Noble 2020: znamy laureatów w dziedzinie medycyny

Przyznanie przez Komitet Noblowski nagrody za odkrycie HCV w roku 2020, gdy cały świat zmaga się z pandemią koronawirusa, można odczytywać jako napawający optymizmem przykład skutecznej walki z wirusami.

05.10.2020

Czyta się kilka minut

Ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii. Sztokholm, 5 października 2020 r. Fot. Nobelprize.org / YouTube /
Ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii. Sztokholm, 5 października 2020 r. Fot. Nobelprize.org / YouTube /

Laureatami tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii zostali dwaj Amerykanie Harvey J. Alter i Charles Rice oraz Brytyjczyk Michael Houghton. Nagroda przyznana została za odkrycie wirusa zapalenia wątroby typu C.

Wirus, określany skrótowo jako HCV (z ang. Hepatitis C Virus), odpowiada za wirusowe zapalenie wątroby typu C, chorobę, która do niedawna zabijała prawie 400 tys. osób rocznie. Szacuje się, że na całym świecie liczba zakażonych waha się między 65 a 85 mln osób, co stanowi ponad 1 proc. światowej populacji. Wirus atakuje komórki wątroby, prowadząc do ich martwicy i rozwoju w tym narządzie odpowiedzi zapalnej. Objawy najczęściej są zupełnie łagodne. Mogą być niezauważone lub zbagatelizowane. W większości przypadków zakażenie przechodzi w formę przewlekłą, która również nie daje o sobie znać, aż do momentu wystąpienia niewydolności wątroby. Przewlekłe zapalenie wirusem HCV prowadzi do marskości i pojawienia się raka wątroby.

Ten cichy zabójca przez wiele lat nie był medycynie w ogóle znany. Wśród wirusowych przyczyn zapaleń wątroby dobrze znane były HBV (odkryty w 1965 r. przez Blumberga, również laureata Nagrody Nobla z 1976 r.) i HAV (odkrycie w 1973 r.). Ten drugi przenosi się wraz z pokarmem i wodą, zaś wirus typu B przez krew, powodując między innymi, że zapalenie wątroby było niegdyś częstym powikłaniem transfuzji krwi. Odkrycie HBV pozwoliło częściowo wyeliminować to ryzyko. Badania Harveya Altera dowiodły jednak, że po transfuzjach zapalenie wątroby wciąż występowało. Pojawił się zatem trzeci tajemniczy czynnik, nazywany wtedy wirusem zapalenia wątroby nie-A, nie-B (non-A, non-B hepatitis).

Jego obecność w 1989 r. odkrył dopiero Michael Houghton wraz z zespołem (wśród członków zespołu wart wspomnienia jest również Qui-Lim Choo, odkrywca wirusa HDV), który z ogromnej ilości cząsteczek materiału genetycznego pobranego od szympansa wyizolował geny nowego wirusa – zapalenia wątroby typu C. Ostatnią kwestią zajął się najmłodszy z trójki Charles Rice. Niejasne wciąż było, czy wirus powoduje zapalenie wątroby w pojedynkę. Rice wprowadził do organizmu szympansa odpowiednio zmodyfikowanego wirusa HCV i dowiódł, że patogen spowodował uszkodzenia wątroby podobne do obserwowanych u chorych na WZW C.

W przeciwieństwie do innych wirusów zapalenia wątroby, nigdy nie powstała szczepionka przeciwko HCV. Z tego względu wirus wciąż jest jednym z najważniejszych problemów zdrowia publicznego. Ale w ostatniej dekadzie pojawiły się nowe leki, których skuteczność sięga ponad 90 proc. Najistotniejszym lekiem jest tu sofosbuwir – odkryty w 2007 r. i wprowadzony do sprzedaży przez FDA w 2013 r.

Do niedawna przewlekłe WZW C było trudną do wyleczenia i opanowania chorobą, której postęp nieuchronnie prowadził do niewydolności wątroby i zgonu. Dziś skuteczne leczenie jest dostępne w coraz większej liczbie państw, zaś leki takie jak sofosbuwir znalazły się na Liście Leków Podstawowych WHO.

Przyznanie przez Komitet Noblowski Instytutu Karolinska nagrody za odkrycie HCV w roku 2020, gdy cały świat zmaga się z pandemią koronawirusa, można odczytywać jako przykład skutecznej walki z wirusami. Przypomnienie historii tego odkrycia napawa optymizmem.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Lekarz, popularyzator wiedzy o medycynie i jej historii. Współpracuje z „Tygodnikiem” od 2018 r. Kontakt z autorem na twitterze: twitter.com/KabalaBartek