fizyka

Artykuły na ten temat

Peter Higgs przed obrazem Calluma Bennettsa „Peter Higgs – lata 2000. Polowanie na bozon Higgsa". Październik, 2013 r. // Fot. REX / Gavin Rodgers / East News

Zmarł Peter Higgs: człowiek, który zmienił nasze postrzeganie fizyki

Wojciech Brzeziński
Szczerze nie znosił, kiedy „jego” bozon nazywano „boską cząstką”. W wywiadzie dla New Scientist z 2017 r. nazwał to określenie „niefortunnym mieszaniem fizyki…
Wielki Zderzacz Hadronów (LHC) w tunelu Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN). Szwajcaria, 6 lutego 2020 r. / fot. VALENTIN FLAURAUD / AFP / EAST NEWS

CERN planuje jeszcze większy zderzacz cząstek

Tomasz Miller
Choć LHC ma działać aż do roku 2040, trwają intensywne prace koncepcyjne nad jego następcą. Według wstępnych planów ma być ponad trzykrotnie większy, co…
Ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Sztokholm, 3.10.2023 / fot. JONATHAN NACKSTRAND/AFP/East News

Nobel z fizyki za rzucenie światła na atomy

Łukasz Lamża
W jednej sekundzie mieści się mniej więcej tyle attosekund, ile sekund mieści się w całej historii Wszechświata. Laureaci Nagrody Nobla z fizyki pokazali, jak…
Kosmiczny teleskop Euclid Europejskiej Agencji Kosmicznej. Cannes, wrzesień 2019 r. / PATRICE LAPOIRIE / MAXPPP / FORUM

Na tropie ciemnej materii

Wojciech Brzeziński
Pozostaje jedną z największych zagadek fizyki. Wciąż nie wiemy, z czego miałaby się składać ani czy w ogóle istnieje. Właśnie zaczynamy nową serię…
/ FILIP KLIMASZEWSKI DLA „TP”

Krzysztof A. Meissner: w co wierzy fizyk

Krzysztof A. Meissner, Łukasz Kwiatek
Świat materialny podlega prawom, które są niezmienne, doskonałe i uniwersalne. Nauka nie może i nigdy nie będzie mogła tego faktu wytłumaczyć – mówi nam…
Laureaci Nagrody Nobla 2022. Od lewej: Alain Aspect (Francja), John F. Clauser (USA) i Anton Zeilinger (Austria), Carolyn R. Bertozzi (USA), Morten Meldal (Dania), K. Barry Sharpless (USA) oraz Svante Pääbo (Niemcy). / NIKLAS ELMEHED / MATERIAŁY PRASOWE KOMITETU NOBLOWSKIEGO

Noble 2022: Co tegoroczne nagrody mówią nam o nauce

Aleksandra Pałasz, Michał Gikowski, Łukasz Kwiatek
Historia naszych przodków bywa poplątana, podobnie jak zjawiska zachodzące w mikroświecie. Przynajmniej chemia może być bliska życiu.
Anton Zeilinger, jeden z laureatów Nagrody Nobla z fizyki. Fot. HANS KLAUS TECHT/AFP/East News /

Noble 2022. Nobel z fizyki wbrew Einsteinowi

Michał Gikowski
Królewska Szwedzka Akademia Nauk przyznała najważniejszą nagrodę w fizyce naukowcom, którzy udowodnili, że wielki fizyk był w wielkim błędzie, jeśli idzie o…

Bozon z nadwagą

Tomasz Miller
Laureaci Nagrody Nobla 2021: (od lewej) Ardem Patapoutian, David Julius, Giorgio Parisi, Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann, David W.C. MacMillan oraz Benjamin List / NIKLAS ELMEHED / NOBEL PRIZE OUTREACH

Noble 2021

Mariusz Gogól, Bartosz Kabała, Tomasz Miller
Podstawy nauki o klimacie, ważne receptory w skórze, nowa metoda syntezy związków. Nagrodzone odkrycia kojarzą się ciepło. Na dobre i złe.
Ogłodzenie laureatów Nagrody Nobla z fizyki, Sztokholm 5 października 2021 r. Fot. JONATHAN NACKSTRAND/AFP/East News /

