cywilizacja

Artykuły na ten temat

Ostatni prom

Wojciech Brzeziński
Po 30 latach, 14 pogrzebach i 200 miliardach wydanych dolarów promy kosmiczne wreszcie wykonały swoje zadanie - i zapracowały na emeryturę.
FOT. GRAŻYNA MAKARA /

Trzęsienie świata

Ks. Adam Boniecki
Niezależnie od tego, ilu z nas żyje dziś w stadium negowania, ilu w gniewie, ilu się targuje, a ilu jest w depresji – i tak wszyscy będziemy musieli wejść w…
Profesor Juan Luis Arsuaga (w środku) i jego zespół prezentują skamieniałości neandertalczyków znalezione w Sima de los Huesos, lipiec 2006 r. / JAVIER TRUEBA /A MSF / SCIENCE PHOTO LIBRARY / EAST NEWS

Dobrze mieć problemy

Wojciech Brzeziński, Uan Luis Arsuaga
Juan Luis Arsuaga, paleoantropolog: Żeby stworzyć cywilizację, potrzebujesz dłoni, przestrzennego widzenia i życia społecznego. Wszystkie małpy byłyby dobrymi…
Zatoka Meksykańska sfotografowana z pokładu statku Apollo 7, październik 1968 r. / NASA.GOV

Żyjemy w najlepszych czasach

Marcin Napiórkowski
Nie popadajmy jednak w zachwyt. Tym bardziej że niewielka w tym nasza zasługa. Wraz z większymi niż kiedykolwiek możliwościami spoczywa na nas większa…
Story Musgrave z emblematami misji kosmicznych, w których wziął udział, 2013 r. / ACADEMY OF ACHIEVEMANT

Pikantny szczegół

Michał Kuźmiński
Na Międzynarodową Stację Kosmiczną poleciały właśnie lody. O to, co naprawdę smakuje na orbicie – i dlaczego – zapytaliśmy astronautę Story’ego Musgrave’a.

Neurobiologia dokonywania wyboru moralnego

Jerzy Vetulani
Co neurobiologa może wnieść do dyskusji etycznych?

Copernicus College: Neurobiologia i życie

Jerzy Vetulani
W trakcie kursu prof. Jerzy Vetulani odpowiada na pytanie, jak to możliwe, że ważący zaledwie około półtora kilograma mózg tworzy całe bogactwo świata umysłu,…
Światła ziemskich miast widziane z kosmosu – najjaśniejsze obszary to te najbardziej zurbanizowane, ale niekoniecznie najgęściej zaludnione. (por. np. Europę i Indie). Jak widać, Ziemianie chętnie budują miasta wzdłuż wybrzeży i szlaków komunikacyjnych / / fot. dane: M. Imhoff, NASA GSFC, C. Elvidge, NOAA NGDC / obraz: C. Mayhew i R. Simmon, NASA GSFC

Bez prawa do gwiazd

Wojciech Brzeziński
Ciemne, nocne niebo staje się rarytasem. Co trzeci mieszkaniec Ziemi nie może nad sobą zobaczyć Drogi Mlecznej. Ma to też skutki zdrowotne.
Victor z Aveyronu na rycinie z 1807 r. autorstwa G.H. Wilsona. / il. Domena publiczna

Najważniejszy wynalazek ludzkości

Łukasz Kwiatek
Kwestia powstania języka intrygowała ludzi niemal od zawsze. Jak dziś wyjaśnia się jego pochodzenie?
Jacek Dukaj podczas wykładu w ramach Festiwalu Kopernika. Kraków, 21 maja 2015 r. / / fot. Kamila Buturla / TP

Czy geniusz może być groźny

Łukasz Sochacki
Żyjemy w epoce nadmiaru aktywności. Nadmiar kreatywności prowadzi do antyhumanistycznych konsekwencji – mówił Jacek Dukaj na Festiwalu Kopernika.
/ Fot. Vidiphoto / DPA / CORBIS

