archeologia

Artykuły na ten temat

Uniwersytet Necmettina Erbakana

Chleb na zakwasie był znany już u zarania cywilizacji

Michał Kuźmiński
Znalezisko ze słynnego stanowiska archeologicznego Çatalhöyük dowodziłoby, że ludzkość opanowała fermentację ciasta na pieczywo przeszło 2,5 tysiąclecia…
Badania polskich archeologów z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW na terenie Starej Dongoli, stolicy Makurii, trwały aż do czasu wybuchu wojny domowej w Sudanie. Grudzień 2022 r. / Fot. Fot. Adrian Chlebowski / Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW

Walizka pełna kości świętych biskupów, czyli jak archeolog stał się prekursorem dialogu międzyreligijnego

Karol Wilczyński
Prof. Artur Obłuski, archeolog: Gdy oprócz badania chrześcijańskiej przeszłości Sudanu zaczęliśmy cenić badania jego muzułmańskiego dziedzictwa, relacje z…
Oryginalna mumia Ötziego. Zwłoki znaleziono dokładnie w takiej pozycji jak na zdjęciu / Muzeum Archeologiczne Południowego Tyrolu

Najdokładniej przebadane zwłoki w dziejach. Ciało Ötziego ujawniło zbrodnię sprzed 5 tysięcy lat

Łukasz Kwiatek
Nikt nie przysłużył się nauce swoją śmiercią tak jak Ötzi. Jego zwłoki rzuciły światło na epokę, w której doszło do największych przemian w dziejach ludzkości.
fot. Cover Images/East News /

Po co nam tak duże mózgi? Nowa wiedza o Homo naledi budzi kłopotliwe pytania o naszą ewolucję

Łukasz Kwiatek
Mówimy o bardzo nietypowym gatunku człowieka, znanym tylko z jednego miejsca – Jaskini Wschodzącej Gwiazdy w RPA. Jak dalecy to krewni? Czy naprawdę korzystali…
Tabliczki z pismem klinowym / ASAAD NIAZI / BRITISH MUSEUM / MATERIAŁY PRASOWE

Wykopaliska w Girsu

MaM

Łupanie kamienia nie wymaga kultury

Łukasz Kwiatek
Uczestnicy eksperymentu mieli do dyspozycji zestaw kamieni, z których dało się wykonać ostre narzędzie, ale nikt wcześniej nie uczył ich tego robić.
Andrzej Muszyński, Powroźnikowa Skała w Jurze ­Krakowsko-Częstochowskiej. 2 maja 2022 r. / JACEK TARAN

Raj jurajski. „Dom ojców” Andrzeja Muszyńskiego

Adam Robiński
Lodowce omijały to miejsce, czyniąc je przytulną dziuplą. Głębokie, mokre doliny, pełne naturalnych schronień, gdzie łatwo się ukryć. Tu się czuje znaczenie…
Czaszka dziecka Homo naledi, nazwanego Letimela, znaleziona przez zespół prof. Lee Bergera w jaskini Rising Star koło Joannesburga, 4 listopada 2021 r. / / Wits University / Cover Images / Forum

Letimela

Lee Berger, Wojciech Brzeziński
LEE BERGER, paleoantropolog: Najpierw trzeba pokonać sto metrów jaskini, potem wspiąć się na skałę znaną jako „grzbiet smoka”, a następnie zejść w dół 12-…
/ MOHAMED ABD EL GHANY / REUTERS / FORUM

Pocztówka z Gizy

MOC
/ ALLARD PIERSON MUSEUM

Scytyjski złoty skarb należy do Ukrainy

WP / AFP, FAZ, BBC

Azja: dwie nowe populacje archaicznych ludzi?

ŁK
Skamieniałości znalezione w Nesher Ramla w Izraelu – fragmenty czaszki i żuchwy pochodzące sprzed 120-140 tys. lat – opisano w „­Science”.
/ KHALED DESOUKI / AFP / EAST NEWS

Złote Miasto

ŁK
Odsłonięty przez archeologów zarys długiego domu, lato 2020 r. / / MARTA KORCZYŃSKA / PAN

Znajdujemy tylko śmietniki

Magdalena Moskal-del Hoyo, Michał Kuźmiński
Dr Magdalena Moskal-del Hoyo, archeobotaniczka: Pojawienie się rolnictwa to jedna z kilku rewolucji, które zmieniały nie tylko nasz sposób życia, ale całe…
W Muzeum Historii Naturalnej w Hongkongu. Październik 2020 r. / SOPA IMAGES/LIGHTROCKET VIA GETTY IMAGES

Kamienie i skanery

Kasper Kalinowski
Mózg człowieka najbardziej urósł w paleolicie – epoce kamienia. Czy to dlatego, że nasi przodkowie zaczęli wytwarzać narzędzia?
Różne rodzaje kamiennych narzędzi wykonanych technologią kanelowania, znalezione na stanowiskach archeologicznych Ameryki Północnej i Południowej. / R. CRASSARD ET AL. / PLOS ONE

