niepodległość

Artykuły na ten temat

Tak jesienią 1921 r. napady bandyckie portretował rysownik tygodnika „Nowości Illustrowane” (ukazywał się w Krakowie w latach 1904-25). Uzbrojona grupa plądruje pociąg osobowy / Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa / domena publiczna

Chleb najlepszym wabikiem. Czego bali się Polacy u progu niepodległości?

Krzysztof Pięciak
W listopadzie 1918 roku polskie formacje mundurowe w Galicji ponosiły większe straty w walce z pospolitymi bandytami niż podczas rozbrajania austriackich…
Odbudowany pałac Branickich, 2018 r. / WOJCIECH WOJTKIELEWICZ / UM BIAŁYSTOK

Szymon Hołownia: Mamy ducha gościnności, wielokulturowości

Szymon Hołownia, Patrycja Bukalska
Na tym można budować. Jesteśmy białostoczanami, ekspertami od tego, jak być różnymi, ale żyć w zgodzie.
Rząd polski zaprzysiężony 18 listopada 1918 r. z Jędrzejem Moraczewskim jako premierem. W środku Piłsudski, obok po lewej Moraczewski. / Fot. Domena publiczna

Co się stało w roku 1918?

Tadeusz A. Olszański
Było to najbardziej udane ze wszystkich polskich powstań niepodległościowych. A jednak wydarzeń, które zaczęły się jesienią 1918 r., potomni nie nazwali…
Żołnierze NATO w Kosowie, 1 sierpnia 2022 r. / FOT. ARMEND NIMANI/AFP/East News /

Kosowo i gry eskalacyjne. Co dzieje się na Bałkanach?

Marta Szpala
Oto jak w nowej europejskiej rzeczywistości lokalny incydent przerodził się w doniesienia o nowej wojnie na Bałkanach, agresji Serbii na Kosowo, a nawet…
Zwolenniczki niepodległości przed lokalem referendalnym w mieście Numea, stolicy Nowej Kaledonii. 4 października 2020 r. / MATHURIN DEREL / AP / EAST NEWS

Tricolore nad Oceanią

Karolina Kania
Nowa Kaledonia zostaje przy Francji: tak zdecydowała większość mieszkańców tego archipelagu wysp na Południowym Pacyfiku.
Po uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, Kraków, 28 lutego 2016 r. / BEATA ZAWRZEL / REPORTER

Farmy patriotów

Marcin Napiórkowski
Polska jest twierdzą oblężoną przez nieprzyjaciół? Wydawało się, że to już znamy. Ale zarazem samo państwo okazuje się nie azylem, lecz przeciwnikiem,…
Zamieszki po wyroku hiszpańskiego Sądu Najwyższego, Barcelona, 17 października 2019 r. / JEFF J MITCHELL / GETTY IMAGES

Proces dwunastu

Kalina Błażejowska
Mijają dwa lata od referendum niepodległościowego i październik w Katalonii znowu jest gorący.
W Gretna Green tematyka ślubna jest wszechobecna – miasto słynie z zawieranych tu romantycznych ślubów. / JAMES NESTERWITZ / ALAMY STOCK PHOTO / BEW

Pięć milionów szkockich głosów

Patrycja Bukalska
Chaos i niepewność związane z brexitem wpływają także na sytuację w Szkocji. Nasilają się tu tendencje niepodległościowe.
Jedna z wielu manifestacji ruchu Wszyscy pod Jednym Sztandarem. Glasgow, maj 2019 r. / LESLEY MARTIN / PA / EAST NEWS

Mały kraj na małej wyspie

Iain Macwhirter, Patrycja Bukalska
IAIN MACWHIRTER, szkocki komentator i autor książki „Disunited kingdom” (Podzielone Królestwo): Rozwiązaniem dla Szkocji i dla przyszłości Wielkiej Brytanii…
„Smak wolności” - zdjęcie wydania specjalnego „Tygodnika Powszechnego” /

