matematyka

Artykuły na ten temat

Suwak logarytmiczny z początku XX w. // Fot. Shutterstock

Przecinek dziesiętny jest starszy o 150 lat, niż sądziliśmy

Tomasz Miller
Ułamki były zmorą starożytnych i średniowiecznych matematyków i astrologów – do czasu pojawienia się przecinka dziesiętnego, który sprawił, że działania na…
Matura z matematyki na poziomie podstawowym. Warszawa, maj 2023 r. / Fot. Artur Hojny/ East News

Międzynarodowe badanie edukacyjne PISA: Polska po latach sukcesów strącona ze światowej czołówki

Przemysław Wilczyński
Agnieszka Sułowska, matematyczka sprawdzająca zadania PISA: Stracili niemal wszyscy, ale my straciliśmy ponadprzeciętnie. Winna może być i pandemia, i reforma…

Matematyczny Nobel za złagodzenie osobliwości

Tomasz Miller
Luis Caffarelli wniósł gigantyczny wkład w teorię równań różniczkowych, które są podstawowym narzędziem modelowania najróżniejszych zjawisk fizycznych.
Autorami portretów Olgi Tokarczuk są uczniowie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego im. Janusza Korczaka w Wysokiej (Wrocław). Rysunki powstały w ramach konkursu plastycznego dla klas 1-3 „Olga Tokarczuk – nasza polska noblistka”. /

Olga Tokarczuk i matematycy

Ks. Michał Heller
Ponieważ wyniki matematyczne nie zależą od wyobraźni, nie podlegają jej ograniczeniom. Czyli mogą doprowadzić w regiony, do których wyobraźnia nie sięga.
/ MATTEO FIENI X2 / RYAN COWAN / LANCE MURPHEY // INTERNATIONAL MATHEMATICAL UNION

Przyznano "matematyczne Noble". Oto wybrańcy królowej nauk

Tomasz Miller
Poznaliśmy czworo laureatów Medalu Fieldsa, który utarło się nazywać „matematycznym Noblem”. To jednak nietrafne określenie – Nagrodę Nobla zdobyć znacznie…
Grudzień w nauce / ilustracja w tle: teleskop kosmiczny Jamesa Webba (impresja artystyczna) / ryc. NASA

Łukasz Lamża: Grudzień w nauce

Łukasz Lamża
Teleskop kosmiczny Jamesa Webba, czyli nowe okno na kosmos. A tu, na Ziemi, nowe, piękne okno na świat rzeczy najmniejszych. A do tego dwa pytania: dlaczego…
Central School of Ballet, Londyn, 21 marca 2017 r. / ELLIOTT FRANKS / EAST NEWS

Trzeba słuchać matematyki

Michał Eckstein
To ona jest najlepszym przewodnikiem na drodze do poznania praw przyrody. Ale niełatwo nauczyć się języka, którym przemawia.
Ławica barakud, Malezja, listopad 2018 r. / RICHARD CAREY / ADOBE STOCK

Przez duże M

Mateusz Hohol
Królowa nauk prowokuje do postawienia wielu pytań filozoficznych. W zmaganiach z nimi Michał Heller sformułował hipotezę matematyczności świata.
/ DENISE APPLEWHITE / PRINCETON UNIVERSITY

Mistrz gry

Tomasz Miller
John Horton Conway był matematycznym alchemikiem. Z kilku prostych reguł potrafił wyczarować struktury tętniące życiem.
Freeman Dyson / JON NASO / NY DAILY NEWS / GETTY IMAGES

Geniusz bez doktoratu

Tomasz Miller
W wieku 96 lat zmarł Freeman Dyson, wymykający się schematom i klasyfikacjom wszechstronny uczony, którego naukowe wizjonerstwo graniczyło z fantastyką.
/ fot. Silar / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia

X + Y = Jan Paweł II

Maciej Müller
„Oblicz, ile kremówek zjadł Karol Wojtyła” – oto zadanie dla uczestników matematycznego konkursu dla podstawówek.
Plac zabaw w Kopenhadze, październik 2017 r. / MONSTRUM / EAST NEWS

Umysły i kąty

Mateusz Hohol, Marcin Miłkowski
Geometria – fundament matematyki i wzorzec ścisłego myślenia – opiera się na zdolnościach poznawczych, które dzielimy z innymi zwierzętami. Ale dzięki Grekom…
/ peshkova / stock.adobe.com

Zagubieni w liczbach

Mirosław Szreder
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Trudno dziś znaleźć sferę ludzkiej aktywności, której nie opisujemy liczbami. Czasem jednak łatwiej coś zmierzyć, niż naprawdę…
/ www.postcardfromearth.com // adobe.com

