Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
...Jeśli przyjmuje się, że ktoś taki istniał, to przypuszcza się, że pochodził od Usa, pierworodnego syna brata Abrahama. Us dał imię ziemi, w której zamieszkiwał Hiob. Nie wiemy, kiedy mógł żyć. Powiadano, że w czasach Mojżesza lub nawet wcześniejszych, inni twierdzili, że w okresie panowania Dawida, a byli tacy, którzy uważali, że był jednym z mędrców pochodzących z Babilonu. Jednak, jak piszą komentatorzy, najbardziej prawdopodobne jest to, że żył między wyjściem Żydów do Egiptu a ich wyzwoleniem przez Mojżesza. Dlaczego tak można twierdzić? Powodów jest kilka. W całej księdze Hioba nie wspomina się o prawach, jakie dał prorok swemu ludowi. Nie pojawia się wzmianka o księgach świętych. Bohaterowie opowieści w trakcie swoich sporów nie odwołują się do ustanowionych prawd religijnych, ale bazują na zasadach mądrości albo tradycji. Ofiary składa nie kapłan, jak nakazuje prawo ustanowione przez Mojżesza, ale głowa rodziny, czyli w tym przypadku sam Hiob.
Talmud z kolei naucza, że Hiob nie istniał. Był symbolem, wzorcem. Autorem księgi miał być Mojżesz, który ją spisał po to, by pocieszać lud umęczony trudem i niewolą. Postać Hioba została użyta do stworzenia przypowieści o losie narodu wybranego. Autorzy Talmudu dodawali, że los Hioba jest znakiem i symbolem przemiany ludu Izraela od czasów niewoli, jego cierpienia i zbawienia. Ostatnie fragmenty księgi są paradygmatem Dni Ostatecznych. Powiadają, że Mojżesz, opisując losy Hioba, wiedział, jaki jest początek i kres jego ludu.
Wiemy – dość jest uczonych, którzy to potwierdzają – że historia Hiobowa była już znana innym ludom i cywilizacjom. W egipskim tekście zatytułowanym „Dysputa o samobójstwie” (z drugiej połowy trzeciego tysiąclecia przed naszą erą) tematem jest rozpacz spowodowana trudnymi warunkami życia. Rozczarowany swoim losem bohater chce uciec w samobójstwo. Nadziei i ocalenia szuka pośród bogów. Podobne utwory znajdowano w Mezopotamii. Najsłynniejszy jest „Poemat Sprawiedliwego Cierpiętnika”. Jest to opowieść o człowieku wysokiego rodu, którego nagle i nieoczekiwanie spotykają cierpienia. Nie widzi grzechu w swoim życiu i szuka ocalenia, odwołując do bogów. Przez lata choroby lamentuje nad swoim losem, nie rozumiejąc, dlaczego zesłano na niego tak straszne kary. Podobnych utworów znajdowano wiele w Mezopotamii, w tym teksty pisane w języku akadyjskim.
Wszelako Księga Hioba, w porównaniu z innymi starszymi tekstami, zachowuje swoją niepowtarzalność i wyjątkowość dzięki bogactwu stylistycznemu, połączeniu tradycji mądrościowej z religijną, złożoności języka, zestawieniu fragmentów poetyckich z dialogicznymi.
Nie wiemy, kto był autorem Księgi Hioba (jeśli wykluczymy autorstwo Mojżesza). Natomiast z pewnością można go określić mianem mędrca. Obecność i znaczenie mędrców w starożytnym Izraelu potwierdzają Księgi Przysłów oraz Eklezjastes. Ci ludzie pełnili na dworach rolę doradców, skrybów, nauczycieli. Zajmowali wyższe stanowiska administracyjne. Być może niektórzy wyjeżdżali w charakterze posłów do sąsiednich państw. Inni mogli współpracować z kupcami wędrującymi przez pustynię. Czytając Księgę, dostrzegamy, że jej autor świetnie posługiwał się przysłowiami, wiedział, co to są pytania retoryczne, znał się na poezji i pieśni. Odkrywamy w Księdze kilka rzadko występujących imion Boga. Ten, kto ją stworzył, był obeznany z kulturami krajów ościennych (z pewnością wiedział dużo o Egipcie, skąd pochodziła jego znajomość papirusu, a także wiedza o hipopotamach oraz krokodylach). Był świetnie obeznany ze światem roślin i zwierząt. Na określenie lwa użył aż pięciu różnych słów. Umiał obserwować zmiany pogody. Znał się na położeniu gwiazd i planet. Wiedział, jak wydobywa się z ziemi minerały. Miał dużo do powiedzenia o polowaniach i pułapkach zastawianych na zwierzęta. Mógł uchodzić za znawcę życia religijnego, teologii, interesował się kwestiami duchowymi. Opisał bardzo ciekawie spotkanie Elifaza z duchem, istotą ze świata numinosum. Jest to najbardziej szczegółowa tego typu relacja z czasów starożytnego Izraela.
Na czas powstania dzieła wskazuje jego bogaty język hebrajski, odrębny w stosunku do dialektu jerozolimskiego. Hebrajszczyzna Księgi znajduje się pod wpływem języków bliskowschodnich, a wiele użytych tam słów nie występuje w innych częściach hebrajskiej Biblii. Powstanie opowieści o Hiobie datuje się na VII wiek p.n.e., dodając, że wiele strasznych wydarzeń z VIII wieku mogło mieć wpływ na powstanie Księgi.
