jan Grabowski na spotkaniu z czytelnikami książki „Dalej jest noc” w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 22 kwietnia 2018 r. Fot. JACEK DOMINSKI/REPORTER /

Dobre imię

Michał Okoński
Sąd Okręgowy w Warszawie zajął stanowisko w sprawie dotyczącej sporu o książkę „Dalej jest noc”: dwoje redaktorów tomu ma przeprosić Filomenę Leszczyńską za…
Coroczny Marsz Pamięci – w rocznicę początku akcji likwidacyjnej warszawskiego getta. Wstążki Pamięci pod siedzibą Żydowskiego Instytutu Historycznego z imionami zamordowanych, 22 lipca 2018 r. / GRZEGORZ KRZYŻEWSKI / REPORTER

Świat pozwala

Hanna Krall, Anna Goc
Hanna Krall, reporterka: Pomysł, że istnieje tylko dobro, jest szkodliwy, nie przygotowuje na spotkanie ze złem. A ludzie powinni być przygotowani.
Debata z Janem Tomaszem Grossem w auli Auditorium Maximum UJ, Kraków 2008 r. / KRZYSZTOF KAROLCZYK / AGENCJA GAZETA

Wina niczyja

Magdalena Nowicka-Franczak
Po dwudziestu latach od „Sąsiadów” Jana Tomasza Grossa dorobiliśmy się sporej biblioteki dzieł o polskich postawach wobec Zagłady. Ostatnie książki z tej…
Premier Izraela Benjamin Netanjahu i prezydent Rosji Władimir Putin podczas V Światowego Forum Holokaustu w Jerozolimie, 23 stycznia 2020 r. / FOT. Sergey Guneev/SPUTNIK Russia/East News /

Polityczne deale w cieniu Zagłady

Karolina Przewrocka-Aderet
Nawołując w czasie izraelskich obchodów 75. rocznicy wyzwolenia Auschwitz do szacunku wobec ofiar Zagłady, premier Netanjahu sam potraktował je instrumentalnie…
Zofia Bator-Stępień, portret Marii Ślisz wykonany w KL Auschwitz w 1944 r. / PAŃSTWOWE MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU

Uspokoić sen

Patrycja Bukalska
Im są starsi, tym silniej nękają ich nocne koszmary. Byli więźniowie obozów czasem boją się zasnąć.
Zdjęcia osób, które otrzymały fałszywe paszporty, na prezentacji materiałów archiwalnych z publikacji „Lista Ładosia”, Warszawa, 12 grudnia 2019 r. / INSTYTUT PILECKIEGO

Fałszerze z Berna

Agnieszka Kamińska, Jakub Kumoch
Jakub Kumoch, współautor książki „Lista Ładosia”: Każdy z członków grupy miał pomocników, a ci swoich. Gdyby uwzględnić wszystkie kręgi wtajemniczonych, w tę…
Z lewej: Bruno Dey przed sądem w Hamburgu, 15 listopada 2019 r. Z prawej: egzekucja Rudolfa Hößa na terenie Auschwitz, 16 kwietnia 1947 r. / AXEL HEIMKEN / EAST NEWS // ARCHIWUM IPN / AXEL HEIMKEN / EAST NEWS // ARCHIWUM IPN

Dorwać katów

Filip Gańczak
Trwający w Hamburgu proces byłego strażnika z KL Stutthof to jeden z ostatnich akordów sądowych rozliczeń z Holokaustem. Ich bilans pozostawia duży niedosyt.
/ ZRZUT EKRANU / BAZA DANYCH STRATY.PL

Trzydzieści milionów danych

Piotr Litka
Wiele materiałów o więźniach obozów – oraz szerzej: o ofiarach II wojny światowej – jest dziś dostępnych w internecie. Przedstawiamy krótki przewodnik.
Adam Czerniaków, prezes Judenratu, przed aresztem przy ul. Gęsiej (trzeci od lewej) wraz ze zwolnionym więźniarkami. Pełny opis pod tekstem. / HENRYK (JECHIEL) BOJM (?), FOTO-FORBERT // ŻYDOWSKI INSTYTUT HISTORYCZNY

Zdjęcia z wnętrza

Piotr Kosiewski
Po raz pierwszy udostępniono w całości fotografie z Podziemnego Archiwum Getta Warszawy. To jedyna taka kolekcja, przedstawiająca życie stołecznej społeczności…
Na okładce: zwiedzający w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. / WOJCIECH STRÓŻYK / REPORTER

Pytania o pamięć

Marek Zając
Przeszłość nieubłaganie oddala się i stygnie, zmienia w suchą wiedzę. Z reguły jeszcze tylko pokolenie wnuków ma emocjonalny stosunek do historii dziadków.…
Spotkanie Zofii Posmysz (z prawej) z młodzieżą w MDSM w Oświęcimiu. / MDSM W OŚWIĘCIMIU

Biografia jako argument

Małgorzata Gwóźdź
Rola byłych więźniów niemieckich kacetów w świadczeniu o historii jest nieoceniona, by nie powiedzieć – fundamentalna.
Konwój Żydów z Mielca do obozu śmierci, 1942 r. / Ze zbiorów ŻIH /

Fotografie z Sobiboru

Wojciech Pięciak
Ponad 300 nieznanych wcześniej zdjęć pokazujących m.in. Aktion Reinhard, czyli zagładę polskich Żydów, zostanie wkrótce zaprezentowanych przez berlińskie…
/ MACIEJ ZIENKIEWICZ DLA „TP”

Popiół na sercu

Barbara Engelking
Studiując Zagładę, dowiedziałam się, że zło jest silniejsze od dobra. I że nie ma sposobu, żeby odmienić przeszłość; że zło, które się stało, jest…
Przemówienie Barbary Engelking podczas wręczenia Medali św. Jerzego 2019, w tle drugi laureat, ks. Tomasz Halik i tłumacz, o. Tomasz Dostatni / Fot. Bartosz Siedlik dla "TP" /

Popiół na sercu

Barbara Engelking
MEDAL ŚW. JERZEGO Odpowiedzialność i troska mają wymiar społeczny. Chociaż zarzuca nam się uprawianie pedagogiki wstydu, a my w rewanżu określamy obecną…
/

Lekcje troski

Michał Okoński
MEDAL ŚW. JERZEGO Kapituła nagradza Barbarę Engelking za przywracanie naszej pamięci imion i nazwisk ofiar Zagłady. Za empatię i wrażliwość, z jaką opisuje ich…
Uroczystość odsłonięcia pomnika ­pomordowanych Żydów na cmentarzu żydowskim w Grybowie. 3 listopada 2019 r. / JACEK TARAN

Pamiętaj o Marysieńce

Jacek Taran
Kiedyś w tym miejscu stał oprawca, ludobójca, dzisiaj jesteśmy my – mówi Dariusz Popiela. – Co z tego, że większości to nie obchodzi.
/ MACIEJ ZIENKIEWICZ DLA „TP”

Pomylone życia

Agnieszka Glińska, Katarzyna Kubisiowska
Agnieszka Glińska, reżyserka: Nie ma znaczenia, czy jest się potomkiem kata, czy ofiary. Bo tabu, wata niewiedzy, w której żyje się latami, w identyczny…
Kiedyś było to wzgórze, a na nim kirkut. Po wojnie wydobywano stąd piasek na budowy. / TOMASZ KIZNY

Wypadłem z pamięci jako zmarły

Justyna Pobiedzińska
W przestrzeni publicznej Zelowa koło Łodzi próżno by szukać informacji, że przed wrześniem 1939 r. jedną trzecią miasteczka stanowili Żydzi. Odnajdźmy ich…
Las wokół Barłogów był świadkiem wielu śmierci. Na zdjęciu obszar, gdzie mogło ukrywać się i gdzie zginęło 10 Żydów. / ANTONI SUŁEK

Śmierć prawdziwym zwycięzcą

Antoni Sułek
W niewielkiej wsi Barłogi, w lasach Lubelszczyzny, II wojna światowa zostawiła liczne groby. Pójdźmy ich tropem: odnajdźmy je, odkryjmy ich historie.
„J.d....e. Zapominanie” / KAROL BUDREWICZ / TEATR MODRZEJEWSKIEJ W LEGNICY

