4 czerwca

Artykuły na ten temat

Marsz 4 czerwca w Warszawie, 2023 r. / TOMASZ GRZYB / FORUM

Punkt zwrotny. Czy opozycja przejmie władzę jesienią?

Jarosław Flis
Ilekroć Polacy zaczynali ostro oceniać rząd i zauważać pogarszającą się własną sytuację życiową, decydowali się na zmianę władzy. Właśnie jesteśmy świadkami…
Marsz 4 czerwca, który przeszedł ulicami Warszawy, miał pokojową atmosferę. Widok na plac Zamkowy i kościół św. Anny.4 czerwca 2023 r. / JACEK DOMIŃSKI / REPORTER

Marsz 4 czerwca: próba zniszczenia Tuska obróciła się przeciw PiS

Marek Kęskrawiec
W obliczu uniemożliwienia mu pełnienia funkcji publicznych wszelkie różnice zeszły na daleki plan, a lider PO stał się ikoną.
Olga Drenda, maj 2023 r. / MACIEJ ZIENKIEWICZ DLA „TP”

Przewodnik po wolnej Polsce. Olga Drenda na 4 czerwca

Marcin Żyła
Kiedy Olga Drenda pyta ludzi o rok 1989, odpowiadają: „wtedy wszystko się zmieniło”. Ale właściwie – co dokładnie?
Krzysztof Głuchowski / fot. Katarzyna Cieślik

1989: Krzysztof Głuchowski o naszym pozytywnym micie

Katarzyna Kubisiowska, Krzysztof Głuchowski
Krzysztof Głuchowski, dyrektor Teatru im. Słowackiego w Krakowie: „Teatr ani w ogóle sztuka nigdy nie usiłuje czegokolwiek narzucać. Teatr zawsze jest lustrem…
Scena z musicalu „1989” w reż. Katarzyny Szyngiery w Teatrze Szekspirowskim w Gdańsku. Rafał Szumera jako Lech Wałęsa, Mateusz Bieryt – Władysław Frasysiuk i Marcin Czarnik – Jacek Kuroń. / / DAWID LINKOWSKI / GDAŃSKI TEATR SZEKSPIROWSKI

Jak powstawał musical „1989”? Pisze Marcin Napiórkowski

Marcin Napiórkowski
Polityczną sagę da się wyrazić wyłącznie językiem rapu, bo z natury jest oparty na rywalizacji, starciu, zderzeniu. Ale nie musi być antagonistyczny. Po…
/ PATRYK SROCZYŃSKI

Białe konie po betonie

Marcin Napiórkowski
Historia wcale się nie powtarza. Rok 1989 zdarzył się raz, 30 lat temu. Teraz mamy nowe czasy, nowe wyzwania. Kto tego nie zauważa, nie będzie współtworzył…
Święto Wolności 
i Solidarności, Gdańsk, 
4 czerwca 2019 r. / Fot. Beata Zawrzel / Reporter /

Inny kraj

Marcin Żyła
Za nami obchody 30. rocznicy 4 czerwca 1989 r. Co i jak właściwie świętowaliśmy?
Andrzej Zagajewski vel Andrzej Zamenhof / fot. oficjalny profil zespołu Hańba! www.facebook.com/Hanba1926

Hańba! – z Dwudziestolecia w Trzydziestolecie

Andrzej Zagajewski, Marta Filipiuk-Michniewicz, Michał Kuźmiński
W jubileusz Czerwca '89 o tym, czy językiem Międzywojnia da się opisywać dzisiejszą Polskę, dlaczego powracają dziś ówczesne upiory i o czym nigdy nie dość…

Solidarność na opak

Szymon Hołownia
Nie ma lepszego momentu niż tydzień, w którym wypada 4 czerwca, by pomedytować nad sloganem założycielskim wolnej Polski: „Nie ma wolności bez solidarności”.
Na okładce: przed punktem wyborczym na warszawskim Żoliborzu, 4 czerwca 1989 r. / JAN MOREK / PAP / JAN MOREK / PAP

