Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Lato 1816 r. było na półkuli północnej zimne i bezsłoneczne – gigantyczne ilości pyłu wyrzucone rok wcześniej w atmosferę przez wulkan na wyspie Sumbawa sprawiły, że klimat oszalał. Byron i Shelley z przyjaciółmi spędzali deszczowe dni w willi nad Lemanem, czytając przy kominku niemieckie opowieści niesamowite. Postanowili, że każdy stworzy własną – tak zrodziła się historia doktora Frankensteina autorstwa Mary Shelley. I opowiadanie, które napisał lekarz Byrona, John William Polidori.
„Wampir” Polidoriego otwiera teraz antologię przygotowaną przez Macieja Płazę – autora książki o pisarstwie Lema i dwóch powieści (drugą nagrodzono Angelusem) oraz tłumacza. Są tu utwory pisarzy bardzo sławnych, jak Edgar Allan Poe, Nathaniel Hawthorne, Charles Dickens, Henry James. Są klasycy gatunku, jak Sheridan Le Fanu z wampiryczną „Carmillą”, jak Montague Rhodes James i oczywiście H.P. Lovecraft, którego Płaza jest znawcą i edytorem. Obok nich – nieznany u nas Walijczyk Arthur Machen (równocześnie Płaza opublikował przekład jego najważniejszej powieści „Wzgórze przyśnień”) oraz znani już E.F. Benson i Walter de la Mare.
Zło i groza atakują z różnych stron: raz są ucieleśnione, innym razem – jak w „Żółtym Znaku” Roberta W. Chambersa – ich nosicielem jest tekst, albo – jak w „Małpiej łapce” W.W. Jacobsa – przedmiot. Groza bywa nienazywalna, jest niewiadomym, pozaludzkim istnieniem, jak w świetnym „Draństwie” Ambrose’a Bierce’a, albo w przydługich „Wierzbach” Algernona Blackwooda, gdzie siedliskiem wrogich mocy okazują się wyspy w rozlewiskach Dunaju. Na koniec zostawiłem wspaniałą „Żółtą tapetę” Amerykanki Charlotte Perkins Gilman, jedynej kobiety w tym zbiorze – monolog dotkniętej depresją bohaterki, którą nadopiekuńczość (a może ukryty sadyzm?) męża wpędza w szaleństwo.
To już czwarty tom „Opowieści niesamowitych”, z tym że trzy wcześniejsze – z literatury francuskiej i rosyjskiej oraz z języka niemieckiego – były reedycjami książek sprzed lat, teraz otrzymaliśmy rzecz nową. Znakomita lektura na listopadowe wieczory! ©℗
OPOWIEŚCI NIESAMOWITE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO, Wybór, wstęp i noty o autorach: Maciej Płaza. Przełożyli Violetta Dobosz, Jerzy Jarniewicz, Barbara Kopeć-Umiastowska, Jerzy Krzysztoń, Robert Lipski, Irena Malanowska, Janina Mroczkowska, Jadwiga Olędzka, Maciej Płaza, Sławomir Studniarz, Aldona Szpakowska, Marcin Szuster, Maria Traczewska, Iwona Żółtowska. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2020, ss. 512.
