Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Wkrótce w nowo powstałym „Dzienniku Polskim” zaczynają się ukazywać felietony poety, później artykuły w „Odrodzeniu” i „Przekroju”. Jesienią Miłosz przyjmuje posadę w służbach dyplomatycznych, w styczniu 1946 r. rozpoczyna pracę w konsulacie w Nowym Jorku, potem w ambasadzie w Waszyngtonie, nadsyłając stamtąd korespondencje m.in. do redagowanych przez Iwaszkiewicza „Nowin Literackich”. Gdy w grudniu 1950 r. przyjeżdża do Warszawy, traci paszport. Dzięki protekcji Natalii Modzelewskiej, żony ministra spraw zagranicznych, 15 stycznia 1951 r. wyjeżdża jednak do Paryża. 1 lutego opuszcza ambasadę i jedzie do siedziby „Kultury” w Maisons-Laffitte. Zaczyna się emigracyjny etap jego biografii.
Teksty z kolejnego tomu „Dzieł zebranych”, utopione w rocznikach czasopism, znane były dotąd biografom Miłosza i badaczom jego twórczości. Te najtrudniej dostępne – artykuły z aneksu, drukowane w 1940 r. w polsko- i litewskojęzycznych pismach wileńskich – przynoszą próbę konfrontacji z klęską i potraktowania jej jako probierza prawdy oraz lekcji na przyszłość. Z kolei krakowskie felietony z pierwszych miesięcy 1945 r. opisują świat rodzący się na powojennych gruzach, przy czym krytycyzm Miłosza wobec przedwojnia zbiega się niekiedy z hasłami propagandy, choć propagandystą autor „Ocalenia” nigdy się nie staje. Najwięcej jest korespondencji zza oceanu, relacji o tamtejszym życiu społecznym, literackim czy filmowym oraz analiz sytuacji w środowiskach polonijnych i możliwości polsko-amerykańskiej współpracy. To świadectwo niezwykłej aktywności Miłosza i jego orientacji w amerykańskiej kulturze. Kreśli panoramę jej przemian, indywidualną i krytyczną, unikając marksistowskich schematów i prymitywnych uproszczeń. Tymczasem Polska w grudniu 1945 r. bardzo się różniła od tej, do której wrócił w grudniu 1950 r.: państwa w stalinowskich kleszczach ze skrajnie zideologizowaną oficjalną kulturą. Trudno się dziwić, że wykorzystał wszelkie sposoby, by z niego uciec. ©℗
Czesław Miłosz, W CIENIU TOTALITARYZMÓW. PUBLICYSTYKA ROZPROSZONA Z LAT 1945–1951 ORAZ TEKSTY Z OKRESU II WOJNY ŚWIATOWEJ. Zebrali i opracowali pod kierunkiem Aleksandra Fiuta: Mateusz Antoniuk, Stanley Bill, Karina Jarzyńska, Ewa Kołodziejczyk, Marzena Woźniak-Łabieniec. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018, ss. 878.