człowiek

Artykuły na ten temat

Uwaga!

Uwaga! Dlaczego umyka nam wiele informacji, które mamy tuż przed oczami

Katarzyna Dziadowicz
Niektóre bodźce przyciągają nasze zmysły jak magnes, wszystko poza nimi staje się nieważne. Zwykle ratuje nam to życie – ale bywa też, że nas gubi.
Kobieta z plemienia Awá, Maranãho, Brazylia, 2017 r. / SCOTT WALLACE / GETTY IMAGES

Upada jeden z mitów antropologii

ŁK
Obraz mężczyzny łowcy i kobiety zbieraczki zaczął się chwiać.
Mitochondrialna Ewa, ilustracja brytyjskiego grafika Sama Falconera, 2018 r. / SAM FALCONER / EAST NEWS

Powrót do Edenu. Gdzie narodził się Homo sapiens

Łukasz Kwiatek
Wiemy, że miejscem narodzin naszego gatunku – Homo sapiens – była Afryka. Ale paleoantropolodzy spierają się o to, czy chodzi o jej konkretny region, czy…
Armia terakotowa w mauzoleum pierwszego cesarza Chin. / BE&W

Jak daleko jest dzień, w którym przestaniemy być równi w śmierci

Michał Gikowski
Najbogatsi ludzie świata biorą dziś udział w wyścigu o życie. Na poszukiwanie eliksiru młodości przeznaczają miliardy.
Archeolog Douglas Hobbs w jaskini Liang Bua, gdzie odkryto szczątki H. floresiensis, 27 listopada 2004 r. / FAIRFAX MEDIA / GETTY IMAGES

Hobbit, czyli na Flores i z powrotem

Łukasz Kwiatek
Gdyby Flo żyła przed milionami lat, pasowałaby do dotychczasowego scenariusza ewolucji. Ale żyła kilkadziesiąt tysięcy lat temu.
Instalacja Dani Karavana „Odbicia” w galerii Muzeum Śląskiego. Katowice, 27 września 2016 r. / BEATA ZAWRZEL / REPORTER

Logika refleksów i tajemnice lustra

Piotr Szymanek
Niektórzy ludzie nie rozpoznają się w lustrze. A ci, którzy potrafią, mogą po długotrwałym wpatrywaniu się we własne odbicie doświadczyć nietypowych przeżyć.
FOT. PIXABAY /

Dylematy dojrzewania

ŁK

Robimy się chłodni

ŁK
Profesor Juan Luis Arsuaga (w środku) i jego zespół prezentują skamieniałości neandertalczyków znalezione w Sima de los Huesos, lipiec 2006 r. / JAVIER TRUEBA /A MSF / SCIENCE PHOTO LIBRARY / EAST NEWS

Dobrze mieć problemy

Wojciech Brzeziński, Uan Luis Arsuaga
Juan Luis Arsuaga, paleoantropolog: Żeby stworzyć cywilizację, potrzebujesz dłoni, przestrzennego widzenia i życia społecznego. Wszystkie małpy byłyby dobrymi…
ONSEDSKAYA / STOCK.ADOBE.COM / ONSEDSKAYA / STOCK.ADOBE.COM

Zniewolone dusze

Łukasz Kwiatek
Firma Fluffy-Brains zapowiedziała wprowadzenie na rynek długo wyczekiwanych uniwersalnych urządzeń do komunikacji ze zwierzętami domowymi. | Z powodu różnic w…
Gradacja kornika drukarza – groźnego szkodnika drzewostanów, głównie świerkowych – osiągnęła w Puszczy Białowieskiej niespotykane rozmiary. Marzec 2016 r. / FOT. MICHAŁ KOŚĆ / AGENCJA WSCHÓD / REPORTER / Michał Kość

Czyńcie sobie ziemię poddaną

Michał Książek
Po wielkiej suszy lat 2025–2033 zamarło 60 proc. polskich lasów, głównie w pasie bezdeszczowym od Lubuskiego przez Łódzkie po Mazowsze i Lubelszczyznę. |…

