W OSTATNICH LATACH ukazało się u nas sporo publikacji z nurtu historii ludowej – temat widocznie wywołuje żywe zainteresowanie. Ta książka – napisana z pasją, erudycją i nostalgią – nie jest syntezą historii polskiego chłopstwa. Autor postawił sobie inny cel: zastąpić powszechny u nas kompleks związany z wiejskim pochodzeniem dumą z niego. Drogą do tego jest poszukiwanie odpowiedzi na takie pytania jak: czym było chłopstwo w przeszłości i czy nadal istnieje; co sprawia, że w naszym społeczeństwie istnieje mechanizm wypierania się wiejskiego pochodzenia?

Znajdziemy tu także fascynującą opowieść o życiu codziennym chłopów na przestrzeni wieków. Dowiemy się, jak wyglądały ich rodziny, jak pracowali na roli i w gospodarstwie, jakie mieli zwyczaje i wierzenia, jak się bawili i świętowali. Poznamy walki i bunty przeciwko uciskowi feudalnemu i pańszczyźnianemu, ich udział w powstaniach narodowych i ruchach społecznych. Zobaczymy, jak chłopstwo zmieniało się pod wpływem reform agrarnych, industrializacji i urbanizacji, a także jak reagowało na wyzwania XX w.: wojny światowe, komunizm i transformację ustrojową. Wbrew popularnej narracji autor nie widzi historii polskiego chłopstwa jako nieustannego ucisku (niewiele różniącego się od niewolnictwa) i ciągu nieszczęść. Prezentowany przez niego obraz jest znacznie bardziej zniuansowany. ©

Mateusz Wyżga CHŁOPSTWO Znak Horyzont