Modzelewski na 30 lat nowej Polski

Karol Modzelewski, Rafał Woś
Gdy plan Balcerowicza zaczął zmieniać słowo w czyn, ludzie poczuli się zawiedzeni. Wszystkie toksyny, które do dziś trawią polskie życie, zrodziły się z…
/

Sto lat niepodległości Białegostoku

Tomasz Targański
Burzliwy wiek XX raz za razem wyznaczał mu rolę miasta przesiedlanego i zasiedlanego, okupowanego i wyzwalanego, wielonarodowego, a zarazem swoiście polskiego.
Spalony przez Niemców pałac Branickich, 1944 r. / ZE ZBIORÓW KOLEKCJONERSKICH: MIECZYSŁAWA MARCZAKA, TADEUSZA CHAŃKI I JANA MURAWIEJSKIEGO

Burzliwa niepodległość

Adam Czesław Dobroński, Tomasz Targański
ADAM CZESŁAW DOBROŃSKI, historyk: Wielka polityka i strategiczne interesy państwa znacząco wydłużyły marsz Białegostoku ku niepodległości.
Odbiór pociągu elektrycznego ELF II przez władze województwa podkarpackiego, 27 września 2018 r. / KRZYSZTOF KAPICA / POLSKA PRESS / EAST NEWS

Polska szkoła świętowania

Marcin Napiórkowski
Nie ma jednej Polski, która mogłaby wspólnie przeżywać rocznicę niepodległości. Której radość, duma i nadzieja wyraziłyby się w jednym, wspólnym zrywie. Może…
Warszawa, 11 listopada 2018 r. / Fot. Kuba Atys / Agencja Gazeta /

Marsz z dziegciem

Paweł Bravo
Taki był ten 11 listopada, jak i cały poprzedzający go rok.
/ RAFAŁ SIDERSKI / FORUM

Sto lat, Polsko

Paweł Bravo
Po co nam takie państwo i dlaczego mielibyśmy świętować rocznicę jego istnienia? Jaki jest kłopot z 11 listopada?
/ Fot. Maciej Zienkiewicz dla „TP”

Polak mały

Ks. Adam Boniecki
Nigdy nie przemawiały do mnie masowe obchody, ani religijne, ani narodowe.
Targ w Poznaniu, rok 1910. / HAECKEL ARCHIV / BEW

Wielkopolski kontynent

Waldemar Łazuga
Polak z Warszawy, Lwowa, Wilna czy Krakowa, który sto lat temu przyjeżdżał do Poznania, lądował w „zgoła obcym pod każdym względem kraju”.
Polscy kolejarze ze stacji Złotniki w Wielkopolsce po oficjalnym, pokojowym przejęciu tej placówki z rąk niemieckich, 1 kwietnia 1920 r. / NAC

Sklejanie Rzeczypospolitej

Andrzej Chwalba, Krzysztof Pięciak
Prof. ANDRZEJ CHWALBA, historyk: Mentalności mieszkańców dawnych zaborów znacząco się od siebie różniły. Różniło ich nawet postrzeganie tego, czym będzie…
/

W Wielkopolsce przed stu laty

Marek Rezler
Wydarzenia w Poznańskiem z lat 1918–1919 postrzegane są zwykle od strony walki zbrojnej, zakończonej sukcesem powstańców i włączeniem regionu do wolnej Polski…
Powstaniec przy ciężkim karabinie maszynowym podczas walk w Poznaniu, 28 grudnia 1918 r. / KRZYSZTOF CHOJNACKI / EAST NEWS /

Armia Wielkopolska

Janusz Karwat
Kim byli powstańcy z Poznańskiego? Jak w ciągu kilku miesięcy udało się utworzyć tam ponad stutysięczne regularne wojsko?
Jan Matejko, Wernyhora, 1883–1884 r. / PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA MNK

