Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Od tego, jak ojcowie wychowają synów i jak synowie odnajdą się w dziedzictwie rodziców, zależy trwałość nauk, których Pan udzielił ludziom. Dlatego cała Księga Rodzaju jest historią rodzin edukujących swoich potomków tak, by o nich dbał Stwórca i by przekazywali tradycję.
Pierwsza była rodzina Noego i synowie: Szem, Jafet i Ham. Każde imię w Torze ma swoje znaczenie i ono wyznacza przeznaczenie. Szem oznacza „imię”. Pośród bogobojnych Żydów nie używa się innego określenia na greckie słowo „Bóg”, jak właśnie „Imię”. Słowo to może też oznaczać „znany”, „szanowany”. Jafet wiąże się z pięknem i otwartością, a Ham wywodzi się od słowa „gorący”, „ciepły”. Nie wiemy, co Noe myślał, nadając takie imiona potomkom. Wiemy, kim byli i jakie otrzymali od ojca błogosławieństwa.
Noe posadził winnicę. Z winogron zrobił wino. No i upił się, i padł na ziemię w swoim namiocie. Zobaczył go nagim Ham i powiedział o tym braciom. Zwykle określenie „zobaczyć nagość” oznacza „odbyć stosunek seksualny”. Nawet jeśli tak się nie stało, to zobaczywszy ojca nagiego, Ham okazał całkowity brak skrupułów. Nie wiedział, czym jest wstyd. A wstyd broni nas przed hańbą. Ham potraktował ojca bez szacunku, zobaczył go w słabości, pozbawił swoim spojrzeniem autorytetu i honoru. Jakby zdjął z niego wszelkie zasłony i przyznane Noemu miejsce sprawiedliwego w oczach Boga. Coś jest w geście Hama takiego, że czasem mówiono o psychicznej kastracji ojca.
Jakże inaczej zachowali się bracia Hama. Przykryli ojca, odwracając wzrok, by wygrała skromność i szacunek. Gdy Noe się obudził, dowiedział się, co mu najmłodszy syn uczynił, i w gniewie przeklął go oraz jego potomków. A jednym z nich był wnuk Kanaan i kolejni, wśród których znaleźli się Egipcjanie.
Cała historia biblijna jest zbudowana na tym przekleństwie. Hebrajczycy, potomkowie Szema, poniżali egipskich bogów i dostali przykazanie, by wytępić Kanaanejczyków oraz inne plemiona wywodzące się od Hama. Potomkowie Szema już jako Żydzi odzyskują po dziś dzień ziemię, którą swoją obecnością, miastami, drzewami splugawili niegdyś Hamici. Noe oznajmił: „Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Sema, a Kanaan niech będzie sługą jego” (9, 26). Wtedy dokonał się zasadniczy rozdział: jedni poszli drogą prowadzącą do Boga jedynego. Tego nauczał prawnuk Szema, Abraham. Druga linia wskazuje na bałwochwalców. Ten fundamentalny podział religijny dokonał się w pierwszej opisanej po potopie rodzinie i trwa w najlepsze do naszych czasów. ©