Szympans szympansowi politykiem

Łukasz Kwiatek
Spiski, zamachy stanu, zdrady o świcie i o zmroku, poparcie za seks, brutalne morderstwa. Tak wyglądają realia polityki. Przynajmniej u szympansów.
Odzyskiwanie papirusów z masek mumii egipskich na Baylor University w USA / Fot. Materiały prasowe Baylor University

Najstarszy ślad Ewangelii

Robert J. Merecz
Uczeni badają prawdopodobnie najstarszy papirus z fragmentem Ewangelii Marka, pochodzący z I wieku i wykorzystany do wytworzenia maski mumii egipskiej.

Całun w świetle lasera

Piotr Wasylczyk
"Naukowcy twierdzą, że Całun Turyński jest nadprzyrodzony (supernatural)" - ogłosił dziennik "The Independent" kilka dni przed Bożym…
Rys. Piotr Filipiuk /

Ramówka krojona na miarę

Piotr Siergiej
Telewizja, jaką znamy, umiera i nikt jakoś po niej łez nie roni. Przyszłość należy do spersonalizowanych treści i urządzeń, które dostarczać je będą wszędzie,…
Pierwszy na świecie zegar pulsarowy, najdokładniejszy czasomierz świata zbudowany przez polskich naukowców, znajduje się na poddaszu kościoła św. Katarzyny w Gdańsku / fot. Renata Dąbrowska / Agencja Gazeta /

Strzał w sylwestra

Marcin Bójko
Nie mamy dobrych wiadomości. Nie da się precyzyjnie wyznaczyć momentu, kiedy otworzyć szampana na Nowy Rok. Im dokładniej mierzymy czas, tym bardziej widzimy,…
Badacz impaktów dr Pete Schultz przeprowadza symulację kolizji z ciałem niebieskim. W komorze próżniowej aluminiowy pocisk uderza z prędkością 1,8 km/s w barwiony piasek, tworząc krater i wzór rozprysku materii. Kalifornia, USA, 1985 r. /

Kosmiczne rekolekcje

Adam Zubek
Tych lekcji natura udziela nam od niepamiętnych czasów. Tyle że ludzkość przez wieki albo wagarowała, albo zwyczajnie je przespała.
/ rys. Joanna Grochocka /

Algorytm wyrabia sobie opinię

Andrzej Tarlecki
Prof. Andrzej Tarlecki, informatyk: Wszystko, co wyszukiwarki internetowe "wiedzą", opiera się o proste skojarzenia i analizę zachowań użytkownika.…

Eko-logika w kosmetykach

Agata Adaszyńska-Blacha
Konsumenci nie chcą już w kosmetykach "chemii", oczekują "naturalnych składników". Wiedzę o tym, co wybierać, czerpią z forów internetowych…
Pingwin Tux, słynne logo systemu Linux / (C) Larry Ewing /

Pingwin, który zmienił świat

Michał Kosmulski
Zaczynał jako egzotyczne hobby. Obecnie działa na milionach komputerów, stanowi inspirujący efekt współpracy ludzi z całego świata i stawia czoło monopolistom.

Nadzieja w gazie

Przed setkami milionów lat na ziemi żyły małe organizmy zwane graptolitami. Zostały odkryte przez polskiego paleontologa prof. Romana Kozłowskiego.

Gaz niekonwencjonalny – fakty i dylematy

Stanisław Rychlicki, Jakub Siemek
Współczesną ­cywilizację trudno sobie ­wyobrazić bez energii elektrycznej. W wieku XX prąd powstawał głównie dzięki spalaniu węgla oraz ropy naftowej. Wiek XXI…

Gaz od A do Z

Opracowali: Stanisław Rychlicki, Jakub Siemek

Pierwszy płomień na świeczce

Henryk Jacek Jezierski
Otwiera się nareszcie szansa, by wydobyć się z uzależnienia energetycznego od innych krajów, uzależnienia, które jest sprawą nas wszystkich. Ciągła groźba…

Tam, gdzie rośnie seradela

JED
W Zwoli, w odwiercie Markowola-1, PGNiG SA przeprowadziło w lipcu 2010 r. dwa zabiegi szczelinowania, które, jak wynika z analiz, nie miały niekorzystnego…

Niebieska gorączka

Krzysztof Mika
W grudniu 2010 do angielskiego portu zawinął pierwszy statek z ładunkiem skroplonego gazu z USA. A to oznacza początek nowego ładu energetycznego.
Gromada galaktyk Abell 3376 z nałożonym obrazem rentgenowskim (kolor złoty) i radiowym (niebieski). Obserwacje gromad galaktyk służą zrozumieniu ewolucji Wszechświata i natury ciemnej energii / fot. NASA / CXC / SAO/ A. Vikhlinin /

Einstein się tego wstydził

Marcin Bójko
Nobel z medycyny honoruje odkrycie obiecującej metody walki z rakiem, fizycy otrzymali nagrodę za coś, co przewidział Einstein, a chemik dostał medal za…
Rozszczepienie światła w pryzmacie. Rycina z popularyzatorskiej wesji "Principiów" Izaaka Newtona, Londyn 1747 r. / fot. East News /

Zasady Sir Izaaka

Ks. Michał Heller
Gdyby komuś przyszedł do głowy pomysł, by lata nowej ery liczyć od powstania nowożytnej nauki, to za zerowy powinien przyjąć rok 1687, rok ukazania się drukiem…

Szybciej niż światło?

Tomasz Romańczukiewicz
Neutrina to bardzo dziwne cząstki elementarne. Od dziesięcioleci zaskakiwały fizyków. Czyżby miały zatrząść posadami współczesnej nauki?
Fot. Muzeum Archeologiczne Południowego Tyrolu w Bolzano /

Pra–kryminał

Bartek Dobroch
Gdyby nie to, że pewien alpinista-amator miał zwyczaj zbaczania ze szlaków, tamtego dnia w Alpach nie wydarzyłoby się nic szczególnego. Nie doszłoby do jednej…
Prof. Jerzy Vetulani / / Fot. Grażyna Makara

Papież i neurony lustrzane

Jerzy Vetulani
Nie żyje prof. Jerzy Vetulani. Przypominamy rozmowę, którą we wrześniu 2011 roku przeprowadziła z nim Kalina Błażejowska.
Start prywatnej rakiety Falcon 1, należącej do firmy SpaceX. Atol Kwajalein na środkowym Pacyfiku, 14 lipca 2009 r. / fot. SpaceX /

Kosmiczne kwoty

Wojciech Brzeziński
To, co dla NASA jest końcem epoki, dla innych jest nowym otwarciem. Rusza nowy wyścig w kosmos. Tym razem nie skończy się na wbiciu flagi i odtrąbieniu…
Program Goggles rozpoznał m.in. stary młyn w chorwackim parku Krka. / fot. Gogles /

Gogle Gugla

Marcin Bójko
Oto rzecz cudownej technologii, która po raz kolejny przypomina, że nie ma darmowych obiadów.
rys. Mateusz Kaniewski /

Nerwy sieci

Janusz Hołyst
Prof. Janusz Hołyst: Chcemy stworzyć podstawy dla przyszłej generacji emocjonalnie inteligentnego internetu. Negatywne emocje są bowiem nie tylko paliwem w…
Płytka meteorytu żelazno-kamiennego Seymchan. Na wytrawionej kwasem powierzchni metalu widać układ kryształów różnych stopów żelaza i niklu (tzw. figury Widmanstättena). Pomiędzy nimi osadzoną frakcję kamienną – kryształy oliwinu / fot. archiwum autora /

Z wyziewów ziemi i gniewu bogów

Michał Kosmulski
Stosunek ludzi do kamieni z nieba odzwierciedla ducha każdej epoki.
Stożki wulkaniczne Puy De Dome we francuskiej Owernii / fot. Christian Guy / Hemis / Corbis /