Polski rok 1989, krok po kroku

Andrzej Paczkowski, Patrycja Bukalska
Prof. Andrzej Paczkowski: Gdyby zmiany zachodzące w Polsce załamały się, gdyby w 1989 r. władze wprowadziły na nowo stan wojenny, byłby to także koniec…
Wojciech Jaruzelski wkrótce po tym, jak Zgromadzenie Narodowe wybrało go na prezydenta PRL. Warszawa, sala sejmowa, 19 lipca 1989 r. / CHRIS NIEDENTHAL / GETTY IMAGES

Widziane z drugiej strony

Antoni Dudek
Z jakimi nadziejami i oczekiwaniami obóz rządzący w PRL podjął rozmowy z Solidarnością? I co z tego na koniec wyszło?
Tłumy na moście Glienicke, łączącym wschodnią i zachodnią część Berlina, w dwa dni po upadku muru. 11 listopada 1989 r. / GERARD MALIE / EAST NEWS

Wieloskładnikowa mieszanka wybuchowa

Łukasz Kamiński
Przewrót pałacowy pod kontrolą Kremla, demonstracje, rokowania: dynamika, z jaką w 1989 r. komunizm upadał w Europie Środkowej, była bardzo różna. Porównajmy…
Pobojowisko po masakrze: okolice placu Tiananmen w Pekinie, 4 czerwca 1989 r. / PETER CHARLESWORTH / LIGHTROCKET / GETTY IMAGES

Czerwcowa amnezja

Marcin Kaczmarski
Technologie informatyczne pozwalają władzom Chin wychwytywać słowa i frazy, które mogą przywołać skojarzenia ze skazaną na zapomnienie datą 4 czerwca 1989 r.
Tłumy usiłują dotknąć sarkofagu, w którym spoczął ajatollah Chomejni. Teheran, 7 czerwca 1989 r. / CHRISTOPHE SIMON / AFP / EAST NEWS

Pogrzeb stulecia

Wojciech Jagielski
4 czerwca 1989 roku, już po masakrze na placu Tiananmen, a przed wyborami w Polsce, w Teheranie pochowano Chomejniego, przywódcę jednej z ważniejszych…
/ WOJCIECH DRUSZCZ

Homo sovieticus po latach

Rafał Woś
GRAND PRESS 2019 | Nie mogę darować Tischnerowi, że wolał występować w spotach Kongresu Liberalno-Demokratycznego, zamiast napisać drugi tom „Etyki…
/ JAE C. HONG / AP / EAST NEWS

Fortece doktryny, ambony pouczeń

Tadeusz Sławek
Po transformacji 1989 roku Kościół instytucjonalny wybrał w wielu newralgicznych sprawach milczenie. Dziś trudno mu będzie odbudować swój autorytet.
Warszawa, 19 maja 1989 r. – dwa tygodnie przed wyborami / GEORGES MERILLON / GAMMA-RAPHO VIA GETTY IMAGES

Zmysł pamięci

Magdalena Nowicka-Franczak
Dlaczego 4 czerwca nie jest świętem narodowym, wspólnotową fiestą? Oto, jak doniosłość oficjalnych wspomnień konfrontuje się z tymi zwyczajnymi.
Ostatnia odprawa celna niemieckich samochodów z tzw. szrotu. Kołbaskowo, 23 marca 2001 r. / DARIUSZ GORAJSKI / AG

Samochodem, byle prędzej

Ks. Adam Boniecki
Jeżdżę po Polsce blisko 45 lat. Zaczynałem fiatem 126p. W 1980 r., wezwany przez papieża Polaka, wyjechałem nim z PRL-u do Rzymu.
Dworzec dla busów założony przez właścicieli kilku firm budowlanych. Limanowa, lipiec 2013 r. / MICHAŁ ŁEPECKI / AGENCJA GAZETA

