PRL

Artykuły na ten temat

Wacław Felczak na Węgrzech, 10 kwietnia 1939 r / Archiwum Nauki PAN i PAU

Kurier i więzień, historyk i wychowawca: uczniowie wspominają Wacława Felczaka

Jacek Taran
U schyłku komunistycznej PRL pewien historyk z Krakowa ukształtował poglądy licznej grupy ludzi, Polaków i Węgrów. Minęło 30 lat od jego śmierci, a oni wciąż…
Usuwanie sierpa i młota z Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej, Olsztyn, listopad 2022 r. / ROBERT ROBASZEWSKI / AGENCJA WYBORCZA.PL

Pod sierpem i młotem. Co zrobić z sowieckimi pomnikami

Zbigniew Rokita
Po napaści Rosji na Ukrainę Polska pozbywa się dowodów wdzięczności za "wyzwolenie". Ale czy burzenie pomników to jedyny sposób na odkłamywanie historii?
FOT. ARCHIWUM PRYWATNE /

Podsiadło: Kraina mlekiem płynąca

Jacek Podsiadło
Poranny roznosiciel mleka był charakterystycznym elementem miejskiego pejzażu PRL-u.
Ks. Franciszek Blachnicki / FOT. HENRYK PRZONDZIONO / GOŚĆ NIEDZIELNY / FORUM /

IPN: ksiądz Blachnicki został zamordowany przez komunistów

Stanisław Zasada
Odkryto dowody, że założyciel Ruchu Oazowego ks. Franciszek Blachnicki został otruty. Sensacyjną wiadomość podali 14 marca minister sprawiedliwości i…
„Pogrzeb PSL-u” (symbolizowanego przez widoczną w trumnie „czwórkę”, numer listy PSL w Warszawie w wyborach do Sejmu) na komunistycznej manifestacji na warszawskim Nowym Świecie, ­22 ­stycznia 1947 r. / PAP

Wybory bez znieczulenia

Bartłomiej Noszczak
75 lat temu komuniści stawiają kropkę nad „i” w swojej walce o władzę w Polsce: głosowanie do Sejmu – gwarantowane w umowie między aliantami a Stalinem – to…
Olivier Mazerolle z Lechem Wałęsą. Obok Jocelyne Mazerolle, żona Oliviera (pierwsza z lewej) oraz Joanna Penson, była lekarka Wałęsy (pierwsza z prawej). Mazury, lipiec 1988 r. / ARCHIWUM PRYWATNE OLIVIERA MAZEROLLE

Rozważni i romantyczni

OLIVIER MAZEROLLE, Szymon Łucyk
OLIVIER MAZEROLLE, w latach 80. korespondent francuskich mediów w PRL: Swoją walką Polacy budzili kiedyś podziw Europy. Dziś ze smutkiem patrzę na ewolucję…
Lech Wałęsa w drodze na „Święto Wolności 2021” w 41. rocznicę podpisania porozumień sierpniowych w Europejskim Centrum Solidarności, Gdańsk, 31 sierpnia 2021 r. / PIOTR ZAGIELL / EAST NEWS

Jesień Lecha Wałęsy

Witold Głowacki
Kiedyś miliony Polaków poszłyby za nim w ogień. Dziś nie bronią go już nawet najwięksi zwolennicy, zażenowani kolejnymi internetowymi wybrykami laureata…
Album Piława Górna, 1.09.1939–31.10.1942. Izba w drewnianej wiejskiej chacie. Rozebrany do pasa mężczyzna w spodniach od munduru stoi plecami i ogląda się, prawdopodobnie w lustrze. Po lewej na podłodze widać nogi innych leżących żołnierzy. / /

W stanie podejrzenia

Maciej Topolski
Autorzy w podziwu godny sposób odtworzyli funkcjonowanie aparatu władzy. Sprawowanej przy użyciu aparatu fotograficznego.
Brunon Drywa z synem Romanem, Sierakowice, 1961 r. / STEFANIA DRYWA; ZBIORY RODZINY DRYWÓW / STEFANIA DRYWA; ZBIORY RODZINY DRYWÓW