Noble 2021: znamy nagrodzonych w dziedzinie fizyki

Tomasz Miller
Tegoroczną Nagrodę Nobla z fizyki przyznano za przełomowy wkład do naszego rozumienia złożonych układów fizycznych, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w…

Moment mionów

Tomasz Miller
Kompleks biurowców Hudson Yards w Nowym Jorku, październik 2019 r. / C. TAYLOR CROTHERS / GETTY IMAGES

Wirus wisi w powietrzu

Lidia Morawska, Piotr Stankiewicz
Lidia Morawska, fizyczka atmosfery: Wiele miejsc użyteczności publicznej jest – od strony jakości powietrza – pomyślanych bezsensownie. Okna się nie otwierają…
Roger Penrose opowiada o cyklach czasu w ramach Copernicus Center Lecture 2010. Auditorium Maximum UJ, Kraków. / ADAM WALANUS / ADAM WALANUS

Noble 2020

Bartosz Kabała, Tomasz Miller, Mirosław Dworniczak
Dowód na istnienie czarnych dziur, pokonanie groźnego wirusa i rewolucyjna metoda edycji genów. Tegoroczne nagrody przypominają światu, że nauka ma wielką moc.
Ilustracja Niklas Elmehed. Nobel Media /

Nobel za czarne dziury

Tomasz Miller
Tegoroczną Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki podzieliło między siebie troje badaczy, którzy przekonali nas o istnieniu czarnych dziur.
/ KOLAŻ: NATALIA POLASIK / @MOONWATERPL

W poszukiwaniu fundamentów

Michał Eckstein
Zastępy naukowców pracują nad stworzeniem teorii, która ujmowałaby wszystkie znane nam dzisiaj oddziaływania fizyczne w jeden matematyczny wzór. Ale nawet…
Freeman Dyson / JON NASO / NY DAILY NEWS / GETTY IMAGES

Geniusz bez doktoratu

Tomasz Miller
W wieku 96 lat zmarł Freeman Dyson, wymykający się schematom i klasyfikacjom wszechstronny uczony, którego naukowe wizjonerstwo graniczyło z fantastyką.
/ ART-TOWER / PIXABAY

Demony życia

Ks. Michał Heller
Pojęcie informacji będzie kluczowym elementem nowej fizyki. Takiej, która wyjaśni fenomen życia. Jej cień może już nawet widać na horyzoncie.
Członkowie Komitetu Noblowskiego ogłaszają laureatów w dziedzinie fizyki, Sztokholm, 8 października 2019 r. / Fot. JONATHAN NACKSTRAND / AFP / EAST NEWS /

Noble 2019: Wielki Wybuch i planety

Sebastian Szybka
Nagrodę Nobla z fizyki przyznano w tym roku za „wkład w nasze zrozumienie ewolucji Wszechświata i miejsca Ziemi w kosmosie”.
Radioteleskop ALMA w Chile, należący do sieci Teleskop Horyzontu Zdarzeń / BABAK TAFRESHI / GETTY IMAGES

Dowód na istnienie

Monika Mościbrodzka, Aleksandra Kozłowska
MONIKA MOŚCIBRODZKA, astrofizyczka: To był ten moment, gdy krzyczy się: „Eureka!”. Nie tylko uzyskaliśmy najlepszy argument za istnieniem czarnych dziur, ale…
Murray Gell-Mann, 2007 r. / ASLU / ULLSTEIN BILD / GETTY IMAGES

Literat w świecie kwarków

Michał Eckstein
Zawdzięczamy mu teorię wyjaśniającą budowę jąder atomowych. Murray Gell-Mann, fizyk, noblista, zmarł 24 maja.
Stanowisko badawcze, przy którym Otto Hahn, Lise Meitner i Fritz StrassmannOtto Hahn, Lise Meitner and Fritz Straßmann pracowali w grudniu 1938 r. / Fot. akg-images / EAST NEWS /

Niszczyciele światów

Mirosław Dworniczak
Mija 80 lat od odkrycia, które doprowadziło do ujarzmienia energii jądrowej.

Czas na czas

Stanisław Bajtlik
Dobra, ciekawa i popularna książka o czasie. Wydawcy twierdzą, że każdy wzór matematyczny zmniejsza liczbę czytelników – tu jest tylko jeden: E=mc2.
/ LOS ALAMOS NATIONAL LABORATORY / MATERIAŁY PRASOWE

878 sekund

Łukasz Lamża
Tyle żyje neutron – jeden z trzech podstawowych składników materii.
/ BETTMANN / GETTY IMAGES

Kwantowy tancerz

Mirosław Dworniczak
Trudno wśród fizyków znaleźć barwniejszą postać. Właśnie mija setna rocznica urodzin Richarda P. Feynmana.
Szkice wirów wodnych Leonarda da Vinciego / ALAMY / BEW

Jako w niebie, tak i na papierze

Łukasz Lamża
Aby nauka szła do przodu, teoria musi iść w parze z obserwacjami. Czasem się udaje – a czasem nie.
/ NASA

Ciemny sektor kosmosu

Tomasz Płazak
Ogólna teoria względności otwarła drzwi do współczesnej, ilościowej kosmologii. Coraz precyzyjniejsze obserwacje i pomiary zaowocowały kolejnymi przełomowymi…

Kosmiczne zależności

/

Przełomy w fizyce

Łukasz Lamża
To już trzeci dodatek o wielkich przełomach w nauce. Po biologii i chemii czas na fizykę.
/ BRIAN SNYDER / REUTERS

Fizyka wyprowadzona w pole

Tomasz Miller
Mylą się ci, którzy zarzucają fizykom materializm. Wielowiekowy rozwój nauki uświadomił nam, że obok materii fundamentalnym składnikiem wszechświata są…
/ LECH MAZURCZYK

Eksperyment Michelsona-Morleya

Ze źródła emitowana jest wiązka światła, która trafiając na zwierciadło półprzepuszczalne, dzieli się na dwie wiązki biegnące w prostopadłych kierunkach do…
/ ITER.ORG

Fuzja jądrowa

ŁL
Od kiedy w latach 30. XX w. stało się jasne, że nasze Słońce świeci dzięki syntezie jądrowej – produkcji helu z wodoru – w umysłach naukowców na trwałe zalęgła…
Gra w bule, Francja, lipiec 2016 r. / ALAN KEITH BEASTALL / ALAMY / BEW

Wielkie odpowiedzi na małe pytania

Sebastian Szybka
By doprowadzić do przełomu w fizyce, nie zawsze trzeba sięgać na krańce naszych teorii. Czasami wystarczy uważniej przyjrzeć się ich podstawom. Tak było z…
/ DOMENA PUBLICZNA

Komputer kwantowy

ŁL
Od lat 70. XX w. aż do pierwszej dekady XXI w. z niebywałą konsekwencją sprawdzało się prawo Moore’a głoszące, że liczba tranzystorów na pojedynczym układzie…

W cieniu bomby

Łukasz Lamża, Lech Mazurczyk
Wyprodukowanie bomby jądrowej wymagało wytężonego wysiłku tysięcy osób; w tym również tych pięciu.
/

Żagiel słoneczny

ŁL
Istnieje wiele sposobów na rozpędzenie obiektu w przestrzeni kosmicznej, od „starych dobrych” rakiet na paliwo stałe czy płynne, po współczesne silniki jonowe.
/ MARTIN MEISSNER / AP / EAST NEWS

Historia pewnej nierówności

Michał Eckstein, Paweł Horodecki
Ponad 80 lat temu Albert Einstein i Niels Bohr spierali się o naturę rzeczywistości. Według najnowszych kwantowych eksperymentów wizja Bohra jest bardziej…
Stephen Hawking z żoną Elaine na plaży San Lorenzo w Gijón, Hiszpania, kwiecień 2005 r. / ELOY ALONSO / REUTERS / FORUM