Chmura z żydowskich pierzyn

Dariusz Kosiński
Polski teatr wraca do Jedwabnego za sprawą Pawła Passiniego i Artura Pałygi. W tytule ich przedstawienia zatarta nazwa miasta („J.d....e”) i słowo „zapominanie…
Góralska rodzina z Furcówki z ukrywającym się u nich w czasie wojny Żydem. / ZE ZBIORÓW TADEUSZA MORAWY

Żydzie, Hitler po cię idzie

Dawid Golik
Nie wolno Żydów krzywdzić, „może taki Żyd modli się lepiej niż niejeden katolik” – wołał w kazaniu ks. Józef Śledź, proboszcz z Ochotnicy Górnej. Czy…
Próba generalna w Nowej Operze Izraelskiej, Tel Awiw, 28 kwietnia 2019 r. / YOSSI ZWECKER / MATERIAŁY PRASOWE

Pasażerka z bydlęcych wagonów

Dorota Kozińska
Z niecierpliwością wyczekiwałam izraelskiej premiery opery Mieczysława Wajnberga. Rezultat przeszedł wszelkie oczekiwania.
/ KATARZYNA SKRZYPEK / MATERIAŁY PRASOWE

I nic nie trzeba tłumaczyć

Jakub Lewicki, Andrzej Zagajewski, Jan Błaszczak
Zespół Hańba!: Śpiewamy o polskich planach kolonialnych i statkach z uchodźcami, korzystamy z punk-rocka Brzechwy oraz profetyzmu Ginczanki i Szlengla, o…
Macewa na mogile w Marcinowie, 2016 r. / Z ARCHIWUM ANTONIEGO SUŁKA

Drogą do Sobiboru

Antoni Sułek
77 lat temu przez ziemie okupowanej Polski przeszło kilkaset takich pochodów. My pójdziemy śladami jednego: z Michowa do Kurowa.

Film ZDF przed polskim sądem

Wojciech Pięciak
Sprawiedliwości stało się zadość, przynajmniej formalnie: 28 grudnia krakowski Sąd Okręgowy wydał wyrok w sprawie, którą niemieckiej stacji ZDF wytoczył 94-…
omnik w Bełżcu: wybetonowana szczelina przecina stok wzgórza, na którym stał obóz. Pod żużlem hutniczym, który dziś pokrywa stok, znajdują się masowe groby. Lato 2011 r. / / WOJCIECH PIĘCIAK

Niektórzy bardzo płaczą

Ewa Koper, Eliza Leszczyńska-Pieniak
EWA KOPER, historyk z miejsca pamięci w Bełżcu: Podchodzę do zwiedzających i pytam. Ci, którzy stracili tu bliskich, zachowują się inaczej niż „zwykli” goście…
Żona i mąż: Ada i Samuel Willenbergowie, Warszawa, 2013 r. / CHUCK FISHMAN / GETTY IMAGES

Imię z inicjałów

Patrycja Bukalska
„Nie miałam zwyczajnego dzieciństwa. Rodzice stale mówili o Treblince” – opowiada Orit Willenberg-Giladi, izraelska architekt i córka Samuela Willenberga,…
Kirkut w Biłgoraju / A.K. KOBUS / PAP

Dla świętego spokoju

Przemysław Wilczyński
W Biłgoraju ma stanąć dom handlowy. „Na terenie przy kirkucie” – mówi inwestor. „Na ludzkich kościach” – uważają protestujący. To niejedyne w Polsce miejsce,…
Ocaleni z Holokaustu protestują pod polską ambasadą – po uchwaleniu ustawy o IPN, Tel Awiw, 8 lutego 2018 r. / GIL COHEN-MAGEN / AFP / EAST NEWS

Problem polsko-polski

Yehuda Bauer, Karolina Przewrocka-Aderet
Prof. Yehuda Bauer, historyk: Prawdziwym przedmiotem debaty wokół polsko-izraelskiej deklaracji premierów jest walka narodowego, prawicowego rządu z polskim…
/ JOEL SAGET / EAST NEWS

Claude Lanzmann nie żyje

Tomasz Fiałkowski
Twórca arcydzieła i nieznośny megaloman, ucieleśnienie irytujących wad francuskiej lewicy intelektualnej.