Prezydencki Kanon Niepodległości

Ryszard Koziołek
Nie oburza mnie ten zestaw lektur ani nie martwi widomy zamysł ideologicznego wykorzystania literatury. To przedsięwzięcie raczej mnie rozczula.
/ PIOTR MAŁECKI / NAPO IMAGES

Niepodległość obchodzona

Dariusz Kosiński
Rok 2018 może ustanowić nowe rozumienie niepodległości przez Polaków. Nie byłoby ono jednak po myśli władzy.
Rząd premiera Jędrzeja Moraczewskiego, zaprzysiężony 18 listopada 1918 r. / „ALBUM ZJEDNOCZENIA. PAMIĄTKA PIĘTNASTOLECIA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI” / DOMENA PUBLICZNA

Lewicowe początki polskiej niepodległości

Remigiusz Okraska
Pod koniec roku 1918 i na początku 1919 Polska nie tylko odzyskiwała wolność. W cieniu zrywu listopadowego i walk o granice dokonała się też rewolucja…
/ ALEXANDER MAKAROV / ALAMY STOCK PHOTO / BEW

Obsesja niepodległości

Marcin Napiórkowski
Uznajemy ją za wartość najwyższą, a przy tym nieustannie zagrożoną. Towarzyszy nam, gdy planujemy zamach na cara albo marzymy o narodowym samochodzie…
Marsz Niepodległości na rondzie Dmowskiego. Warszawa, 11.11.2017 r. / Fot. Fot Grzegorz Krzyzewski/REPORTER

Najniższy wspólny mianownik

Jan Klata
Za rok będzie mocniej, ogrów i orków przybędzie. Na rondzie Dmowskiego, na moście Poniatowskiego, na stadionie. Na-ro-do-wym!!!
Marsz Niepodległości, Warszawa, 11.11.2017 r. / Fot. Stefan Maszewski/REPORTER

Święto narodowego niezrozumienia

Paweł Bravo
Bycie patriotą polskim przypomina straceńczą misję: Powtarzamy na darmo, że biało-czerwona nie jest znakiem etnicznym. Że w swoim najcenniejszym sensie jest…
Tłumy przed gmachem katalońskiego parlamentu po ogłoszeniu deklaracji niepodległości, Barcelona, 27 października 2017 r. / Fot. Pau Barrena / AFP / East News

Dzień niepodległości

Kalina Błażejowska
Parlament Katalonii ogłosił niepodległość. HIszpański rząd odpowiedział rozwiązaniem parlamentu i rządu Katalonii, ogłaszając także nowe wybory. Na miejscu…

Katalonia w zawieszeniu

Kalina Błażejowska
Zwracam się do Pana z dwiema prośbami. Pierwszą: aby zaprzestać represji wobec społeczeństwa i rządu Katalonii. (…)
Barcelona, 3 października 2017 r. / JOAN VALLS / NURPHOTO / GETTY IMAGES

Notatnik z niewypowiedzianej wojny

Kalina Błażejowska
Gdy kończę ten tekst, zaczyna się odliczanie 48 godzin, które parlament kataloński ma na ogłoszenie niepodległości.

Przed Katalonią, po Katalonii

Patrycja Bukalska
Spór Barcelony i Madrytu niepokoi Europę. Tymczasem są precedensy: nowe państwa europejskie powstawały całkiem niedawno.
Policja hiszpańska otacza lokal wyborczy w Barcelonie, 1 października 2017 r. / ALBERTO ESTEVEZ / EPA / PAP

Katalończycy wybrali niepodległość w referendum, którego nie było

Kalina Błażejowska
Mimo zakazów i gróźb władzy centralnej, Katalończycy zagłosowali.
Starcia zwolenników niepodległości Katalonii z policją podczas referendum niepodległościowego. 1 października 2017 r. / / fot. AP / EAST NEWS