Pierwszy amerykański wynalazek

Jakub Mejer
Niezależnie od siebie dwie prehistoryczne kultury oddalone o tysiące kilometrów zaczęły tworzyć podobne groty. Powstawały one jednak inaczej, w innym czasie i…
Fragment neolitycznej ceramiki z przedstawieniem twarzy znaleziony przez zespół dr Magdaleny Moskal-del Hoyo w Biskupicach koło Wieliczki / fot. Adam Walanus dla TP

Śladami pierwszych rolników

Michał Kuźmiński, Magdalena Moskal-del Hoyo
Unikatowy fragment naczynia przedstawiający twarz z rogami – znaleźli niedawno archeolodzy w reliktach osady pierwszych rolników na polskich ziemiach, liczącej…
Wrak holenderskiej fluity oparł się procesom gnilnym. Największe uszkodzenia spowodowały na nim sieci rybackie. / JOUNI POLKKO / BADEWANNE OY / MAT. PRASOWE

Jak się dobrze zachować

Wojciech Brzeziński
Pod wodami Bałtyku odkryto właśnie czterystuletni drewniany statek w idealnym stanie – pamiątkę po pierwszej epoce globalizacji.
Cyfrowy „koń trojański”, wystawiony w 2016 r. na Cyberweek w Tel Awiwie. / AMIR COHEN / REUTERS / FORUM

Inżynierowie Dedala

kamil kopij
W greckiej mitologii spotkać możemy nie tylko bogów i herosów, ale również roboty. Ich obecność może się wiązać z rozwojem nauki i techniki, który nastąpił w…
Skalny korytarz prowadzący do ruin Petry, dawnej stolicy państwa Nabatejczyków, położonej na terenie dzisiejszej Jordanii. / GRAŻYNA MAKARA

Potęga mobilnego imperium

Piotr Kołodziejczyk
Nabatejczycy stworzyli jedną z najbardziej tajemniczych antycznych kultur na Bliskim Wschodzie, czerpiąc z dorobku plemion koczowniczych i sąsiednich państw.…
Połów monet wrzucanych przez turystów, Fontanna di Trevi, Rzym, 1994 r. / VITTORIANO RASTELLI / CORBIS / GETTY IMAGES

Roma analytica

kamil kopij
Już w starożytnym Rzymie politycy adresowali przekaz propagandowy do ściśle określonych grup odbiorców. Na przykład na monetach.
/ MAREK PODMOKŁY / AGENCJA GAZETA

Prehistoryczni łowcy z Tatr Bielskich

MaM
Kamienne ostrza z broni drzewcowej, kościana igła i inne narzędzia datowane na 13-12 tys. lat p.n.e. (epoka górnego paleolitu) odkryła polsko-słowacka ekipa…
/ MAX PLANCK INSTITUTE / MATERIAŁY PRASOWE

Starożytna marihuana

Jakub Mejer, Robert Spengler
ROBERT SPENGLER, paleobotanik: Ludzie przynajmniej dwukrotnie udomowili konopie – z powodu ziaren i włókien. Później zaczęli ich używać ze względu na…
/ ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Ruiny z czasów króla Dawida

Ofer Aderet
Biblijne miasto Ziklag zostało przypuszczalnie odnalezione na południu Izraela – ogłosił w ubiegłym tygodniu zespół izraelskich archeologów.

Nadchodzą starożytne białka

Łukasz Kwiatek
Fragmenty DNA pozyskiwane ze skamieniałości liczących dziesiątki tysięcy lat zrewolucjonizowały naszą wiedzę o ewolucyjnej historii człowieka.
/ MIZUMOTO; MIYATA; PRATT / RSP / MATeriały PRASOWE

Ławica sprzed 50 milionów lat

ŁK
/ AARON FAVILA / AP / EAST NEWS

Kolejny członek ludzkiej rodziny

ŁK
Miał niewiele ponad metr wzrostu, zakrzywione kości stóp i dłoni, wskazujące na przystosowanie do wspinania się na drzewa, a zęby przedtrzonowe wyraźnie…
/ EPA / PAP

Tajemnica pierścienia z brązu

MaM
Czy odkopany pół wieku temu w ruinach pałacu w Herodium (niedaleko Betlejem) pierścień należał do prefekta Judei Poncjusza ­Piłata?
/ ANTIQUITY / MONTAŻ „TP”

Jezus z pustyni Negew

Edward Augustyn
Nie miał brody ani wąsów, jego włosy były krótkie i kręcone, twarz pociągła, nos długi, a oczy duże – tak przynajmniej wynika z wizerunku Jezusa, znalezionego…