Azjatyckie genomy

Łukasz Kwiatek
Banki DNA są źródłem bezcennej wiedzy: pozwalają na śledzenie ludzkich migracji, opracowywanie nowoczesnych leków czy szacowanie ryzyka zachorowania na…

Anatomia decydowania

Łukasz Lamża
Kora czołowa odpowiada w naszym mózgu za wiele funkcji. Przypisuje się jej m.in. kluczowy udział w procesie podejmowania decyzji.
Dżelady, jak na małpy przystało, troszczą się o swoje inwestycje rodzicielskie. / Sebastian Gollnow / AP / EAST NEWS

Bezwzględny księgowy

Łukasz Kwiatek
Ewolucja nie polega na „walce o byt”, majsterkowaniu „ślepego zegarmistrza” czy rywalizacji „samolubnych genów”. Jej istotę najlepiej okazuje się wyjaśniać…
Johannes Mallow ćwiczy zapamiętywanie układu 52 kart / CLAUDIO VERBANO

Pamięć zarabia na piwo

Johannes Mallow, Łukasz Lamża
JOHANNES MALLOW, dwukrotny mistrz świata w sportach pamięci: Dziękuję Ci Boże Nik, że użyłeś swej mocy, by dać mi czek, żebym mógł polecieć do Nowego Jorku.…
/ RICHARD BAKER / GETTY IMAGES

Zmiany w spadku

Łukasz Sakowski
Jak to możliwe, że następnym pokoleniom mogą zostać przekazane cechy niezapisane w sekwencji DNA? Odpowiedzi szuka epigenetyka: nowa dziedzina genetyki, której…
/ LECH MAZURCZYK

Ludzki mózg

Łukasz Lamża
Składa się z wielu rozmaitych obszarów anatomicznych. Jeszcze bardziej skomplikowany jest jednak jego podział funkcjonalny.
Linia produkcyjna jogurtów w serbskich zakładach mleczarskich, Belgrad, 2014 r. / BLOOMBERG / GETTY IMAGES

Nasze życie wewnętrzne

Ed Yong, Tomasz Targański
Ed Yong, autor książki „Mikrobiom”: Długo baliśmy się mikroorganizmów zamieszkujących nasze ciała. Dopiero teraz zaczynamy rozumieć, że bez nich mielibyśmy…
Szymon Hołownia / Fot. Grażyna Makara

Między nami obrońcami

Szymon Hołownia
Nie jest tak, że jeśli nie dołączyłem do „czarnego protestu”, to jestem za dręczeniem kobiet. Nie jest też tak, że jeśli nie poszedłem na „marsz biały”, to…
/

Człowiek? Nie człowiek? Oto jest pytanie

Ks. Adam Boniecki
Spór „czy liberalizacja ustawy, czy jej zaostrzenie?” jest w istocie sporem o to, czy rzeczywiście człowiek jest od poczęcia człowiekiem.

Przyjemność karania

Łukasz Kwiatek
Stabilność niezwykłej u ludzi grupowej współpracy utrzymywana jest m.in. dzięki stosowaniu kar wobec aspołecznych osobników.
Na ciemno zaznaczono obszary mózgu, których rozmiar się zmienił / SCIENCE JOURNALS — AAAS

Jak ewoluował mózg

ŁK
Choć już 300 tys. lat temu mózg człowieka osiągnął współczesne rozmiary, to dopiero 100–35 tys. lat temu przyjął współczesny kształt – przekonuje zespół…
U rozwielitek partenogeneza jest po prostu stałą częścią ich cyklu życiowego. / ISTOCK / GETTY IMAGES

Gdy samiec jest zbędny

Szymon Drobniak
Menażeria organizmów stosujących dzieworództwo jest przebogata. Czy to możliwe u ludzi?
Daniel Dennett podczas wykładu na Uniwersytecie Jagiellońskim, październik 2017 r. Przeciwko zaproszeniu na UJ zdeklarowanego ateisty protestowały środowiska konserwatywne, na czele z małopolską kurator oświaty Barbarą Nowak. / ANDRZEJ BANAŚ / POLSKA PRESS / EAST NEWS

