Artykuły na temat: historia

Dodatki tematyczne

Ufam, że po raz ostatni... /

For The Last Time, I Hope...

Jerzy Turowicz
In the middle of Europe, an ostensibly Christian Europe, 6 million Jews were murdered. They died “abandoned by an indifferent world," while Churches and…

Life is the Most Important Thing

Marek Edelman
It was like this: a Jew was leaving the ghetto and a crowd of people was standing there, including two racketeers. There were only two of them, and it was only…

None of This Matters

Marek Edelman
Anka Grupińska interviews Marek Edelman, one of the leaders of the Warsaw Ghetto Uprising.

Bitter poem

Czesław Miłosz
Czesław Miłosz on Jan Darowski’s “Postmortem"
Biedni Polacy patrzą na getto /

The Poor Poles Look at the Ghetto

Jan Błoński
I think we must imitate this in our attitude to the Polish-Jewish past. We must stop haggling, trying to defend and justify ourselves. We must stop arguing…
To, co pamiętam /

What I Remember

Marcin Król
First we heard that someone of so-called Jewish origin was one of our closest friends. Perhaps nothing would come of it, but now it was out in the open.…

Poles Aiding Jews, 1939–1944. Reports, Recollections, Documents

Władysław Bartoszewski
I believe that regarding a matter as important and vital as cooperation between Poles and Jews during the occupation, we have a moral duty to bear witness as…

Anti-Semitism

Jerzy Turowicz
Anti-Semitism cannot be reconciled with Catholicism; in its essence, anti-Semitism is entirely pagan and hatred of Jews indirectly harms Christianity. In his…

In tenebris lux

Stefania Skwarczyńska
No comfort is forthcoming. We cannot raise the murdered from the dead. We cannot undo the facts.
Żydownik Powszechny - okładka wersji angielskojęzycznej /

Essays in Polish-Jewish relations

Ks. Adam Boniecki
Father Adam Boniecki, editor-in-chief of Tygodnik Powszechny: for 65 years people whispered behind our back or asked in friendly hushed tones: “So what is it…

Brandt w Warszawie

Joachim Trenkner
Był to gest pokory. Już współcześni ocenili go jako prośbę o przebaczenie. Było to też jedno z wydarzeń, które kładły podwaliny pod nowe relacje niemiecko-…
Gen. Władysław Anders z żoną Ireną i córką Anną. Londyn, około 1960 r. / fot. Foka / Forum /

Artystka, żołnierka, wdowa

Patrycja Bukalska
Urodziła się jako Iryna Jarosiewicz, śpiewała pod pseudonimem Renata Bogdańska, a przez 62 lata żyła jako Irena Anders - żona, a potem, od roku 1970, wdowa po…

Kryzysy W PRL – czy PRL w (ciągłym) kryzysie?

Roman Graczyk
Marksizm był ideologią zamkniętą, komunizm był zamkniętym systemem władzy. Dlatego były trudno reformowalne (niektórzy powiedzą: niereformowalne). Ale kiedy…
Gdynia, grudzień 1970 r.: demonstranci niosą na drzwiach zwłoki 18-letniego Zbigniewa Godlewskiego. Scena ta została uwieczniona w „Balladzie o Janku Wiśniewskim”. / fot. IPN /

Grudzień ’70: co wypada pamiętać?

Jerzy Eisler
Mija czterdziesta rocznica Grudnia'70. Mimo upływu tylu lat, w Trójmieście i Szczecinie pamięć o nim jest żywa i nadal obecna w życiu publicznym.

Garnek na ogniu

Łukasz Kamiński, Paweł Machcewicz
Jaką rolę w dziejach PRL odgrywały kolejne "polskie miesiące"? Czym rok 1970 różnił się od 1980? O tym dyskutują historycy Łukasz Kamiński i Paweł…

Polskie kryzysy na tle „demoludów”

Jan Kofman
Kryzysy w PRL nie były od siebie izolowane: społeczeństwo pamiętało poprzednie "miesiące", co sprzyjało kształtowaniu się społecznych zachowań wobec…

Widziałem plamy krwi

Marcin Zaremba Bielawski
Kiedy gestapo, bo nikt inaczej na nich nie mówi, zaczęło strzelać, zabili człowieka, który niósł krzyż, i cały pierwszy szereg - pisał ktoś w prywatnym liście…
Antonina Tomaszewska / fot. internet /

