Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Wielu z nas odczuwa potrzebę głębszej refleksji nad wydarzeniem nazwanym COVID-19. To pragnienie skłoniło mnie do zagłębienia się w lekturze książeczki „Pandemia Covid-19. Trzęsienie światem”. Autor: Slavoj Žižek. „Jeden z najbardziej produktywnych i znanych filozofów oraz teoretyków kultury w dzisiejszym świecie” – jak napisał o nim wydawca – wykorzystał czas zamknięcia w domu do rozmyślań nad pandemią. Można nie cenić Žižka, jednak trudno mu odmówić przenikliwości i nie zgodzić się z nim, gdy pisze, jak trudno nam uznać, że „obecna epidemia to wynik naturalnej przypadkowości zdarzeń, że nie kryje się w niej żadne głębsze znaczenie”, że „w szerszym porządku rzeczy (...) jesteśmy tylko jednym z gatunków, bez szczególnego znaczenia”. Bowiem „powinniśmy się pogodzić z faktem, że istnieje pewien podpoziom życia, nieumarłe, głupio powtarzalne, preseksualne życie wirusów, które zawsze istniało i zawsze będzie nam towarzyszyć jak mroczny cień, stanowiący zagrożenie dla naszego przetrwania i wybuchający wtedy, kiedy najmniej się go spodziewamy”.
Zamiast wypisów z książki Žižka, polecam jej lekturę, ograniczając się tu do jednej jego obserwacji, mianowicie do ukazania naszych reakcji na pandemię za pomocą zaproponowanego przez Elisabeth Kübler-Ross („Rozmowy o śmierci”) opisu reakcji na wiadomość, że cierpimy na nieuleczalną chorobę. Wyróżnia ona pięć etapów: 1. zaprzeczenie („to niemożliwe”), 2. gniew (kiedy nie możemy zaprzeczyć faktom; „dlaczego to się przydarzyło właśnie mnie?”), 3. targowanie się („może jakoś da się opóźnić lub umniejszyć fakt”), 4. depresję („i tak umrę, więc po co się czymkolwiek przejmować”) oraz 5. akceptację („nie mogę choroby zwalczyć, więc lepiej się przygotuję”). W przypadku COVID-19 mieliśmy fazę „nic się nie dzieje, niepoważni ludzie sieją panikę”, mieliśmy gniew (w formie rasistowskiej: „winni są Chińczycy!”, albo antypaństwowej: „nasze państwo jest nieskuteczne!”), targowaliśmy się („jest trochę ofiar, ale to mniej groźne niż SARS, można ograniczyć szkody”), popadaliśmy w depresję („nie oszukujmy się, wszyscy jesteśmy skazani”). Problemem jest etap akceptacji faktu „przypadkowości i bezsensu życia”. Bez względu na to, „jak wspaniałe konstrukcje duchowe zbudujemy”, to i tak „jakieś głupie, nieprzewidywalne zdarzenie, jak wirus czy asteroida, mogą to wszystko zakończyć. Nie mówiąc już o katastrofie ekologicznej”. Pandemia jako „próba generalna” przed nadchodzącą katastrofą klimatyczną.
Konkluzje? „Aktualny kryzys wyraźnie pokazuje, że globalna solidarność i kooperacja leżą w interesie przetrwania wszystkich i każdego z nas”. Tymczasem – ostrzega Žižek – zagraża nam barbarzyństwo… z ludzką twarzą: „Włochy już ogłosiły, że jeśli sytuacja się pogorszy, osoby w wieku powyżej 80 lat lub z innymi, poważnymi chorobami współistniejącymi po prostu zostaną pozostawione na śmierć”. Poświęcenie najsłabszych? Logika przetrwania najsilniejszych? Barbarzyństwo…
CZYTAJ TAKŻE
Nie przeszkadza mi, że Žižek pełną, bezwarunkową solidarność i koordynację działań na skalę światową nazywa „nowym komunizmem”, bo stawia arcysłuszne pytanie: „Co jest nie tak z naszym systemem, że katastrofa zaskoczyła nas nieprzygotowanych, mimo że naukowcy ostrzegali przed nią od lat?”.
O tych i innych związanych z pandemią sprawach rozmyśla filozof. Zadaje wiele pytań, na które nie ma odpowiedzi, jak pytanie o to, co się stanie, jeśli skuteczna szczepionka chroniąca od koronawirusa okaże się tak droga, że nie będzie na nią stać milionów ludzi?
Niezależnie od tego, ilu z nas żyje dziś w stadium negowania, ilu w gniewie, ilu się targuje, a ilu jest w depresji – i tak wszyscy będziemy musieli wejść w stadium akceptacji faktu występowania nowych globalnych klęsk, zdrowotnych, klimatycznych, innych. Wszyscy, bo jak ponad pół wieku temu powiedział Martin Luther King: „może i przypłynęliśmy tu różnymi statkami, ale teraz jedziemy na tym samym wózku”. ©℗
CZYTAJ WIĘCEJ: AKTUALIZOWANY SERWIS SPECJALNY O KORONAWIRUSIE I COVID-19 >>>