Busikiem, gdzie kolej nie sięga

Marcin Żyła
„Tam z tyłu jest miejsce” albo: „Ja tu też wysiadam” – te zdania, powtarzane w wąskich przejściach używanych fordów transitów, na trwałe zapisały się na…
Pierwsze polskie tanie linie lotnicze Air Polonia latały tylko trzy lata. W grudniu 2004 r. zbankrutowały. / KAROL JACKOWSKI / REPORTER

Samolotem do pracy

Marcin Żyła
Na początku lat 90. w odświeżonym w straszliwszym odcieniu buraczka terminalu warszawskiego Okęcia można było spotkać głównie biznesmenów lub podróżującą z …
Ostatnia inspekcja pod charakterystycznym dziobem – za chwilę z Wrocławia wyruszy pierwszy pociąg Pendolino, 12 sierpnia 2013 r. / BARTŁOMIEJ KUDOWICZ / FORUM

Pendolinem jak po grudzie

Paweł Bravo
To był pierwszy nasz krok w stronę kolei dużych prędkości: w grudniu 2014 r. na polskie tory wyjechało pendolino.
Szosa Warszawa–Siedlce, 19 stycznia 1997 r. / KRZYSZTOF MILLER / AGENCJA GAZETA

Rowerem po wolność

Michał Kuźmiński
„Idę na rower!” – dla dzisiejszych dorosłych, których dzieciństwo przypadło na przełom lat 80. i 90., tak brzmiał okrzyk wolności.
Dominikanin Mirosław Pilśniak, Warszawa, czerwiec 2006 r. / PIOTR MIZERSKI / REPORTER

Hulajnogą jedzie nowe

Michał Okoński
Kiedy ostatni raz wymieniałem łożysko w przednim kółku, obliczyłem, że przez kilka lat zrobiłem na niej dobre trzy tysiące kilometrów.
Andrzej Kopiczyński, Irena Kwiatkowska i Leonard Pietraszak, bohaterowie „Czterdziestolatka” w reklamie Polleny 2000. Archaiczny kadr z YouTube. /

Kadry z trzydziestu lat marzeń

Marcin Napiórkowski
Szukacie historii polskiej transformacji w pigułce? Wystarczy obejrzeć kilka reklam. One na pewno się nam udały.

Cudowne lata

Anna Dziewit-Meller
Na kilka dni przed Dniem Dziecka czytam wydaną właśnie w Polsce książkę Didiera Eribona „Powrót do Reims”.
Wyniki wyborów wywieszane na placu Konstytucji, Warszawa, czerwiec 1989 r. / CHRIS NIEDENTHAL / FORUM

Mity Okrągłego Stołu

Tadeusz A. Olszański
Nie trzeba było wspólnie z komunistami pić wódki i pozwalać się przy tym filmować. Wręcz nie należało tego robić. Skutki tego błędu ciągną się do dziś: gdyby…
Transparent Solidarności przed wyborami do Sejmu (jeszcze kontraktowego) i Senatu (już wolnego). Bydgoszcz, 20 maja 1989 r. / GEORGES MERILLON / GAMMA-RAPHO / GETTY IMAGES

Trzydziestolatka bez własnej historii

Mikołaj Mirowski, Jan Rojewski
Polska pamięć jest podzielona na dwie historyczne opowieści o ostatnich trzech dekadach. Obie są chybione i fragmentaryczne, a nade wszystko nie biorą pod…

Kiedy ruszy 4 Czerwca

Paweł Bravo
Grzegorz Schetyna mozolnie negocjuje koalicję, która pod egidą PO mogłaby wystartować w wyborach europejskich (uroczysta prezentacja Koalicji Europejskiej z…
Jarosław Kaczyński podczas obchodów piątej rocznicy katastrofy smoleńskiej, Warszawa, 10 kwietnia 2015 r. / MACIEJ ŁUCZNIEWSKI / REPORTER

