Dzieci Marylina Mansona

Subkultura gothic - cyrk, błazenada, teatr, przywilej młodości durnej i chmurnej... A może ten szokujący spektakl chce nam przypomnieć o czymś, co wyparliśmy z codziennego doświadczenia?

20.01.2009

Czyta się kilka minut

Uwiedzenie przez śmierć – kadr z filmu „Witajcie w mroku” /fot. HBO /
Uwiedzenie przez śmierć – kadr z filmu „Witajcie w mroku” /fot. HBO /

Henryk Dederko zasłynął ongiś filmem "Witajcie w życiu!", w którym obnażał socjotechniczne mechanizmy wykorzystywane przez korporację "Amway". Film, jak pamiętamy, wyrokiem sądowym trafił na półki, stając się symbolem nowego typu cenzury praktykowanej w wolnej Polsce. Najnowszy dokument Dederki, choć tytułem wyraźnie nawiązujący do kontrowersyjnego poprzednika, nie ma pasji demaskatorskiej. Zrealizowany we współpracy z Wytwórnią Filmów Oświatowych próbuje raczej przybliżać obszar zwykłemu śmiertelnikowi przeważnie nieznany, a jeśli już - to kojarzący się z marginesem polskiego społeczeństwa. Tymczasem Dederko odsłania przed nami wcale niemałą (zważywszy choćby liczbę i żywotność tematycznych stron internetowych) społeczność "gotów", a także tanatologów, wampirów energetycznych, nekrofilów, "racjonalnych satanistów" czy wszelkiej maści fascynatów ciemnej strony mocy.

Można te mroczne fascynacje łatwo zbagatelizować. Wszak ogląda się ten film trochę jak średniowieczne panopticum - paradę niegroźnych dla otoczenia dziwolągów, którzy lubią przespać się w trumnie, przekłuć kolczykiem wargę albo wyhodować wielkiego włochatego pająka. Trochę nazbyt beztrosko wrzucono tu do jednego worka wystylizowanych gotycko nastolatków szalejących na dorocznym Castle Party w Bolkowie czy mocno nawiedzonych właścicieli zakładu pogrzebowego, a tuż obok światłego antropologa, który w różnych kulturach i religiach przez lata poszukiwał odtrutki na uwiedzenie przez śmierć, zanim przeżył prawdziwe duchowe przebudzenie. Film "Witajcie w mroku" zaciera w ten sposób granicę pomiędzy gimnazjalną modą (sprytnie wykorzystaną marketingowo na przykład przez sieci odzieżowe typu "H&M"), poważną diagnozą socjologiczną i przypadkami czysto indywidualnymi. Jednak w tych ponurych i nie zawsze ocierających się o patologię fascynacjach kryje się jakaś wspólna odpowiedź na dzisiejszą kulturę - hedonistyczną, wypierająca doświadczenie śmierci i cierpienia z potocznej świadomości. Reakcja "gotów" na odczarowanie świata przybiera formy osobliwego teatrum. Ocieka sztucznością i razi przesadą. Ale wspomniany antropolog dostrzega w wytatuowanych i pokłutych dzieciach Marylina Mansona wyzwanie rzucone nam - uśpionemu społeczeństwu. Jakby te dzieciaki chciały za wszelką cenę nas porazić tym, od czego uciekamy na co dzień.

Ale jest też w filmie inne, bardziej rzeczowe wytłumaczenie ucieczki w gotycką subkulturę.

I znacznie bardziej pouczające dla rodziców, których niewinna dotychczas latorośl zaczyna znienacka przejawiać niepokojące skłonności do koloru czarnego i motywu trupich czaszek. Jedna z młodych bohaterek "Witajcie w mroku" mówi o barierze komunikacyjnej, która rodzi gwałtowną potrzebę wyrażenia swojej odmienności w zuniformizowanym tłumie. O tym, jak łatwo wtłoczyć się w inny, tym razem "gotycki" uniform dający często fałszywe poczucie wspólnoty, film nie wspomina. W ogóle pozbawiony jest krytycznego odautorskiego komentarza. Oddaje głos przede wszystkim tym, którzy świadomie wypełnili swoje życie mrokiem. I jakkolwiek trudno w to uwierzyć, wielu z nich odnalazło w tym całkiem konstruktywny sposób na życie.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Krytyczka filmowa „Tygodnika Powszechnego”. Pisuje także do magazynów „EKRANy” i „Kino”, jest felietonistką magazynu psychologicznego „Charaktery”. Współautorka takich publikacji, jak „Panorama kina najnowszego”, „Szukając von Triera”, „Encyklopedia kina”, „… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 04/2009