Nobel za czarne dziury

Czarne dziury to przedziwne obiekty zbudowane wyłącznie z zakrzywionej czasoprzestrzeni, z których wnętrza nic, nawet światło, nie może się wydostać.

Sir Roger Penrose (ur. 1931 w Wielkiej Brytanii) to wszechstronny matematyk i fizyk, który w latach 60. zrewolucjonizował ogólną teorię względności, wprowadzając do niej nowe, potężne narzędzia matematyczne. Za ich pomocą wykazał, iż powstawanie czarnych dziur – dotąd uważanych raczej za czysto matematyczny „wybryk” równań Alberta Einsteina – jest w istocie nieuniknioną konsekwencją tych równań. Wynik Penrose’a diametralnie zmienił nastawienie uczonych do czarnych dziur. Teraz trzeba było je „tylko” zaobserwować.

Reinhard Genzel (ur. 1952 w RFN) i Andrea Ghez (ur. 1965 w USA) kierowali dwoma zespołami astronomów, które niezależnie dostarczyły pierwszych mocnych dowodów obserwacyjnych na istnienie czarnych dziur – i to nie byle jakich, bo supermasywnych. Zespoły Genzel i Ghez, w ciągu prawie 30 lat mozolnego obserwowania centrum Galaktyki, wykreśliły orbity kilkudziesięciu znajdujących się tam gwiazd. Okazało się, że wszystkie one krążą wokół tajemniczego obiektu znanego już wcześniej radioastronomom jako Sagittarius A*. Analiza orbit pozwoliła ustalić, iż obiekt ten ma masę ponad 4 milionów mas Słońca, a przy tym jest stosunkowo niewielki i ciemny. Znana nam astrofizyka nie pozostawia wątpliwości – w środku naszej (i zapewne niemal każdej) galaktyki kryje się gigantyczna czarna dziura.

Czytaj także: W kosmosie istnieją nie tylko obiekty złożone z mniej czy bardziej egzotycznej materii. Budulcem Wszechświata – być może najważniejszym ze wszystkich – jest sama geometria.

Czarne dziury zbudowane są wyłącznie z zakrzywienia czasu i przestrzeni. Czy można jednak wyobrazić sobie obiekt, który składa się właściwie z ,,niczego”? Zobacz wykład naszego autora Sebastiana Szybki:

Sir Roger Penrose z gościnym wykładem dla Centrum Kopernika: