Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Każda kolejna rocznica wybuchu wojny w Syrii jest przygnębiająca. Przypomina o tym, jak cierpienie ludzkie można łatwo zbagatelizować i jak obywatele mogą stracić kontrolę nad własnym krajem na rzecz zagranicznych mocarstw.
W 2011 r. Syryjczycy wyszli na ulice zaprotestować przeciw opresji władz i prezydenta Baszara al-Asada. Symbolicznym początkiem konfliktu był 15 marca. Wówczas służby bezpieczeństwa zatrzymały i torturowały nastolatków, którzy – zainspirowani Arabską Wiosną – malowali na murach hasła wzywające do obalenia Asada. To po tym wydarzeniu protesty zaczęły się w całym kraju. Syryjczycy nie mogli spodziewać się, że szybko nakręcająca się spirala przemocy popchnie kraj w jeden z najtragiczniejszych jak do tej pory konfliktów XXI wieku.
Miasta i wsie niszczono dziesiątkami tysięcy nalotów i setkami tysięcy ostrzałów. Resztek życia pozbawiały je walki uliczne, wybuchające bomby i zamachy. Zasiewały lęk. Zrujnowany świat, który nastawał po bitwach, często nie stawał się lepszy przez długie miesiące. A długo upragniona względna stabilność była krucha – i nieraz rozsypywała się w pył.
Po dziewięciu latach trudno w Syrii znaleźć rodzinę, której w jakiś sposób nie dotknęłaby wojna. Upływające miesiące podwyższają przygnębiające statystyki. Przynajmniej 400 tys. ludzi zginęło podczas wojny (chociaż to wątpliwy rachunek, bo już dawno stracono rachubę). Według ONZ, za granicami kraju przebywa 5,6 mln zarejestrowanych uchodźców z Syrii, jest też ponad 6,6 mln tzw. uchodźców wewnętrznych. Wielu z nich musiało kilkukrotnie uciekać przed wojną w różnych częściach kraju. Ponad 13 mln ludzi potrzebuje jakiejś formy pomocy. A to wszystko dzieje się w kraju, który do 2011 r. liczył 22 mln mieszkańców.
Asad tylko mocniejszy
Wojna w Syrii to jeden z bardziej złożonych współczesnych konfliktów, dlatego tak trudno opowiadać o nim w prosty sposób. Po pierwsze, zmagają się tam liczne ugrupowania lokalne i mocarstwa zagraniczne, jak Iran, Rosja, Turcja czy Stany Zjednoczone. Po drugie, na przestrzeni lat zmieniała swój charakter. Była lub jest walką sił antyrządowych z władzą w Damaszku, sił antyrządowych ze sobą nawzajem, wszystkich z tzw. Państwem Islamskim, Turków z Kurdami, Rosji ze Stanami Zjednoczonymi, Izraela z Iranem. Przede wszystkim jednak przestała to być wojna domowa. Stała się rozgrywką państw obcych, w której lokalne siły nie podejmują decyzji.
Nieprzypadkowo w trakcie ostatniej odsłony walk o prowincję Idlib, w rezultacie których w ciągu 3 miesięcy z domów musiało uciekać 900 tys. osób, to nie bojówki antyrządowe i Damaszek zawarły porozumienie o zawieszeniu broni. Zrobili to prezydenci Turcji Recep Tayyip Erdoğan i Rosji Władimir Putin podczas spotkania w Moskwie. Ankara i Moskwa wspierają, odpowiednio, bojówki antyrządowe i władzę w Damaszku. I walki rzeczywiście w znacznym stopniu ustały. Choć na jak długo – tego nie wiadomo.
Po dziewięciu latach Asad nie został obalony, jak chcieli tego pierwsi demonstranci. Co więcej, prezydent kontroluje 70 proc. powierzchni kraju i jego pozycja jest niezagrożona. Jest zwycięzcą wojny wciąż dalekiej od zakończenia. Trudno o nadzieję, by za rok, gdy wojna wejdzie w drugą dekadę, Syryjczycy przybliżyli się do upragnionego pokoju i lepszego życia, o którym tak marzyli w 2011 r.
W rezultacie ofensywy na prowincję Idlib w północno-zachodniej Syrii wojska prezydenta Baszara al-Asada i ich rosyjscy sojusznicy odbili z rąk sił antyrządowych ponad sto miejscowości. Sytuacja jest tak chaotyczna, że trudno oszacować liczbę ofiar. Przynajmniej 900 tys. osób uciekło z domów. Cywile znaleźli się w potrzasku.