Urwana trajektoria

Łukasz Lamża
Tuż przed oddaniem tego dodatku do druku zmarł Stephen Hawking. Przyjrzyjmy się krótko jego najważniejszym dokonaniom naukowym i miejscu w krajobrazie…
Profesor Nigel Mason obok spektrometru / OPEN UNIVERSITY

Obce globy

Nigel Mason, Michał Kuźmiński
NIGEL MASON, astrochemik: Skomplikowane związki chemiczne znajdujemy jak wszechświat długi i szeroki – takie same w różnych jego rejonach. Prawa chemii, tak…
Fot. JONATHAN NACKSTRAND / AFP / EASTNEWS

Noble 2017, Fizyka: za fale grawitacyjne

Łukasz Lamża
Laureatami zostali Rainer Weiss (pierwsza połowa nagrody) oraz Barry C. Barish i Kip S. Thorne (druga połowa). Ilustruje to nie tylko milowy krok w rozwoju…
Hipotetyczny rozkład ciemnej materii w dużej skali wszechświata, wizualizacja / NASA

Błyski ciemnej materii

Michał Krupiński
Eksperyment polskich naukowców ma pomóc wyjaśnić, czym jest ciemna materia – jeden z najbardziej zagadkowych składników wszechświata. Każdy będzie mógł w nim…

Krzysztof Meissner i potrzeba interpretacji w fizyce

Michał Sowiński
Współczesna fizyka zajmuje się rzeczywistością nieobserwowalną, dlatego opiera się na spekulacji. A gdzie spekulacja, tam niezbędna jest również interpretacja.

Copernicus Festival: dzień szósty

Michał Sowiński
Ostatniego dnia powróciły najważniejsze festiwalowe wątki, czyli pytania o relacje między nauką i sztuką.
Prof. Thors Hans Hansson wyjaśnia odkrycie tegorocznych noblistów za pomocą precla. Sztokholm, 4 października 2016 r. / Fot. Anders Wiklund / EAST NEWS

Obwarzanek nie może mieć pół dziury

Marcin Bójko
FIZYKA: David J. Thouless (połowa), F. Duncan M. Haldane i J. Michael Kosterlitz (druga połowa wspólnie) za teoretyczne odkrycia topologicznych przejść…
/ il. Jacek Gawłowski

Siedem mitów o mózgu

Mateusz Hohol
Czy wykorzystujemy tylko 10 proc. możliwości mózgu? Jakie znaczenie ma jego wielkość? Mity o mózgu fałszują rzeczywistość – mówią jednak wiele o tym, jak…
Helicobacter pylori i Lactobacillus fermentum (niebieskawe), bakterie przewodu pokarmowego w powiększeniu x2500. / Fot. EAST NEWS // BARRY BAKER / AP / EAST NEWS

Mikrosąsiedzi

Anna Bartosik
Na jedną komórkę naszego ciała przypada aż 10 komórek żyjących w nas bakterii, grzybów czy wirusów. Naukowcy wciąż próbują je opisać i zbadać ich związki z…
/ Fot. Adam Walanus

Fizyk, który ma dość czasu

Łukasz Lamża
Julian Barbour urodził się w 1937 r. W 1968 r. obronił doktorat na uniwersytecie... Zaraz, moment. Jak to – w 1937 r.? Co za bzdury... przecież czas nie…
/

Poeta w świecie kwantów

Michał Eckstein, Ryszard Horodecki
Ryszard Horodecki: Poza nauką spokój odnajduję w wierze. Fides nie stoi w sprzeczności z ratio, ale dopełnia obraz świata i nadaje sens naszej codzienności.

Gdyby wzrok mógł zabić

Jan Woleński
Poznałem Michała Hellera w 1982 r. Pracowałem wtedy na Politechnice Wrocławskiej i miałem kłopoty w stanie wojennym.