Prorokini

Tak jest w wypadku jedynej kobiety nazwanej prorokinią w księgach prorockich. W tłumaczeniu Biblii Poznańskiej czytamy bowiem: “Jahwe rzekł do mnie: - Weź sobie dużą tablicę i wypisz na niej zwykłym pismem: »Spiesznemu łupowi - prędkiej grabieży«. I powołaj mi świadków wiarygodnych: kapłana Uriasza i Zachariasza, syna Jeberekjahu. Zbliżyłem się potem do małżonki, a ona poczęła i porodziła syna. Wtedy Jahwe powiedział do mnie: - Nadaj mu imię »Maher-szalal-chasz-baz« [co znaczy: »Spieszny-łup-prędka-grabież«]. Albowiem zanim chłopiec będzie umiał mówić »ojcze mój!« i »mamo moja!«, zasoby Damaszku i łupy Samarii będą wywiezione przed króla Asyrii" (Iz 8, 1-4; podkreślenia EA). W przekładzie Biblii Tysiąclecia interesujący nas wiersz 8, 3 brzmi: “Zbliżyłem się do prorokini" (podkreślenia EA), lecz przypis rozwiewa znów wątpliwości: chodzi rzekomo o “żonę proroka Izajasza".

Kobieta, o której mowa, w hebrajskim oryginale zostaje nazwana nebiah, prorokini. W Starym Testamencie bowiem kobiety-żony nie są określane przez żeńską formę funkcji, którą sprawują ich mężowie, lecz w formie opisowej: “żona króla" czy “żona proroka". Forma żeńska odnosi się natomiast do kobiet, które same sprawują funkcję. Jako królowe określone zostają zatem te kobiety, które z całą pewnością sprawują władzę, jak np. królowa Saby. Jako prorokinie te z kolei, które sprawują urząd prorocki, jak prorokini Chulda (2 Krl 22, 14).

Skąd więc pojawiający się motyw “identyfikowania" prorokini jako żony proroka Izajasza? Wynika on z czasownika “zbliżyłem się", który zazwyczaj rozumie się w Starym Testamencie jako opisujący zbliżenie seksualne. Powiązanie takiego rozumienia tej frazy z pewnymi założeniami, jak np. uznanie za moralne tylko zbliżenia małżeńskiego oraz monogamii za jedyną dopuszczalną formę małżeństwa, prowadzi do konkluzji: prorokini to żona proroka. Warto jednak mieć świadomość, że tekst Biblii tego nie stwierdza - i nie wyklucza. Nie to jest jednak dlań ważne: istotne jest to, że chodzi o prorokinię.

O jedynej prorokini w księgach prorockich wiemy zatem mało: nie poznajemy jej imienia ani pochodzenia. Jedyne, czego się dowiadujemy to fakt, że zbliża się do niej Izajasz i ona rodzi syna, który z woli Jahwe otrzymuje niezwykłe imię: Spieszny-łup-

-prędka-grabież, imię zapowiedziane na początku symbolicznej czynności Izajasza w 8, 1. Łupienie i grabież to zazwyczaj końcowa faza działań wojennych. Imię dziecka prorokini mówi zatem o szybkim przebiegu wojny: zanim dziecko nauczy się mówić “tato" i “mamo", wojna będzie miała się ku końcowi. Przyjmując, że ojciec i matka tego dziecka są w prorockiej służbie Jahwe, nowina, jaką niesie ich dziecko, nabiera podwójnej intensywności.

Prorokini znana z Księgi Izajasza współpracuje z prorokiem, by przekazać nowinę przekazaną od Boga. Jest przy tym jedyną spośród biblijnych prorokiń, przy której wspomina się o jej dziecku. Częściej słyszymy taką wzmiankę o prorokach, zwłaszcza późniejszych. Mimo to należy założyć, że wszystkie prorokinie i wszyscy prorocy posiadali rodziny i dzieci - poza Jeremiaszem, o którym zostaje to wyraźnie zaznaczone, jako wyjątek (Jr 16, 2nn). Dar proroctwa obejmuje całą egzystencję, wszystkie dziedziny życia kobiet nim obdarzonych. Również macierzyństwo prorokini z Księgi Izajasza nie jest czymś marginalnym, lecz częścią jej posłannictwa. Tak jak w wypadku jej męskich kolegów, Biblia nie zna podziału: ich życie prywatne jest polityczne, ma znaczenie dla innych.

Warto jeszcze na chwilę zatrzymać się nad pewnym szczegółem analizowanego fragmentu: Izajasz otrzymuje polecenie wypisania słów, mających się później stać imieniem dziecka, na “dużej tablicy". Z jakiego materiału była tablica? Jakim narzędziem na niej pisał? Słowo, którym ją określono, pojawia się w Biblii hebrajskiej poza tym miejscem tylko raz, w Iz 3, 23 i oznacza “świecidełka" (BP), “zwierciadełka" (BT), jako jedne z wielu ozdób i przedmiotów należących do toalety eleganckiej damy. Po jaki przedmiot ma zatem sięgnąć Izajasz, by spisać imię dziecka? Jedna z najnowszych hipotez egzegetycznych łączy Iz 8, 1-4 z dwoma miejscami Starego Testamentu, wspominającymi kobiety pełniące służbę przy wejściu do Namiotu Spotkania (Wj 38, 8 i 1 Sm 2, 22). Zwłaszcza to pierwsze miejsce jest interesujące, ponieważ mówi o “lusterkach" tych kobiet, mając na myśli wypolerowane płyty metalu (to wówczas rozumiano pod pojęciem lustra). Słowo z Wj 38, 8 można też zrozumieć jako “wizje", “widzenia", a zatem łączyć służbę kobiet w Namiocie Spotkania z rozumieniem tego miejsca jako miejsca objawiania się Boga. Łącząc Iz 8, 1-4 z Wj 38, 8 można dojść do wniosku, że Izajaszowa prorokini jest następczynią tych kobiet - widzących, służących w Namiocie Spotkania. A prorok, otrzymując nakaz spisania imienia, szedłby właśnie do niej, by użyć do tego celu jej tablicy, na której łatwo było zaznaczyć napis jakimś tłustym przedmiotem. A więc prorok szedłby do prorokini nie dopiero po wykonaniu napisu na tablicy, ale po to, by go wykonać.

Nawet, jeśli nie znamy żadnej księgi prorockiej napisanej przez kobietę, stojący na początku nakaz uwiecznienia na piśmie tego, co usłyszano i zobaczono, związany jest z kobietą, prorokinią!