Czarna niedziela Katalonii

Kalina Błażejowska
Policjanci nie czekają nawet na prowokacje. Powtarzają się przypadki pałowania ludzi stojących z uniesionymi rękami | Korespondencja z Barcelony
W Barcelonie pod gwiaździstymi flagami „Esteladas”, 20 września 2017 r. / LLUIS GENE / AFP/ EAST NEWS

Witajcie w republice

Kalina Błażejowska
Hiszpańska demokracja jest zagrożona, to pewne. Nie wiadomo tylko, kto zagraża jej bardziej: Barcelona czy Madryt.
Zbigniew Rylski w latach 40. XX wieku / Fot. Archiwum rodzinne Zbigniewa Rylskiego

Opowieść rodzinna, z 11 listopada w tle

Patrycja Bukalska
„Tego dnia spotykaliśmy się z ojcem. Przychodził do nas na Pragę, choć było to dla wszystkich ryzyko. To było dla nas ważne: 11 listopada usiąść razem przy…
Pochód na Krakowskim Przedmieściu. Warszawa, 17 listopada 1918 r. / Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Po co nam świętowanie rocznic

Patrycja Bukalska, Michał Łuczewski
Michał Łuczewski, dyrektor programowy Centrum Myśli Jana Pawła II: W momentach kryzysu przeszłość staje się ważniejsza, bo jest czynnikiem stabilizującym nasz…
Hemin Hawrami (po lewej), obóz peszmergów Czarny Tygrys k. Makhmour, 2 kwietnia 2016 r. / Fot. Witold Repetowicz

Plan na niepodległość

Witold Repetowicz
Iraccy Kurdowie chcą przeprowadzić referendum, które będzie podstawą do negocjacji o utworzenie własnego państwa. Dla nich to także kwestia historycznej…
Obchody pięćsetnej rocznicy zwycięstwa pod Grunwaldem, Kraków, lipiec 1910 r. / Fot. Biblioteka Narodowa

Ojczyźnianych rocznic czczenie

Waldemar Łazuga
Kiedy właściwie zaczęliśmy obchodzić jubileusze? To ważna sprawa, bo i w piastowskiej Wielkopolsce, i w podwawelskiej Galicji miały one przynieść wiekopomne…
Edynburg, wrzesień 2014 r. / / fot. AFP / EAST NEWS

Obywatel Szkot

Patrycja Bukalska
Rząd Wielkiej Brytanii współtworzony przez Szkocką Partię Narodową (SNP)? To jeszcze rok temu nikomu nie przyszłoby do głowy. Teraz to całkiem realny…

Blisko, coraz bliżej

Patrycja Bukalska
Jesienią 1918 r. na ulicach i w gabinetach polityków rodziła się wolność. Ale Polacy żyli też sprawami codziennymi: jak uniknąć grypy, za co kupić buty dla…

Znajomi z okopu

Joachim Trenkner
Mówi się, że mężczyźni tworzą historię. Jednak żaden z tych dwóch mężczyzn - ani polski brygadier, ani niemiecki graf - nie mógł przypuszczać, że ich pierwsze…

Niepodległość bez Marszałka?

Tomasz Nałęcz
Piłsudski należy do nielicznych bohaterów naszej historii, których wielkości nie kwestionowano już za ich życia. O jego roli w budowaniu niepodległej Polski…

Godzina zero

Wojciech Roszkowski
Prof. Wojciech Roszkowski: Cała odbudowa Polski po roku 1918, budowa państwa i jego instytucji oraz podstaw funkcjonowania gospodarki, odbyła się ze źródeł…

Między panowaniem a służbą

Ks. Jan Kracik
Skoro Bóg "Ojczyznę wolną nam przywraca, trzeba chcieć skutecznie Polski, powstającym władzom polskim nie odmawiać szacunku, a ich rozporządzeniom poddać się z…

Nie mamy święta Trzeciej RP

Jan Nowak Jeziorański, Andrzej Brzeziecki, Marek Zając
Z Janem Nowakiem Jeziorańskim rozmawiają Andrzej Brzeziecki i Marek Zając