Problemy z memami

Łukasz Kwiatek
Daniel Dennett twierdzi, że tylko dzięki memom możemy wyjaśnić ewolucję kultury, języka i mózgu oraz pojawienie się świadomości.
Życie w starożytnej Grecji: po lewej stronie codzienność kobiet, po prawej – rytuał pogrzebowy. Ilustracja historyczna / BILDAGENTUR / GETTY IMAGES

Jak oswajaliśmy śmierć

Kasper Kalinowski
Rytuały pogrzebowe są jednym z uniwersalnych elementów ludzkiej kultury. Jak narodziły się konkretne zwyczaje i z czego wynika ich różnorodność?
/ Mike Timo / GETTY IMAGES

Archipelag umysłów

Steve Silberman, Tomasz Targański
Steve Silberman, autor książki „Neuroplemiona”: Autyści pracują na innym „oprogramowaniu” niż reszta. Ale nikt przecież nie uważa, że cały komputer jest…

Praca na przodku

Łukasz Kwiatek
Obraz naszej ewolucyjnej historii wydawał się z grubsza ustabilizowany. 6-7 mln lat temu pewna afrykańska populacja małp człekokształtnych zaczęła rozdzielać…
/ Rys. Marek Zalejski

To straszne słowo na „ś”

Łukasz Jach
Wszyscy boimy się swojej śmiertelności, tego, że nas nie będzie, samego umierania. Gdy poszukujemy pocieszenia, na ratunek przychodzi choćby religia, ale…

Na tropie nowego gatunku człowieka

Łukasz Lamża
Historia naszego gatunku to trwająca przez setki tysięcy lat wędrówka po Ziemi, której towarzyszy nieustanne mieszanie się ze sobą populacji praludzi.
Drzewo genealogiczne naczelnych. Zarówno czasy oddzielania się poszczególnych gałęzi, jak i sam ich układ są częściowo spekulatywne. / Rys. Lech Mazurczyk dla „TP”

Człowiek jako milion zamrożonych przypadków

Łukasz Lamża
65 milionów lat temu, po wymarciu dinozaurów, zawalił się stary porządek i zwolniło się wiele zajętych dotąd nisz ekologicznych. Pojawiły się m.in.…
Dr Roger Fouts uczy szympansa Ally’ego. Oklahoma, 1975 r. / Fot. Lee Balterman / COLLECTION / GETTY IMAGES

Wychowane na człowieka

Łukasz Kwiatek
Dorastanie w środowisku przesiąkniętym ludzką kulturą nieodwracalnie zmienia umysł. Zarówno małpy, jak i człowieka.
/ Fot. Sebastian Magnani / REX / EAST NEWS

Całkiem zwykłe zwierzę

Bartosz Brożek
Nie ma sensu się zastanawiać, czy jesteśmy „aż ludźmi”, czy „tylko zwierzętami”. Jesteśmy jednym i drugim.
/ il. Jacek Gawłowski

Siedem mitów o mózgu

Mateusz Hohol
Czy wykorzystujemy tylko 10 proc. możliwości mózgu? Jakie znaczenie ma jego wielkość? Mity o mózgu fałszują rzeczywistość – mówią jednak wiele o tym, jak…
Łukasz Kwiatek / / Fot. Grażyna Makara

Mózg, komputer i kolana

Łukasz Kwiatek
Ogromny sukces w walce ze skutkami uszkodzenia rdzenia kręgowego ogłosił zespół uczonych pod kierunkiem profesora Zorana Nenadica z wydziału Inżynierii…
SCREEN Z FILMU NATIONAL GEOGRAPHIC /

Homo naledi - nowy gatunek człowiekowatych

Łukasz Kwiatek
Odkrycie ogłosił zespół uczonych kierowany przez prof. Lee R. Bergera w dwóch publikacjach, które właśnie ukazały się na łamach żurnalu „eLife”.
/ Fot. Nick Dolding / GETTY IMAGES

Lęk w genach

Anna Bartosik
Wpływ bolesnych doświadczeń rodziców może zostać przekazany dzieciom – przekonują autorzy badań nad osobami z traumą.

Dowód dobra

Jacek Filek
Będę dobry, ale wpierw udowodnij, że powinienem.