W świadomości społecznej data 27 maja 1990 r. właściwie nie istnieje. A to właśnie tego dnia odbyły się w Polsce pierwsze po II wojnie światowej całkowicie demokratyczne wybory. Ponieważ jednak nie towarzyszyły im takie emocje jak wcześniejszym o rok kontraktowym wyborom z 4 czerwca 1989 r. albo późniejszemu starciu Wałęsy z Mazowieckim o prezydenturę mało kto pamięta, że właśnie wtedy w naszym kraju zaczął się odradzać samorząd gminny.

Z długiej listy reform zainicjowanych przez rząd Tadeusza Mazowieckiego właśnie ta samorządowa okazała się najbardziej trwała oraz – w porównaniu z równie fundamentalną przebudową gospodarki – znacznie szerzej akceptowana.

O chęci jej dokonania premier wspomniał już w swoim exposé we wrześniu 1989 r., zapowiadając „stworzenie prawnych i materialnych warunków uformowania samorządu terytorialnego, tak aby w krótszym, niż to było...