Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
To Safona pierwsza nazwała erosa »słodko-gorzkim«. Nikt, kto był zakochany, nie będzie się z nią spierał” – tak zaczyna się ta wspaniała książka, dzieło poetki i zarazem filolożki klasycznej, znawczyni i tłumaczki literatury greckiej. Co jednak oznacza słowo glykypikron? Jak tłumaczyć zawartą w nim sprzeczność? I czym właściwie jest eros? Krążymy wokół tych pytań, wokół paradoksalnej relacji między słodyczą i goryczą, rozkoszą i bólem, wokół paradoksu doświadczenia miłosnego. Wczytujemy się wraz z autorką w teksty greckich poetów i dramaturgów, w „Fajdrosa” Platona, w romans pasterski Longosa i „Opowieść etiopską” Heliodora, ale wracamy także do Stendhala, Kierkegaarda, Flauberta, Lwa Tołstoja, Virginii Woolf i Yasunariego Kawabaty. Oszałamiająca to jest przygoda. Czy zastanawialiście się kiedyś, jak wyjątkowym narzędziem stał się alfabet grecki? I jak ta wyjątkowość wpłynęła na nasze – tak, również nasze – rozumienie miłości?
„Słodko-gorzki eros” (1986) był pierwszą książką trzydziestosześcioletniej wtedy Kanadyjki. Kilka lat później wydała tom kilkudziesięciu próz poetyckich. Dziś Anne Carson jest laureatką wielu nagród, w tym T.S. Eliot Prize, którą otrzymała jako pierwsza w historii tego wyróżnienia kobieta, a jej nazwisko znalazło się na czołowym miejscu listy potencjalnych noblistów/ /noblistek. Co niewiele znaczy – iluż wielkich pisarzy Nobla się nie doczekało! – ale świadczy o tym, że odkrywczość i oryginalność jej pisarstwa zostały dostrzeżone. Ponieważ „Eros” to pierwsza książka Carson po polsku i do innych nie można się odwołać, odsyłam do szkicu Macieja Topolskiego na łamach „Znaku” (nr 4/2020).
Anne Carson – pisze Topolski – „z każdą kolejną książką łączy światy – wydawałoby się – nieprzystające, wprowadza nowe rozwiązania formalne, tworzy gatunki literackie”. Dalej Topolski cytuje sławnego amerykańskiego krytyka Harolda Blooma, wedle którego w książkach Carson „niemal nic nie powinno działać, ale ona sprawia, że działa”. A szkic swój zamyka taką oto konkluzją: „Ponad 20 książek, które Anne Carson napisała i przetłumaczyła w ciągu ostatnich trzech dekad, zostało uznanych za kanoniczne dla literatury anglojęzycznej. Nie można ich łatwo sklasyfikować, oscylują między poezją, performance’em, esejem i tekstem teoretycznym, z wielkim trudem znajdują porównanie. Powiem to inaczej i wprost: nie znajdują porównania”. ©℗
Anne Carson SŁODKO-GORZKI EROS. ESEJ. Przełożyła Renata Lis. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2020, ss. 224.