Nieobecność

Marek Wąs
Niemal wszystko, co wiem o ojcu, to z opowieści mamy. Teraz to samo opowiadam moim dzieciom. Ale dla nich on przecież nie jest prawdziwym dziadkiem, tylko…
Rafał Woś / FOT. GRAŻYNA MAKARA /

Czyja jest Solidarność

Rafał Woś
Czy należy do robotników, którzy swoją masą skłonili władze do ustępstw? Czy raczej do nielicznych, lecz wpływowych opozycyjnych inteligentów? Odpowiedź na to…
Wystawa „Twarze wrocławskiej bezpieki”, przygotowana przez IPN. Rynek we Wrocławiu, lipiec 2007 r. / / ADAM LACH / EAST NEWS

Esbecja w likwidacji

Tomasz Kozłowski
30 lat temu, w lipcu 1990 r., Czesław Kiszczak odszedł z funkcji szefa MSW w rządzie Mazowieckiego, a jego miejsce zajął Krzysztof Kozłowski. Służbę…
Posiedzenie KC PZPR. Członek KC Mieczysław Rakowski, minister obrony Wojciech Jaruzelski i nowy przywódca Stanisław Kania. Warszawa, wrzesień 1980 r. / JAN MOREK / PAP

Ostatni

Antoni Dudek
Doszedł na szczyt: od wiejskiego aktywisty przez nadzorcę aparatu represji po szefa partii rządzącej. Stanisław Kania należał do najbardziej zaangażowanych…

Zrób to sam

Michał Okoński
Andrzej Lepper podczas protestu rolników, Warszawa, marzec 20013 r. / / FOT. ADAM TUCHLINSKI/REPORTER

Szkoda Leppera

Rafał Woś
Kilka dni temu mięła ósma rocznica śmierci przywódcy Samoobrony. Prawdopodobnie jedynego człowieka, który byłby dziś w stanie wygrać z Jarosławem Kaczyńskim.…
The Skarbnica bookshop, one of the oldest in Nowa Huta, closed in 2014 r. / /

Ennobled Barbarians

Renata Radłowska, Monika Golonka-Czajkowska
Monika Golonka-Czajkowska, ethnologist: The history of Nowa Huta is a complex one: an initially passive and thoughtless mass first became a victim and then an…
Na okładce: przed punktem wyborczym na warszawskim Żoliborzu, 4 czerwca 1989 r. / JAN MOREK / PAP / JAN MOREK / PAP

Polski rok 1989, krok po kroku

Andrzej Paczkowski, Patrycja Bukalska
Prof. Andrzej Paczkowski: Gdyby zmiany zachodzące w Polsce załamały się, gdyby w 1989 r. władze wprowadziły na nowo stan wojenny, byłby to także koniec…
Andrzej Kopiczyński, Irena Kwiatkowska i Leonard Pietraszak, bohaterowie „Czterdziestolatka” w reklamie Polleny 2000. Archaiczny kadr z YouTube. /

Kadry z trzydziestu lat marzeń

Marcin Napiórkowski
Szukacie historii polskiej transformacji w pigułce? Wystarczy obejrzeć kilka reklam. One na pewno się nam udały.
Zdjęcie z 1951 r. z dokumentu podpisanego przez komendanta szkoły prawniczej w Jeleniej Górze, potwierdzającego tożsamość kursanta Stefana Michnika. / MATERIAŁY IPN

Życie i sprawy Stefana Michnika

Piotr Litka
„Bez wahania szafował karą śmierci” – ocenia historyk Antoni Dudek. Kim jest człowiek, którego ekstradycji Polska żąda dziś od Szwecji?
/ JACEK HEROK / NEWSWEEK POLSKA / REPORTER

