Dziwić się trzeba, że lice tego starca nie zapłonęły żarem wstydu, gdy w złej godzinie przyszła mu pokusa coś podobnego napisać” – zamruczałem kaznodziejskim tonem księdza Stefana Pawlickiego, którego „Człowieka i małpę” (1872) trzymałem w prawej ręce, lewą mając zajętą nową powieścią Jerzego Pilcha. A przychodzi ta myśl zaraz na początku książki, zanim jeszcze czytelnik pozna występną treść „Zuzy albo czasu oddalenia” vel „Rękopisu ukrytego w bucie”. Otóż otwarcie, w którym autor informuje o przypadkowym odkryciu rękopisu tragifarsowego melodramatu, jest tak ostentacyjnie nieoryginalne, tak bezwstydnie wtórne, że nawet ironia tego nie łagodzi.

Szczęśliwie, zanim zaczniemy lamentować nad kryzysem rzemiosła, który dotyka najlepszych, przekonujemy się, że klisza z manuskryptem jest konieczna, precyzyjnie użyta w ekspozycji, starannie wpasowana w bieg fabuły i meandry...