W szacownym mieście

Oto obraz schyłkowego PRL-u oglądany z dwóch perspektyw: kobiecej i męskiej. Wspomnienie kolorowej młodości w szarych dekoracjach.

16.11.2010

Czyta się kilka minut

Czytelnikom "TP" nazwisko "Sienkiewicz" kojarzyć się musi albo z wielkim pisarzem, albo z ostrym piórem politycznego komentatora Bartłomieja Sienkiewicza - skądinąd "potomka naszego wielkiego...". A teraz może dojść jeszcze jedno skojarzenie - bezpośrednio związane z poprzednimi, choć odległe od przygód małego rycerza czy politycznych sensacji. Otóż do księgarń trafiła niewielka książeczka napisana przez Berenikę Kluczykowską-Sienkiewicz i Bartłomieja Sienkiewicza, a zawierająca wspomnienia z młodości spędzonej w Krakowie.

"Onegdaj w Krakowie" zawiera opis rzeczy lub zjawisk - widzianych raz z perspektywy żeńskiej, raz męskiej - takich jak kawiarnie, szkoły, stołówki, studia, sporty, teatr. Każdy, kogo młodość lub chociaż dzieciństwo przypadło na ostatnie dekady PRL-u, odnajdzie tam coś ze swojego doświadczenia: czy będzie to klucz na szyi, czy wyciskany aluminiową łyżką na ziemniaczanym pagórku półksiężyc, do którego pani stołówkowa nalewała brunatny sos, czy wreszcie pełne przygód odwiedziny w kinach i poszukiwania miejsc, gdzie dostępne jest piwo - wszystko to było udziałem setek tysięcy młodych ludzi w Polsce. No, tyle że w Krakowie jednak trochę bardziej.

Bo Kraków poza tym, co dał (raczej narzucił...) mu PRL, ma jeszcze kilka rzeczy z cokolwiek dłuższą tradycją. Choćby mgłę skazującą "na nieustanne oczekiwanie czegoś, czego nawet nie potrafi się nazwać", wspomniane już kawiarnie, w których kultywuje się zwyczaj czytania prasy i dyskutowania, jako zajęcie "bezinteresowne i szlachetne", czy wreszcie wielkie kwantyfikatory: Wawel, kościoły, uniwersytet - wszystko to tworzące pewien specyficzny rodzaj polskości, którą tak mocno przeżywały kolejne pokolenia. Bo życie w Krakowie rozpościera się gdzieś między powagą królewskich grobów a dowcipem Zielonego Balonika czy Piwnicy pod Baranami (czy choćby nawet rechotem dwóch podpitych młodzieńców w kinie Młoda Gwardia...). Bo "Żywiec w Nocie!" i to, gdzie nie było miejsca na żarty (świadome zaangażowanie w opozycyjną działalność, chodzenie na demonstracje i patriotyczne msze), wcale się wzajemnie nie wykluczało.

Myliłby się jednak ten, kto sądzi, że mamy do czynienia z sentymentalnymi westchnieniami do dawnych czasów, gdy krakowski Kazimierz nie kojarzył się jeszcze z knajpianym zagłębiem. Książeczka Sienkiewiczów to bardzo udany opis życia codziennego u schyłku PRL-u, epoki może najmniej groźnej w historii tego państwa, ale - smętnej i szarej, bo pozbawionej jakichkolwiek iluzji. Dziś wielu pojęć i zjawisk z tamtego okresu już nie ma i wręcz trudno je wytłumaczyć. Dziś choćby młode ładne dziewczyny mogą mieć milion powodów, by nie dać się odprowadzić do domu chłopcom - ale nie kieruje nimi obawa, że odprowadzający może okazać się tajniakiem. Młodzi chłopcy zaś nie dekują się w innych mieszkaniach w obawie przed ponurymi panami z Wojskowej Komisji Uzupełnień.

Zainteresowani codziennością PRL-u

otrzymują więc od Sienkiewiczów serię czasem dowcipnych, czasem przejmujących, a niekiedy pretensjonalnych - jak to sądy wygłaszane w krakowskich kawiarniach - ale zawsze uroczych opowiastek z życia młodej inteligencji w szacownym mieście w drugiej połowie XX wieku.

Berenika Kluczykowska--Sienkiewicz, Bartłomiej Sienkiewicz "Onegdaj w Krakowie",

Wydawnictwo MG

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Publicysta, dziennikarz, historyk, ekspert w tematyce wschodniej, redaktor naczelny „Nowej Europy Wschodniej”. Wieloletni dziennikarz „Tygodnika”. Autor i współautor książek: „Przed Bogiem” (2005), „Białoruś - kartofle i dżinsy” (2007), „Ograbiony naród ‒… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 47/2010