"Ślonsk się traci" - powtarza Zbigniew Kadłubek w zbiorze świetnych medytacji nad Śląskiem, zatytułowanym "Listy z Rzymu". Być może istotnie trzeba przyjąć perspektywę innej krainy, innego miasta, innej kultury, aby próbować ogarnąć tę ziemię o niezwykłej, zapętlonej historii, o której mówi się niekiedy jako o prowincji, a przecież intuicja wspólnego europejskiego losu pojawiła się tutaj wtedy, gdy na Mazowszu śnił się sen polskiej odrębności i wyjątkowości. Żaden Ślązak nie sformułowałby takiego programu kulturowego, jak uczynił to w 1595 r. Sebastian Klonowic we "Flisie", w którym Polska przedstawia się jako osobny i wyższy od innych model egzystencji i ekonomii. "Dajmyż już ten dank Hiszpanom i Niemcom, / Francuzom, Włochom, inszym cudzoziemcom, / Niech tamte świeże wynajdują światy / Z złotymi płaty (...) / Nam niechaj rodzi uprawiona niwa / Spokojne żniwa".