Amerykański krytyk Gustav Kobbé, autor wydanego blisko sto lat temu przewodnika „The Complete Opera Book”, nazwał „Tristana i Izoldę” najbardziej przełomową operą w historii muzyki. Dziś, 150 lat po prapremierze dramatu Richarda Wagnera, trafność tego spostrzeżenia dociera do nas z tym większą mocą. Znamienne, że słowa Kobbégo nie odnoszą się wyłącznie do przełomu w dziejach formy.

Dysonanse i wspólne orgazmy

Wagnerowski „Tristan” zatrząsł w posadach całym systemem dur-moll, wyniósł na piedestał brzmienia dysonansowe, stworzył podwaliny muzyki atonalnej, odszedł od tradycyjnej symboliki tonacji w stronę zwrotów harmonicznych odzwierciedlających nie tylko ludzkie emocje, ale i czyste pojęcia ze sfery ontologii. Liszt pisał w liście do Karoliny Sayn-Wittgenstein, że obezwładniające piękno niektórych fraz wywołuje u niego spontaniczny odruch...