Trwała jeszcze II wojna światowa, gdy na początku maja 1945 r. powstała Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce (GKBZNwP). W jej skład weszła m.in. pisarka Zofia Nałkowska – autorka słynnych „Medalionów”, w tym rozgrywającego się w obozie w Chełmnie jednego z opowiadań z tego zbioru, pt. „Człowiek jest mocny”.

Również w maju tego roku został zawiązany Oddział Głównej Komisji w Łodzi, pod przewodnictwem Nałkowskiej i pierwszego prezesa Sądu Najwyższego Wacława Barcikowskiego.

Główna Komisja w Łodzi rozpoczęła działalność od oględzin miejsca funkcjonowania obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, w powiecie kolskim, 26 maja 1945 r. Wziął w nich udział sędzia śledczy Sądu Okręgowego w Łodzi Władysław Bednarz oraz m.in. inicjator przeprowadzenia oględzin na terenie obozu, ocalały z Zagłady Jakub Waldman. Rok później tak opisywał on swoje spostrzeżenia: „Mimo usilnych...