Wielu ludzi, jak słyszeliśmy, umiera bez sakramentu pokuty” – napisał w styczniu 1349 r. do swoich diecezjan biskup Bath i Wells w Anglii. Umierającym zalecił, by grzechy wyznawali nawet świeckim. Uspokajał: jeśli nie ma księdza, który udzieliłby ostatniego namaszczenia, wówczas „wystarczy wiara w sakrament”.

Kiedy biskup sięgał po pióro, czarna śmierć, która dotarła do Anglii z kontynentu, a wcześniej przypełzła do Europy przez Anatolię, Konstantynopol i porty włoskie, nie osiągnęła jeszcze szczytu. Uderzyła w społeczeństwo osłabione trwającym od dwóch dekad głodem, będącym skutkiem niepogody i wyjałowienia gleb. Przyszło płacić rachunek za dwa wieki intensywnego rozwoju gospodarczego. Trwała do roku 1351 i wybiła przynajmniej 1/3 ludności Europy. Magdeburg stracił połowę mieszkańców, podobnie Hamburg. Były rejony, w których wymarły dwie trzecie ludności. W benedyktyńskim...