Zmarł biskup Orszulik, świadek Okrągłego Stołu

Maciej Müller
Lech Wałęsa odpowiada na pytania dziennikarzy w przerwie obrad Okrągłego Stołu, kwiecień 1989 r. // Fot. Jan Bogacz / PAP

Okrągły Stół: jak to było

Łukasz Kamiński
Długo był symbolem polskich podziałów, ale potem przysłoniły go nowe napięcia. Czy oznacza to, że dzisiaj patrzymy na tamte zdarzenia bez emocji? Wątpliwe.
FOT. BOGDAN KONOPKA / Zdjęcie pochodzi z albumu „Un Conte Polonais”, wydanego przez Delphire /

Maraton bez mety

Bogdan Konopka, Marta Eloy Cichocka
BOGDAN KONOPKA, fotograf: Nasza ojczyzna to, na szczęście, nie są tylko marsze nienawiści. Siła polskości tkwi nie w tym, co ktoś wypisze na sztandarach, tylko…
Jeszcze u władzy: pierwszy sekretarz KC PZPR i przywódca PRL Edward Gierek na zjeździe partii w Sali Kongresowej. Warszawa, luty 1980 r. / LESZEK ŁOŻYŃSKI / REPORTER

Kryptonim „Interna”

Piotr Litka
Po wprowadzeniu stanu wojennego internowano nie tylko ponad 10 tys. opozycjonistów. Komunistyczne władze postanowiły aresztować też kilkudziesięciu kolegów:…
Kajetan na stacji warszawskiego metra cieszy się nową Traszką. Serial „1983”, odc. 1 / NETFLIX

Komuna na sterydach

Marcin Napiórkowski
Seriale to nie tylko sztuka opowiadania historii. To też tworzenie światów. Jak sobie z tym poradził polski serial „1983”?
Kadr z serialu „Rojst” / SHOWMAX / MATERIAŁY PRASOWE

Serialowa rewolucja nad Wisłą

Jakub Majmurek
Po trzech odcinkach „Rojstu” wszystko wskazuje na to, że Janowi Holoubkowi udało się nakręcić film wciągający widza, dopracowany artystycznie i myślowo.
Pochód PPS, Warszawa, 1 maja 1931 r. Orkiestra wchodzi z ulicy Bielańskiej na plac Teatralny. W głębi ulicy po prawej widoczny gmach Banku Polskiego. / NAC

Pierwszy Maja: czyje to święto

Remigiusz Okraska
„Komuniści skradli nam godła, sztandary, pieśni” – mawiała Lidia Ciołkoszowa, działaczka Polskiej Partii Socjalistycznej. Czas przywrócić w końcu proporcje.
/ ANDRZEJ WIETESZKA

Ślad śladu

Piotr Paziński
Marzec przetrwał i ma się dobrze. Nawet jeśli prawdą jest, że u jego źródeł legły spory wśród elity władzy, trafił na podatny grunt, został przyjęty i…
Aleksander Smolar / Fot. Grażyna Makara

Bardzo smutna rocznica

Aleksander Smolar, Michał Okoński
ALEKSANDER SMOLAR: Marzec to jedyny moment, o którym można powiedzieć: „to nie my, to oni”. To nie my wyrzucaliśmy Żydów, to komuniści.
Jerzy Zawieyski przemawia w Sejmie w czasie debaty nad interpelacją koła poselskiego „Znak”. W tle po lewej Władysław Gomułka. Warszawa, 11 kwietnia 1968 r. / HENRYK ROSIAK / PAP / CAF

Interpelacja

Krzysztof Kozłowski
„Te pięści, które spadły na Stefana Kisielewskiego, spadały na przedstawiciela kultury polskiej” – wołał z mównicy sejmowej Jerzy Zawieyski. W tym momencie…
„Dziady” w Teatrze Narodowym. Od lewej: Tadeusz Borowski, Jan Koecher, Wojciech Zeidler, Gustaw Holoubek, Mariusz Leszczyński i Tadeusz Woźniak. Listopad 1967 r. / FRANCISZEK MYSZKOWSKI / ZE ZBIORÓW ARCHIWUM ARTYSTYCZNEGO TEATRU NARODOWEGO

