Wrócili. Kwiecień na Muranowie jak kiedyś, przed zarazą. Grupa młodzieży w zbyt ciepłych kurtkach i identycznych zimowych butach, modnych w kraju bez srogiej zimy. – Chodźcie, opowiem o Feni – mówi przewodnik izraelskich licealistów gdzieś między Stawkami a Niską. Ja prowadzę rower do serwisu, bo wiosna, a on ich w stronę bunkra Anielewicza. Przystaję na chwilę, ale szybko ruszam, by nie przestraszyć ich swoją uwagą. Ileż razy chciałam do tych wycieczek serdecznie zagadać, zawsze rezygnując, by nie wprowadzać zamieszania, nie przeszkadzać. To ich czas na rytuał pamięci.

Ten moment kwietnia w dzielnicy po getcie zawsze był właśnie taki. Dni między datą wybuchu powstania z łacińskiego kalendarza i izraelskim Dniem Pamięci o Zagładzie gęste od odwiedzających, wspominających, przycupniętej w bramach i na murkach zasłuchanej młodzieży z różnych stron świata. Troszkę nie u siebie są...