Lód prawdę ci powie

Łukasz Lamża
Rdzenie lodowe to od lat pewne źródło wiedzy o zmianach klimatycznych.
/ SCIENCE

Co mówią zęby

ŁK
Neandertalskie dzieci raczej nie lubiły zimy.
Fotografia galery zaprezentowana 23 października w Londynie przez członków ekspedycji / AFP

Muzeum na dnie

Wojciech Brzeziński
Jedno z największych odkryć w historii archeologii leży dwa kilometry pod powierzchnią Morza Czarnego. To statek z czasów bliskich „Iliadzie” i „Odysei”,…
/ SIBENIK CITY MUSEUM / MAT. PRASOWE

Najstarsze sery

Łukasz Lamża
To niezwykłe, ile można wyczytać ze starego niedomytego naczynia ceramicznego. 5 września w czasopiśmie „Nature” ogłoszono odkrycie najstarszych europejskich…
Pozostałości najstarszego z zabudowań na stanowisku archeologicznym Shubayqa 1, z paleniskiem, w którym znaleziono okruchy pieczywa sprzed 14 tys. lat / ALEXIS PANTOS / SHUBAYQA PROJECT

Okruchy cywilizacji

Michał Kuźmiński
Rola chleba w historii ludzkości od zawsze zdawała się nie do przecenienia. Teraz okazuje się jeszcze większa.
Replika płaskorzeźby z Łuku Tytusa: Rzymianie niosą trofea ze świątyni jerozolimskiej, Muzeum Diaspory w Tel Awiwie, luty 2012 r. / ROBERT B. FISHMAN / PAP

Przedwczesne odkrycie

Michał Wilk
Doniesienia o manuskrypcie Ewangelii Marka z I wieku zelektryzowały biblistów. Teraz jego zagadka została rozwiązana.
/ P. MICH. INV. 4944B

Jak sobie zapewnić pomoc Nieba

Maciej Müller
Zespół archeologów z UJ na stanowisku Faysaliyyah w południowej Jordanii / PIOTR KOŁODZIEJCZYK

Pierwsi rolnicy

Jakub Mejer
Rewolucja agrarna nie przypominała rewolucji. A wiele miejsc, w których się rozpoczęła, dzisiaj wygląda jak krajobraz Marsa.
Narzędzia kamienne odnalezione obok najstarszych ludzkich skamieniałości w Maroku / MOHAMMED KAMAL / MPI VIA ZUMA WIRE

Czego nie wiemy o człowieku

ŁK
Dzięki odkryciom dokonanym w 2017 r. uświadomiliśmy sobie, jak wiele wciąż nie wiemy o historii rodzaju ludzkiego, w tym także naszego gatunku. Czego dokładnie?
/ ANNIKA LARSSON / MONTAŻ „TP”

Stop islamizacji wikingów!

ŻyM
Czy skandynawska skrajna prawica zacznie wykrzykiwać takie hasła?
Rekonstrukcja Poznania w okresie piastowskim. / | Dziękujemy Piotrowi Walichnowskiemu z 246 Concept za udostępnienie wizualizacji

Mieszko w tajemnicę osnuty

Przemysław Urbańczyk
Kim był i czym właściwie rządził? Gdzie, kiedy i dlaczego się ochrzcił? Czy był z plemienia Polan i czy ono w ogóle istniało? Najnowsze odkrycia archeologów…
Fragmenty Księgi Genesis, 21, 26. Powyżej: W tym koszu Konstantin von Tischendorf odnalazł w 1844 r. Kodeks Synajski. / Fot. Elmar R. Gruber / FORUM // http://codexsinaiticus.org

Biblia z kosza na śmieci

Ks. Mariusz Rosik
Dopiero dzięki internetowi – i 200 lat po przyjściu na świat odkrywcy Kodeksu Synajskiego – rozproszone po świecie karty najsłynniejszego manuskryptu Pisma…
Dr Marcin Przybyła na wykopaliskach. Maszkowice, sierpień 2015 r. / Fot. Instytut Archeologii UJ

Mykeny nad Dunajcem

Marcin Przybyła, Marcin Makowski
Dr Marcin Przybyła, archeolog: Fortyfikacje, które odkryliśmy w Maszkowicach, datujemy na XVIII-XVII wiek p.n.e. Ci, którzy je wznieśli, byli świetnie…
Mozaika odkryta w Magdali / Fot. CORBIS / PROFIMEDIA

Szpadel i Biblia

Ks. Mariusz Rosik
Niektórzy twierdzą, że umacnia wiarę. Inni, że wywraca jej podwaliny. Tymczasem dzięki archeologii biblijnej docieramy do Jezusa i Jego czasów.
/ Fot. Ken Dark

Dom Jezusa

TP
Czy odkryty w Nazarecie dom, którego czas powstania naukowcy datują na I w. n.e., mógł być miejscem, gdzie wychował się Jezus?