Wszystko to ladnie i pieknie, ale warto spojrzec na gospodarke i ekonomie. W XV wieku Polska byla bogata bo zyla z eksportu zboza na zachod. Zachod do tego przechodzil zmiany ekonomiczne po dzumie, ktora w duzym stopniu ominela Polske i Litwe. Ale dzuma zapoczatkowala upadek feudalizmu. Wies byla zdziesiatkowana, ziemia stracila swa wartosc bo nie bylo wystarczajaca chlopow aby ja uprawiac. Panowie zaczeli inwestowac w rekodzielo. Rolnictwo skoncentrowalo sie na towarach bardziej ekskluzywnych, jak warzywa i mieso. Potem zboze z Europy wschodniej zaczelo byc zastepowane tanszym, glownie z Egiptu. Polscy panowie (szlachta) i oligarchia na wschodzie musieli dzialac. W konstytucji nihil novi (1505) praktycznie wprowadzono na nowo panszczyzne (rodzaj niewolnictwa), ktora w ciagu jednego wieku od jednego dnia w tygodniu wzrosla do 6 dni w tygodniu. Miastom zabrano wiele z ich praw, bo szlachta (zreszta slusznie) bala sie ich konkurencji. Gdansk np. nie mial prawa eksportowac zboza na miejskich statkach. Statki musialy byc zagraniczne. Tak wiec w Polsce feudalizm przezyl, i sie zdeformowal w rodzaj ideologii szlacheckiej, mitu ktory w dalszym stopniu istnieje. Skutki znamy, powstania chlopskie, czyli tych, ktorych H. Sienkiewicz nazywal czern a nie narod. Do tego dochdzi konflikt etniczny (ukraincy) i religijny. Polskie ruchy reformacyjne, wiekszosciowe wsrod szlachty polskiej jeszcze w XV wieku, zostaly wytrzebione. Tak wiec juz poczatek XVI wieku zawieral zalazek upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodow. Tak dlugo jak bedziemy zyc tym mitem, tak dlugo Polska bedzie problemem Europy.

No tak, z retoryczną przesadą można powiedzieć, że żyjemy mitem Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a bardziej realistycznie, że ten mit bywa przywoływany z różnych odświętnych okazji. I co w tym złego? Przecież wspiera on wartości, których nikt chyba nie chce podważać. Każdy naród postrzega własne dzieje w kategoriach mitu, czyli opowieści, która nadaje historycznym wydarzeniom symboliczne znaczenie, uwzniośla je i kształtuje poczucie tożsamości i dumy. Niektórym narodom udaje się nawet narzucić innym własną mitologię, czego najbardziej dobitnym przykładem są Żydzi. "Tak długo, jak będziemy zyć tym mitem, tak długo Polska będzie problemem Europy". Przepraszam, ale to zdanie kompletnie bez sensu. Co to znaczy, że Polska jest problemem Europy? W jaki sposób wyrzucenie z narodowej mitologii unii polsko-litewskiej miałoby ten problem zlikwidować? I najważniejsze: dlaczego mielibyśmy ten absurdalny (załóżmy, że rzeczywiście istniejący) problem Europy z naszą mitologią uważać za jakikolwiek problem dla nas samych?