W cieniu Emilii

Adam Węgłowski
Słynna Emilia Plater nie była jedyną kobietą walczącą w Powstaniu Listopadowym. Ale jej legenda przesłoniła pamięć o innych. Nie tylko tych heroicznych, ale…

W szacownym mieście

Andrzej Brzeziecki
Oto obraz schyłkowego PRL-u oglądany z dwóch perspektyw: kobiecej i męskiej. Wspomnienie kolorowej młodości w szarych dekoracjach.
Święto Niepodległości: lekcja śpiewania pieśni patriotycznych na Rynku Głównym w Krakowie. 11 listopada 2010 r. / fot. Jacek Bednarczyk / PAP /

Jak uniknąć losu Indian

Maciej Janowski
Maciej Janowski, historyk: Naród dążył do niepodległości i drogą powstań, i pracy organicznej. A jej odzyskanie wynika w dużej mierze z niesamowitego zbiegu…
Edgar Allan Poe / fot. Corbis /

Poryw ducha

Adam Węgłowski
Gdy 180 lat temu wybuchło powstanie listopadowe, Ameryka poparła je z całego serca. Na pomoc Polakom szykowała pieniądze i ochotników. Wśród nich zgłosił się…

Twarz przyjaciela

Joachim Trenkner
Jest to opowieść o przyjaźni i zdradzie, o sukcesie i rozczarowaniu. Opowieść o dwojgu ludziach. Ich imiona: Oskar Pastior oraz Herta Müller.
Ewa Willaume-Pielka podczas wizyty w ośrodku w Świdrze, 1958 r. / fot. archiwum prywatne /

Przecięte serca

Adam Węgłowski
60 lat temu koreańskie sieroty mogły odetchnąć w Polsce od wojny. Ale polityka nie dała im żyć normalnie: zamiast zostać, musiały wracać do Azji. Czy Polacy…

Hitler w muzeum

Joachim Trenkner
Czy Adolfowi Hitlerowi wolno poświęcić wielką wystawę? I to w sercu niemieckiej stolicy?
/ fot. Rafał Mlach /

Jeszcze jeden dzień życia

Zofia Posmysz, Katarzyna Kubisiowska
Zofia Posmysz: Najszybciej wykańczali się ci, którzy karmili się nadzieją na zwolnienie. Nadzieja zawodziła, upadali na duchu, muzułmanieli, umierali. W obozie…

List Michała Komara

"TP" nr 42/10Człowieku!!!

Komunizm, nasze życie

Roman Graczyk
Komunizm wpływał na życie Polaków przez 45 lat. Jako ważny składnik XX-wiecznej historii domaga się poważnej analizy. Także rozliczenia, ale nie ma sensownego…

Komunizm, intelektualiści, Kościół

Andrzej Friszke, Andrzej Paczkowski, Roman Graczyk
Jak wyglądały ideowe drogi polskich intelektualistów: najpierw do poparcia PRL-owskiego systemu, a potem do postawy kontestacji czy wręcz oporu? O tym…

Krótka historia pewnej iluzji

Łukasz Kamiński
System komunistyczny wytworzył własne elity. Pod wpływem wstrząsu, jakim było potępienie zbrodni Stalina, część z nich w 1956 roku zapragnęła reformy systemu.…

Omijany temat

Rafał Matyja
Dlaczego we współczesnej Polsce dyskutowanie o postawach inteligencji między rokiem 1945 a 1989 jest czynnością mało popularną, raczej omijaną?

Kto obalił komunizm

Miłowit Kuniński
Demontaż komunizmu w PRL dokonał się rękami "Solidarności", a jego narzędziami były Okrągły Stół, kontraktowe wybory i rząd Mazowieckiego.…

Człowiek z pokolenia

Igor Janke
Będzie to opowieść o Andrzeju Wajdzie i jego ideowej ewolucji: od filmu "Pokolenie" po obraz "Człowiek z żelaza".
Ks. Andrzej Bardecki / fot. Danuta Węgiel /

Prowokacja na placu Sikorskiego

Piotr Litka
Jest styczeń 1983 r. Do Krakowa przyjeżdża w delegacji kapitan SB Grzegorz Piotrowski, funkcjonariusz "wyznaniowego" departamentu MSW. Ma wykonać…

Bitwa o Anglię

Wojciech Pięciak
Gdy 15 sierpnia 1940 r. zadzwonił telefon z rozkazem startu, Robert Doe poczuł, że zaraz zwymiotuje z nerwów. 20-letni pilot jeszcze nie walczył, był…

Nestor

Maciej Müller
Był nestorem polskich historyków średniowiecza i jednym z najwybitniejszych badaczy tej epoki.