Wiece marcowe

Najpiękniejsze miejsce na świecie

Ewa Winnicka
Edward Gierek zapowiadał, że śląska woda pogruchocze syjonistom kości. A jak wyglądał Marzec w Zagłębiu?
Katarzyna Stroczan opuściła Polskę w 1968 roku, miała wtedy 16 lat i była po maturze. Jej rodzice wyjechali do Niemiec, ona pojechała do Anglii, gdzie studiowała malarstwo. / MAGDA STAROWIEYSKA / POLIN /

Kraj, w którym nie mogli być Polakami

Dariusz Stola
W następstwie antyżydowskiej nagonki rozpętanej w marcu 1968 r. opuściła Polskę kilkunastotysięczna fala uchodźców. Nie wszyscy byli Żydami.

Proces o milion czy o dobre imię?

Paweł Bravo
Przed nowosądeckim sądem rozpoczął się proces z powództwa syna Józefa Kurasia „Ognia” o milion złotych zadośćuczynienia za krzywdy wyrządzone jego rodzinie…
W Noc Muzeów – kolejka do zwiedzania ukrytych na co dzień sal w PKiN, 2005 r. / KRZYSZTOF KUCZYK / FORUM

Niepodległość w burzeniu

Piotr Kozanecki
Czy z okazji rocznicy odzyskania niepodległości moglibyśmy zlikwidować cztery teatry, trzy muzea, kino, młodzieżowy dom kultury, siedzibę PAN i najlepszy taras…
Ks. Jerzy Popiełuszko w Bytomiu, 8 października 1984 r. / fot. BR. LESŁAW URBANEK

[PODKAST] Homilia ks. Jerzego Popiełuszki z 8 października 1984 r.

Piotr Litka
To nagranie otrzymałem 33 lata temu. Uwiecznia głos ks. Popiełuszki na kilkanaście dni przed śmiercią.
Ks. Jerzy Popiełuszko w Bytomiu, 8 października 1984 r. / BR. LESŁAW URBANEK

Przedostatnia stacja Popiełuszki

Piotr Litka
Prawdopodobnie zamierzali wypchnąć go z pociągu. 7 października 1984 r. do ekspresu wsiadło razem z nim trzech funkcjonariuszy SB.
Wiktor Kulerski przed siedzibą Wyższej Oficerskiej Szkoły Pożarnictwa w Warszawie, 2 grudnia 1981 r. W tych dniach władze przygotowywały się już do zdławienia strajku studentów, którzy domagali się nadania uczelni cywilnego charakteru. / TEODOR WALCZAK / PAP

Cichy przywódca i tajne archiwum

Jan Olaszek
Wiktor Kulerski działał wbrew zasadom konspiracji. Nie niszczył prowadzonej w podziemiu korespondencji, lecz w latach 80. stworzył potajemne archiwum. Dziś…
„Protest Białych Róż”. Blokada miesięcznicy smoleńskiej. Warszawa, 10 czerwca 2017 r. / Fot. Wojciech Kryński / FORUM

Nikt nie chodzi na podwórka

Władysław Frasyniuk, Aureliusz M. Pędziwol
Władysław Frasyniuk: Jesteśmy w gorszej sytuacji niż po stanie wojennym. Wtedy był jakiś racjonalizm, autorytety, liderzy. Dziś polityka nie jest już nawet…
Władysław Gomułka na Dożynkach, Stadion Dziesięciolecia, Warszawa, 1965 r. / Fot. Leszek Łożyński / REPORTER

W przedpokoju u Stalina

Kalina Błażejowska
Gdy politycy przepisują na nowo historię, warto posłuchać zupełnie innej opowieści. Oto były komunistyczny aparatczyk rozmawia z byłym więźniem politycznym.…
„Spontaniczna” manifestacja przeciwko Izraelowi. Na transparencie prezydent Egiptu Gamal Abdel Naser. Krakowskie Przedmieście, Warszawa, czerwiec 1967 r. / Fot. Wojtek Laski / EAST NEWS