Kiedy Reytan ma dzień świstaka

Marcin Napiórkowski
Zdradzić może przyjaciel, małżonek czy rodak, ale nie wróg. On jest jedynym, który nie może tego robić. A osławiona zdrada elit to już całkowite załamanie ładu…
Po lewej: plakat „Z pnia narodowej zdrady” autorstwa Witolda Mysyrowicza, 1983 r. Po prawej: plakat wyborczy Tomasza Sarneckiego dla obozu Solidarności na wybory 1989 r. / WITOLD MYSYROWICZ / ARCHIWUM KULTURY PARYSKIEJ // REPR. TOMASZ GZELL / PAP

Kto rzekł, że to zdrajca

Agnieszka Haska, Błażej Strzelczyk
AGNIESZKA HASKA, kulturoznawczyni: Polska gra w zdradę od ponad 200 lat. Używa jej do określania tożsamości. Do pokazania, gdzie się kończy „wspólnota”, a…

Solidarność, Europa, jedność

Kard. Stanisław Dziwisz
Przemówienie kard. Stanisława Dziwisza podczas obchodów 20. rocznicy odzyskania niepodległości 4 czerwca 2009 r.
4 czerwca 1989 wspomina Mateusz Kaniewski (1972) /

Zanim nastał 4 czerwca

Andrzej Friszke, Andrzej Chojnowski, Roman Graczyk
Kiedy zaczęła się zmiana systemu? Czy Okrągły Stół był tylko retuszem PRL? Jaką rolę odegrała ta część opozycji, która nie chciała rozmów? Co wiemy o…

Europa różnych pamięci

Manfred Wilke
Prof. Manfred Wilke, historyk: Opór przed rozliczeniem z przeszłością to zjawisko typowe dla całej Europy Środkowej. Do politycznych konfliktów i zamiatania…

Urodzeni w 1989 - akcja Onet.pl

Piotr Kozanecki / Onet.pl
Jeśli przyjąć, że na miano pokolenia zasługują te roczniki, które zostały ukształtowane przez jakieś zbiorowe, historyczne doświadczenie, to pokolenie…
4 czerwca 1989 wspomina Marcin Wicha (1972) /

Pokolenie'89

Łukasz Kamiński
W 1989 r. do progu dorosłości zbliżały się "dzieci stanu wojennego". Wydarzenia związane ze schyłkiem komunizmu dla wielu stały się doświadczeniem…

Jak wyglądał świat w roku 1989

Jacek Stawiski
Najbliższe Polski terytoria "wolnego świata" - to Berlin Zachodni - kultowa enklawa niemiecka, maleńka duńska wyspa Bornholm i wreszcie neutralna,…
/spekulator/stock.xchng /

Trudno dziś być pokoleniem

Piotr Sztompka
Piotr Sztompka: Rok 1989 był doświadczeniem pokoleniowym dla ludzi, którzy ten moment świadomie przeżywali. Ale ci, którzy wtedy przyszli na świat, też…

Sukces nieoczekiwany

Roman Graczyk
Wybory 4 oraz 18 czerwca (druga tura) radykalnie odmieniły sytuację polityczną ukształtowaną po Okrągłym Stole. Tak radykalnie, że zaskoczyły nawet zwycięzców…

Klęska niespodziewana

Grzegorz Majchrzak
Do wyborów czerwcowych rządzący w PRL przywódcy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przystępowali z obawami, ale i nadziejami. Jednak ich prognozy okazały…

Good bye, empire!

Andrzej Paczkowski
Celem Gorbaczowa nie była likwidacja, lecz umocnienie komunizmu przez reformy gospodarcze i polityczne. Dlaczego więc Moskwa oddała Polskę?

Generał prezydenem

Antoni Dudek
Jedni twierdzą, że wybór Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta był korzystny dla wychodzenia z komunizmu. Inni - że gdyby Jaruzelski przepadł, historia III RP…