Jak zbudowano Europę

Adam Zubek
Nie byłoby Unii, gdyby nie karbońskie rośliny, a początków europejskiego przemysłu (zrodzonego m.in. w dzisiejszej Polsce!) bez jurajskich krzemieni. Nasz…
Baterie słoneczne na pustyni Mojave w Kalifornii, USA. Styczeń, 1985 r. / fot. Roger Ressmeyer, Corbis /

Zielone ambicje

Rafał Motriuk
Berlin ostatecznie postanowił: do 2022 r. zrezygnuje z energii nuklearnej. Co w zamian? Już teraz niemieckie doświadczenia z energią odnawialną budzą nadzieję…

Strategia dla Europy

Antoni Kukliński
Prof. Antoni Kukliński, współinicjator cyklu Konferencji Krakowskich: Chcemy nakłaniać nasze społeczeństwo do myślenia o przyszłości, zadawania sobie pytania:…
Produkcja zwykłej bawełnianej torby /

Tajemne życie produktów

Michał Olszewski
Niepozorny skrót LCA robi na świecie furorę. LCA pozwala zbadać, jaki wpływ na stan środowiska ma każde nasze działanie: jedzenie lodów, wybór pieluch czy…
Struktura grafenu / ryc. AlexanderAlUS/Wikipedia (GNU) /

Grafenowa Dolina nad Wisłą?

Jacek Baranowski
Prof. Jacek Baranowski, współodkrywca polskiej technologii produkcji grafenu: W wielu krajach UE istnieją Narodowe Programy Rozwoju Grafenu. Finansują one…
Merkury / fot. NASA /

Posłaniec do piekła

Marcin Bójko
Pierwsza planeta Układu Słonecznego jest wyjątkowo niegościnnym miejscem. A mimo to Amerykanie wysłali tam sondę kosmiczną. Z ciekawości.

Nu, pojechali!

Wojciech Brzeziński
Nigdy wcześniej ani nigdy później dwa supermocarstwa nie wydawały tak ogromnych pieniędzy na naukę i technikę, jak po tamtym pionierskim locie. Choć Gagarin…

Siedem miliardów na szczęście

Piotr Siergiej
W czasie potrzebnym na przeczytanie tego artykułu na świecie urodzi się około czterech tysięcy osób. W sierpniu urodzi się siedmiomiliardowy obywatel naszej…
/ ryc. Marek Adamik /

Między światami

Anna Brummer
Anna Brummer: Autyzm sam w sobie nie jest cierpieniem. Nasze, autystów, problemy zaczynają się na granicy zderzenia z rzeczywistością ludzi bez zaburzeń.…

Tsunami atomowego lęku

Piotr Siergiej
Po Fukushimie na nowo zadajemy sobie pytania o bezpieczeństwo przyszłej polskiej elektrowni jądrowej. Czy nasze obawy są uzasadnione?

Bez alternatywy dla atomu

Antoni Słodkowski
Czy Japonia może sobie pozwolić na zwinięcie programu energetyki atomowej?
Gabinet radioterapii oka w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN. Kraków, marzec 2011 r. / fot. Jacek Taran /

Cząstki, które leczą

Marta Korcyl
Polska dołącza właśnie do elitarnej grupy państw, w których do radioterapii nowotworów stosuje się protony przyspieszone w akceleratorze. Pierwszy taki zabieg…

Wstrząsy

Adam Zubek
Jakie reguły rządzą trzęsieniami ziemi? Odpowiedź jest godna Nobla, bo precyzyjne prognozowanie trzęsień wciąż pozostaje marzeniem sejsmologów.
Kot Schrödingera według Joanny Grochockiej /

Kocia blaszka

Rafał Motriuk
Kiedyś tylko w skali atomowej lub mniejszej. Teraz okazuje się, że mechanika kwantowa działa również w świecie makro. Dowiedli tego amerykańscy naukowcy. Ich…