Polski czerwiec ’67

Tomasz Targański
Strach przed trzecią wojną światową, kolejki przed sklepami, nerwowość w partii i początek antysemickich czystek. Wojna sześciodniowa wywołała wstrząsy w całym…
Powitanie prezesa opozycyjnego Polskiego Stronnictwa Ludowego Stanisława Mikołajczyka (w jasnym płaszczu z kwiatami) w Poznaniu, lipiec 1945 r. / Fot. Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego

Chłopski opór

Piotr Zaremba, Patrycja Bukalska
Piotr Zaremba, autor powieści „Zgliszcza”: Przed wyborami w 1947 r. mieliśmy wielki zryw narodowy. To było coś równorzędnego z wyklętymi: cywilny ruch, w który…
Członkowie SKS, od lewej u góry: Liliana Batko, Danuta Sotwin (dziś Skóra), Bronisław Wildstein i Bogusław Sonik. U dołu: Józef Baran i Lesław Maleszka. Zdjęcie z 1978 r. / Fot. Archiwum Bronisława Wildsteina, repr.: J. Herok / NEWSWEEK POLSKA / REPORTER

Wtedy powstał SKS

Liliana Batko-Sonik, Piotr Litka
Liliana Batko-Sonik, założycielka Studenckiego Komitetu Solidarności: Po śmierci Staszka staliśmy się przyjaciółmi, gotowymi nadstawiać za siebie karku.
Ulotka informująca o mszy żałobnej. Maj 1977 r. / Fot. Archiwum IPN

Mur nie do przebicia

Piotr Litka
Od śmierci Pyjasa mija 40 lat. W tej sprawie było kilka śledztw. Do dziś skazano tylko dwóch esbeków, za utrudnianie działań prokuratury. Dostali wyroki w…
/ Fot. Archiwum IPN

Piękny dwudziestoletni

Stanisław Zasada
„Muszę się spieszyć – powiedział kiedyś Stanisław Pyjas. – Cyganka wywróżyła mi, że będę żył 33 lata”. Zdążył przeżyć lat 23.

Kościół ludzi odważnych

Piotr Litka
Osiem dni po śmierci krakowskiego studenta Stanisława Pyjasa w kościele dominikanów odprawiono mszę za spokój jego duszy. Przyszło na nią kilka tysięcy młodych…
Przed kamienicą przy ul. Szewskiej 7 po śmierci Stanisława Pyjasa, zdjęcie operacyjne SB / Fot. IPN

Msza za Pyjasa

TP
40 lat temu, 7 maja, zginął Stanisław Pyjas, student-opozycjonista. Poniżej publikujemy zapis słów księży, odprawiających wówczas mszę w jego intencji w…
Jacek Kaczmarski daje koncert dla redakcji „Gazety Wyborczej”, Warszawa, 8 maja 1990 r. / Fot. Tomasz Wierzejski / FOTONOVA

Tysiąc żywotów Jacka

Robert Kasprzycki
Kaczmarski pojawił się na artystycznym firmamencie niczym meteor tunguski. Pojawił się, zagrzmiał, przeorał ziemię i pozostawił po sobie niezatarty ślad.
Lech Wałęsa, Gdańsk, 22.12.2016 r/ / Fot. Piotr Hukalo/EastNews

Co dalej po teczce Bolka

Paweł Bravo
Jedenaście miesięcy temu sformułowano wszystkie istotne punkty i interpretacje, które wyznaczają granice sensownej debaty nad pierwszym etapem działalności…
/ Fot. Andrzej Hulimka/REPORTER/EASTNEWS

Piotrowicz, ty Mazguło!

Paweł Reszka
Sprawa Stanisława Piotrowicza to polityczna klasyka. Nie chodzi o życiorys, a kłamstwa.