Skończona nieskończoność

Zdzisław Pogoda
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Od dużych liczb może zakręcić się w głowie. Niektóre mogą być tak wielkie, że umykają naszej wyobraźni – a nawet fizycznej…
Fraktal „Płonący statek”, opisany pierwszy raz przez Michaela Michelitscha i Ottona E. Rösslera w 1992 r. / Shiyu Ji / domena publiczna

Świat jest matematyczny

Sebastian Szybka
Tylko w fizyce, odgadując fragment struktury matematycznej odpowiadającej wycinkowi rzeczywistości, potrafimy odtworzyć cały rozdział z matematycznej księgi…
Zbliżenie fraktala „Płonący statek” / MIKECONDRON / DOMENA PUBLICZNA

Świat nie jest matematyczny

Łukasz Lamża
Nie jestem pewien, czy świat w ogóle jest „jakiś”. Ale jeżeli już jakiś jest, to nie matematyczny. Co by to właściwie miało znaczyć?
Na ścianie z k-dronów przy zmianie kąta padania światła powstają nowe wzory. / ARCHIWUM PRYWATNE JANUSZA KAPUSTY

Co się kryje między sześcianami

Michał Kuźmiński
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Istnieją kształty, o których nie śniło się ani filozofom, ani matematykom, ani artystom. Trzeba je tylko umieć zauważyć. Czasami…
Fragment wykresu funkcji ζ Riemanna. Zera tej funkcji dzielą się na dwa typy: trywialne (zielone punkty) i nietrywialne (czerwone punkty).

Królowa hipotez

Tomasz Miller
Jak to się stało, że niewinna uwaga, rzucona mimochodem przez Bernharda Riemanna, od ponad półtora wieku rozpala wyobraźnię matematyków?
Emmy Noether, 1910 r. / / DOMENA PUBLICZNA

Dzieci złamanej symetrii

Tomasz Płazak
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Sto lat temu Emmy Noether pchnęła fizykę na nowe tory. Jej badania symetrii zaowocowały głębokim wglądem w strukturę materii i…
/

Matematyka

Grzegorz Jankowicz, Łukasz Lamża
W świecie plemiennych sprzeczek chcemy na nowo zadać pytania o najważniejsze zagadnienia naukowe i filozoficzne. Na początek zapraszamy do lektury, zwłaszcza…
/ INFOGRAFIKA LECH MAZURCZYK / TEKST ŁUKASZ LAMŻA

Mapa matematyki

Łukasz Lamża, Lech Mazurczyk
WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Słowo „matematyka” wywołuje różne skojarzenia. Może z długimi ciągami cyfr albo tajemniczymi greckimi literami, może z wężowatą…

Tablicę aresztować!

Marcelina Szumer-Brysz
W gaju oliwnym pod Efezem profesor matematyki stworzył dla studentów Matematyczną Wioskę. Jest ona czymś więcej niż miejscem rozwiązywania zadań. To jeden z…
/ PIXABAY.COM

Pszczoły 1, liczba 0

Mateusz Hohol
Od kilku dekad wiemy, że niektóre zwierzęta mogą nauczyć się rozumienia liczb: małpy oraz papugi potrafią rozróżniać liczebność obserwowanych obiektów, a także…

Matematyka i nauczyciele

PW
Można na to spojrzeć jak na przełom: nauczyciele nie cieszyli się z podwyżek od 2012 r.
/ FREE-PHOTO / PIXABAY.COM

Tak duża, że sięga do nieba

Łukasz Lamża
To będzie artykuł o liczbie. Ba, pojawi się w nim zapis matematyczny! Ale ponoć kto pojmie ogrom tej liczby, przestaje się bać nieskończoności. Może więc…
Lwice oszacowują liczebność innej grupy na podstawie informacji słuchowych. Jeżeli jest liczniejsza niż ich własna grupa, częściej unikają konfrontacji. / Fot. Wolfgang Kaehler / GETTY IMAGES

Zmysł liczby

Krzysztof Cipora
Matematyka to dla nas królowa nauk oraz ideał racjonalności. Wiele wskazuje na to, że coś o niej wiedzą także zwierzęta.

Matematyk eksperymentalny

Bartosz Janik
Gregory Chaitin jest rzadkim typem naukowca hobbysty i outsidera. To genialny matematyk o duszy romantycznego rewolucjonisty.
Daniel Tammet / Fot. Lionel Bonaventure / AFP / EAST NEWS

Samotność liczb pierwszych

Daniel Tammet, Łukasz Lamża
Daniel Tammet: Jako dziecko bawiłem się liczbami tak, jak inne dzieci bawią się słowami. Mam bardzo czuły stosunek do pi, które jest krajobrazem kolorów,…

Gdyby wzrok mógł zabić

Jan Woleński
Poznałem Michała Hellera w 1982 r. Pracowałem wtedy na Politechnice Wrocławskiej i miałem kłopoty w stanie wojennym.
Michał Heller i Janusz Mączka / Fot. Małgorzata Głódź

Wakacyjne zapiski

Janusz Mączka
Najpierw wybór miejsca: blisko las, ale w zasięgu internetu. Potem szczegółowy plan pobytu, samochód załadowany książkami i drewniana laska do spacerów.…

Ryzyko czytania w podróży

Łukasz Kwiatek
Pewnego razu odwoziliśmy z Mateuszem Hoholem profesora Hellera z Krakowa do Tarnowa. Ksiądz Michał miał ze sobą książkę – dzieło jakiegoś teologa.
/ Fot. Jacek Dębiec

Ksiądz Michał i Zen

Jacek Dębiec
Choć znajomość z księdzem Michałem, która z czasem przerodziła się w przyjaźń, trwa już blisko trzy dekady, dopiero jego kilkukrotne odwiedziny w naszym…

Zabawa u Parta

Małgorzata Głódź
Zdradzę maniactwo Michała, o którym zapewne nie wszyscy wiedzą. Michał uwielbia zabawiać się językiem.

Gorzej niż wykład

Michał Eckstein
Michał Heller ma duże poczucie humoru, które przejawia się nie tylko w śmiesznych powiedzonkach i grach słownych, w których się lubuje, ale też w dystansie do…
/

Wpływ Michała Hellera na globalne ocieplenie

Łukasz Lamża
Analiza matematyczna zaprezentowana z okazji jego 8 × 10^1 urodzin.
Ks. Michał Heller podczas Copernicus Festival, 2015 r. / Fot. Kamila Butirla dla „TP”

Nauka otwarta na wartości

Łukasz Kwiatek
W gronie filozofujących naukowców Michał Heller jest prawdziwym artystą.

Jedno powołanie

Ks. Jacek Prusak SJ
Michała Hellera uważam za idealny przykład naukowca-jezuity. Mimo że do jezuitów wcale on nie należy.

Zabieranie czasu

Tadeusz Pabjan
Ks. Michał Heller z Janem Pawłem II / Fot. Archiwum ks. Michała Hellera

Historia słynnego listu

Wojciech Bonowicz, Bartosz Brożek, Zbigniew Liana
Ks. Michał Heller: Jan Paweł II zauważył, że z jego przemówieniem jest coś nie tak. „Ks. Heller w swoich książkach pisał inaczej” – stwierdził.
/ Fot. NASA / CHART32 Team, Grażyna Makara, Arch. ks. Hellera, Adam Walanus / Mont. Marek Zalejski

Subiektywny przewodnik po książkach Księdza Cogito

Mateusz Hohol
Książki Michała Hellera towarzyszyły mi w latach szkolnych, podczas studiów, wreszcie w pracy naukowej. To naprawdę lektura dla każdego.

Groźna inflacja

Jacek Gruszczak
Działo się to w czasie stanu wojennego. Opracowaliśmy wtedy z Michałem rozmaite modele kosmologiczne.

Wszechświat nieprzemienny

Michał Eckstein, Tomasz Miller
Michał Heller to nie tylko znakomity popularyzator nauki. To przede wszystkim rasowy uczony, który bada Wszechświat wyrafinowanymi narzędziami matematycznymi.

Czasoprzestrzeń Hellera

TP

Z jednej kieszeni do drugiej

Tomasz Miller
W liceum i na studiach zaczytywałem się w książkach Michała Hellera. Jego samego miałem zaszczyt i przyjemność poznać w 2010 r. w Krakowie, podczas konferencji…
/

Człowiek pogranicza

Łukasz Kurek
Filozofia i nauka, nauka i teologia, teologia i filozofia – Michał Heller upodobał sobie przebywanie na granicach różnych dyscyplin. I w znakomity sposób…
/ Fot. Grażyna Makara

Myślenie według Hellera

Bartosz Brożek
Nie traktuj żadnych swoich przekonań jako dogmatów, a gdy wnioski przestaną pasować do świata, przygotuj się na zmianę założeń.
Okładka dodatku: W 80 lat dookoła wszechświata / il. Marcin Bondarowicz

W 80 lat dookoła Wszechświata

Wojciech Bonowicz, Bartosz Brożek
Upór, konsekwencja, samodyscyplina. Niby wiemy: nie sposób uprawiać nauki – ani jakiejkolwiek innej dziedziny – jeśli się nie posiada którejś z tych cech.
/ Fot. Saul Gravy / GETTY IMAGES

Neurony piękna

Krzysztof Cipora
Według neuronaukowców piękno znajduje się gdzieś ponad naszymi oczami. Całkiem dosłownie.