Juda i Tamar

Opowieść o smukłej Tamar (po hebrajsku „palma”) jest dziwnym i zaskakującym przerywnikiem w części poświęconej sprzedaniu i potem wywyższeniu Józefa.

22.09.2014

Czyta się kilka minut

Może zaskakiwać czytelnika opisem obyczajów małżeńskich (lewirat) oraz tym, że buduje się wokół postaci Judy. Juda przedstawiany dzisiaj jako lew nie zapowiadał się na następcę Jakuba. Wszak miał nim być Józef. Po tym, jak syn Rachel zniknął w Micraim – Egipcie – nie było jasne, kto może być pierwszym pośród synów. Nie nadawał się do tej roli najstarszy, Ruben. Podobnie bracia Simeon i Lewi. Wiemy, że Juda opuścił braci. Być może nie chciał mieć nic wspólnego z tymi, którym bliska była myśl bratobójstwa. W niezgodzie z wymaganiami ojca pojął za żonę Kananitkę i ta urodziła mu synów: Era, Onana i Selę.

Nie byli to udani chłopcy. Zostali za to pokarani. Ojciec wydał pierwszego za Kananitkę o imieniu Tamar. Rychło go szlag trafił. Dziewczyna przypadła drugiemu bratu, a i ten szybko zmarł. Został trzeci, najmłodszy, i Juda nakazał jej, by wróciła do domu ojca i poczekała, aż Seli nieco zmężnieje. Ale był to tylko podstęp. Odsunął ją od syna, bojąc się o jego przyszłość i tym samym przyszłość własnego domu. Instytucja lewiratu, dość dzisiaj osobliwa, wskazuje na to, że ważniejsza jest ciągłość rodziny i jej majątku niż uczucia, że nakaz mnożenia jest pojmowany w sposób kategoryczny. Brat ma być stróżem brata, tak by zachowało się nazwisko i zadbani byli jego potomkowie.

Umarła również żona Judy i ten udał się do przyjaciela Odolamity. Po raz pierwszy w Biblii pojawia się ktoś obdarzony mianem przyjaciela, a jak pamiętamy, w tradycji greckiej przyjaźń była ważniejsza niż sprawiedliwość. Stała wręcz ponad rodzinnymi zobowiązaniami. Dawid, przyjaciel Jonatana, jest, jak wiemy, potomkiem Tamar i Judy. Nie mamy do czynienia z przypadkiem.

Tymczasem Tamar okryta strojem wdowim nie mogła zostać wydana za mąż. Musiała czekać – być może w nieskończoność – na trzeciego z braci. Postanowiła jednak wziąć sprawy w swoje ręce. Zakryła swoje oblicze i w stroju nierządnicy świątynnej czekała przy podwójnej studni na Judę. Nie mając czym zapłacić za usługę, dodał jej w zastaw pierścień, laskę i chustkę. Gdy widać było już, że Tamar jest brzemienna, chcieli ją jako kobietę nierządną spalić. Wtedy pokazała te rzeczy i wskazała, kto jest ojcem dzieci. Juda poznał je i rzekł: „Sprawiedliwsza jest nade mię, ponieważ jej nie dał Seli, synowi memu”. Co oznacza, że była sprawiedliwsza? Otóż możemy uważać, że w ten sposób dziewczyna nauczyła Judę, co oznacza poważne traktowanie obowiązków rodzinnych, czym jest dotrzymywanie słowa i dbałość o potomnych. Juda jest pierwszym, kto przyznaje się do błędu i powiada, że był gorszy od nierządnicy. Okazał swoją odpowiedzialność za prawo, za dom i po latach mógł z poczuciem tej samej odpowiedzialności prowadzić braci do Józefa, domagać się od Jakuba, by posłał z nim do Egiptu Benjamina.

Tamar urodziła bliźniaki. Jeden otrzymał imię Zera, co znaczy „świetlisty” i wskazuje na słońce. Drugi, Perec, jest aluzją do księżyca. A księżyc najlepiej wyraża los Żydów z jego ukrywaniem się i powrotem. Zapisane jest to w historii Izraela. Prorok Izajasz zapowiadał, że nadejdzie taki czas, gdy blask księżyca przewyższy blask słońca. To będzie oznaczało, że nastanie kres czasu i że etyczne przesłanie Żydów stanie się powszechne.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 39/2014