Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
2 listopada zaprotestowała branża artystyczna. „Dzień Zaduszny został wybrany jako smutna metafora sytuacji ludzi tworzących w Polsce kulturę i sztukę oraz wszelkich zawodów z nimi nierozerwalnie związanych” – napisali organizatorzy protestu branży artystycznej.
Wśród ich postulatów znalazły się m.in. comiesięczna rekompensata strat dla artystów na samozatrudnieniu i freelancerów oraz osób współtworzących wydarzenia kulturalne, zwolnienia ze składek na ZUS oraz powrót do minimum 50 proc. frekwencji podczas wszelkich wydarzeń kulturalnych.
Sytuacja ludzi oraz instytucji kultury staje się coraz trudniejsza. W październiku zawiesiła działalność Kinoteka w Pałacu Kultury, ważne miejsce na kulturalnej mapie stolicy. Powodem były ograniczenia liczby widzów oraz opóźnianie kolejnych premier. Do odwołania zamknęło się Muzeum Warszawy. Na początku listopada podobną decyzję podjęło Muzeum Powstania Warszawskiego, jeszcze niedawno jedno z najchętniej odwiedzanych miejsc w kraju – rocznie ponad 700 tysięcy osób. W październiku 2019 r. zwiedzających było 42,5 tys., w październiku 2020 – tylko 7,9 tys. Zamknęło się także stołeczne Muzeum Narodowe, które w październiku ubiegłego roku odwiedziło 30,5 tys. osób, a w obecnym – zaledwie 6.6 tys.
CZYTAJ WIĘCEJ: AKTUALIZOWANY SERWIS SPECJALNY O KORONAWIRUSIE I COVID-19 >>>
W ostatnich miesiącach twórcy i instytucje starali się odnaleźć w czasach pandemii. Tymczasem rząd ogłosił, że od 7 listopada kina, teatry, muzea i galerie sztuki zostają zamknięte. Do 29 listopada, ale zapewne zakaz zostanie przedłużony. Wcześniej zamknięto restauracje i bary, a one były przecież miejscem, w których występują przede wszystkim muzycy. Do poniesionych strat dojdą zatem następne.
Bardzo trudna jest sytuacja w teatrach. Tylko stołeczny Capitol dał w zeszłym roku 748 spektakli, a w tym (do października) tylko 240. „Przed pandemią graliśmy siedem dni w tygodniu po dwa spektakle. Teraz zapraszamy w weekendy, bo co chwila ktoś z zespołu dzwoni, że jest zakażony albo na kwarantannie” – mówiła „Gazecie Wyborczej” dyrektorka Anna Gornostaj.
Według danych Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w lipcu tego roku frekwencja w polskich kinach w porównaniu z poprzednim spadła o 89 proc. Z kolei Biblioteka Narodowa poinformowała, że od stycznia do czerwca tego roku liczba nowych tytułów książek – w porównaniu do 2019 – zmniejszyła się o 28 proc., a jak policzył portal Lubimyczytać.pl, w tym samym czasie zamknięto 191 księgarń. Z danych Związku Producentów Audio Video wynika też, że w porównaniu z pierwszym półroczem ubiegłego roku, w obecnym przychód ze sprzedaży muzyki na nośnikach fizycznych spadł o 22,8 proc. Został on częściowo zrekompensowany wzrostem o 26,3 proc. sprzedaży cyfrowej, jednak niższa sprzedaż fizyczna dotyczyła przede wszystkim artystów polskich – tu spadek wynosi prawie 47 proc.! Jeżeli dodać radykalne ograniczenie liczby koncertów oraz zawieszenie festiwali, ludzie muzyki znaleźli się w skrajnie trudnej sytuacji. Ograniczona została też produkcja filmowa i telewizyjna.
CZYTAJ TAKŻE
KOMU ZABRAKŁO KULTURY: Właśnie się okazało, że możemy żyć bez koncertów, przedstawień i wystaw. Ale okazało się też, jaką fikcją jest przekonanie o pełni takiego życia. I jaką moc ma pragnienie wyzwolenia się z niego >>>
Ratunkiem dla wielu twórców i instytucji stał się internet traktowany jako przestrzeń działań i sposób dotarcia do odbiorców. Do sieci przeniosły się ważne festiwale, jak MFF Nowe Horyzonty czy krakowskie Sacrum Profanum. Przenoszą się tam ponownie muzea, galerie sztuki i teatry, jak TR Warszawa, który premierę spektaklu „2020. Burza” w reżyserii Grzegorza Jarzyny zdążył widzom pokazać na scenie, ale teraz dostępny będzie jedynie jego streaming.
Sieć jednak – poza wyjątkami, jak sprzedaż online muzyki – nie zrekompensuje strat finansowych, a przede wszystkim nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z odbiorcami. Odzyskanie przez świat kultury odbiorców „w realu” też nie będzie łatwe, bo pandemia zmienia nasze obyczaje i nawyki. Według niedawno ogłoszonych badań na zlecenie konferencji Specifica – Forum Marki Miejsca aż 54 proc. Polek i Polaków inaczej dziś spędza czas wolny. Zrezygnowano z wielu aktywności, w tym aż 82 proc. respondentów z wyjść do kina, a 74 proc. – do teatru.
W odpowiedzi na protest Ministerstwo Kultury natychmiast poinformowało, że na pomoc dla branży kulturalnej i artystów rząd przeznaczył już ponad 6 mld zł. Owszem, to znaczna kwota, ale wsparcie nie dotarło do wszystkich potrzebujących i przede wszystkim nie jest ono wystarczające. Najważniejsze pozostaje pytanie: co dalej? Trudna sytuacja w branży artystycznej przekłada się na problemy nie tylko osób ją tworzących i ich rodzin, ale i całej gospodarki. Jak przypomnieli organizatorzy protestu, wkład kultury do PKB to 3,5 proc., wytwarzana wartość dodana to około 30 mld zł. Nie powinien zatem dziwić transparent zatknięty na bramie ministerstwa i zaadresowany do ministra Glińskiego: „Daj żyć kulturze”.