Nie tylko połoniny

Michał Olszewski
Dla tych, którzy uważają się za miłośników Bieszczadów, wydana przez IPN antologia "Bieszczady w Polsce Ludowej 1944-1989" to lektura obowiązkowa.
Protest przeciw inwazji Układu Warszawskiego. Praga, 23 sierpnia 1968 r. / fot. Bettman / Corbis /

Śmierć komunisty

Andrzej Krawczyk
Bohater tej opowieści nie był postacią wybitną, nie tworzył historii - choć w pewnym historycznym momencie odegrał ważną rolę. A po latach osądził sam siebie.

Sprawiedliwi.org.pl

Patrycja Bukalska
Pomniki nie muszą być z brązu lub betonu. Nie muszą też wywoływać sporów. Dlatego przedstawiamy pomnik nowoczesny, w postaci portalu internetowego.

75 lat Joachima Trenknera

TP
Pierwszy jego tekst wydrukowany w "Tygodniku" nosił tytuł "Niemieckie lustro" - i gdyby dziś wydawać antologię artykułów, które w minionych…
Odbijający się w lustrzanym suficie jeden z odkrytych pod rynkiem brukowanych gościńców, z potężnymi, drewnianymi krawężnikami (XIII/XIV w.). / fot. Grażyna Makara /

Cztery metry pod ziemią

Michał Kuźmiński
Setki lat historii krakowskiego Rynku można będzie obejrzeć w podziemnym muzeum. Po wyjściu z niego nigdy już nie spojrzymy na ten plac tak, jak dotąd.

Jak się rodziła Szwecja

Wojciech Pięciak
Czwarta część powieściowego cyklu "Krzyżowcy" Jana Guillou, jednego z popularniejszych dziś szwedzkich pisarzy, radykalnie różni się od poprzednich (…

Twarze NZS-u

Wojciech Pięciak
Prawie pięćset stron formatu A4, a na nich kilka tysięcy zdjęć: album, wydany na 30-lecie powstania Niezależnego Zrzeszenia Studentów przez krakowski IPN, to w…
Wiosną 1989 r. na uczelniach w całej Polsce domagano się ponownej legalizacji NZS.Na zdjęciu: studenci lubelskiego KUL-u. / fot IPN /

Przewodnicy dusz

Przemysław Wilczyński
Studencki ruch opozycyjny nie byłby tym, czym był, gdyby nie formacja duszpasterstw akademickich.
Marzec 1988 roku: manifestacja studentów krakowskich uczelni w 20. rocznicę Marca ’68. / fot. Andrzej Stawiarski /

Pokolenia

Jarosław Guzy
JAROSŁAW GUZY, w 1981 r. przewodniczący Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS: Weszliśmy w dorosłe życie, gdy powstawała Solidarność, potem był stan wojenny.…
Strajk studentów Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu zmobilizował NZS także na innych uczelniach; październik 1981 r. / fot. IPN /

Młodszy brat„S”

Tomasz Kozłowski
Do Niezależnego Zrzeszenia Studentów garnęli się ludzie pragnący innej, lepszej Polski. W latach 1980-1981 pierwsze pokolenie NZS-u tworzyło legalną…
„Czarny marsz” po śmierci Stanisława Pyjasa dał początek Studenckim Komitetom Solidarności; Kraków, 15 maja 1977 r. / fot. zbiory Fundacji Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego /

Samotni, zdeterminowani

Kamil Dworaczek
Kto zabił? To pytanie było na ustach wielu, gdy w bramie przy ul. Szewskiej 7 w Krakowie znaleziono ciało Stanisława Pyjasa. Pytanie do dziś aktualne, choć od…
Strajkujacy studenci UJ, 16 lutego 1981 r. Nastepnego dnia NZS zostało zarejestrowane. / fot. Paweł Growicz, IPN /

Studenci ’46, ’56, ’68...

Łukasz Kamiński
Studenci to specyficzna grupa społeczna, trudno w niej o ciągłość postaw i działań. W warunkach komunizmu ułatwiało to zarówno kontrolę nad środowiskiem…
Lech Wałęsa i Lech Kaczyński w 1989 r. / fot. Stefan Kraszewski / PAP /

"Leszek nie został doradcą MKS bo się zawieruszył..."

TP
Jaka była rola Lecha Kaczyńskiego w Sierpniu 1980 r.? Czy - jak dziś twierdzi Jarosław Kaczyński - był jednym z najważniejszych doradców strajkujących? "…