Precedensowa skarga

Jak na wagę sprawy, pismo procesowe jest krótkie: sześć stron, wydrukowanych dużą czcionką. Adresat: austriacki Trybunał Konstytucyjny. Nadawca nie został ujawniony; chce zostać anonimowy, obawia się reakcji otoczenia. Wiadomo, że mieszka w landzie Dolna Austria i jest ojcem 3-letniej dziewczynki. Wiadomo też, że jest ateistą, podobnie jak matka dziecka, i że chcą - jak czytamy w skardze - wychowywać córkę "poza jakimkolwiek wyznaniem, choć w duchu otwartości na świat i pluralizmu", tak aby, gdy dojrzeje, sama mogła zdecydować o swej religii.

28.12.2009

Czyta się kilka minut

Skarżący chce, by Trybunał orzekł, iż niezgodne z konstytucją - gwarantującą wolność religii - są dwa zapisy ustawy o publicznych przedszkolach landu Dolna Austria: że mają one "wnosić wkład do religijnego i etycznego wychowania" i że jeśli większość dzieci stanowią chrześcijanie (w Austrii de facto katolicy, stanowiący ok. 70 proc.), w sali musi wisieć krzyż. Ojciec twierdzi, że jego wolność religijną i prawo do wychowania córki zgodnie z przekonaniami naruszają oba te przepisy i wynikająca z nich praktyka: córka musiała z innymi dziećmi brać udział w świętach o charakterze religijnym i chodzić do kościoła.

W Austrii to precedens: po raz pierwszy ktoś kwestionuje obecność krzyża w instytucjach oświatowych, zwracając się do najwyższej instancji sądowniczej. Autor skargi nie kryje, że ważny był dla niego wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, który niedawno przychylił się do skargi obywatelki Włoch, domagającej się usunięcia krzyży z klas, w których uczyli się jej synowie (patrz "TP" nr 46/2009). Ale niezależnie od tego, można się było spodziewać, że w Austrii prędzej czy później taka skarga się pojawi - skoro 23 proc. mieszkańców nie wyznaje żadnej religii, a stowarzyszenia ateistów kwestionują fakt, iż chrześcijaństwo nadal silnie przenika tkankę społeczną i instytucje. Podobnie jak we Włoszech, krucyfiks jest tu nieodłącznym elementem kulturowego krajobrazu; wisi nawet w sądach. A obecność krzyży w instytucjach oświatowych gwarantowana jest w konkordacie Austria-

-Watykan (we wszystkich klasach, gdzie większość stanowią chrześcijanie, krzyż musi wisieć).

W sytuacji, gdy już niemal co czwarty Austriak to niechrześcijanin, pragmatycznym wyjściem z sytuacji może być "model bawarski": w Bawarii, najbardziej katolickim z niemieckich landów, krzyże w szkołach są z mocy prawa, ale prawo zawiera też tzw. klauzulę sprzeciwu: jeśli uczeń, nauczyciel bądź rodzic wiarygodnie wykaże, że czuje się dyskryminowany, szkoła powinna usunąć krzyż z konkretnej klasy. Tyle że "model bawarski" byłby w Austrii trudny do wprowadzenia: trzeba by renegocjować konkordat.

Jeśli austriacki Trybunał przyjmie skargę do rozpatrzenia, rok 2010 będzie początkiem debaty, która poruszy - i zmieni - Austrię. I to niezależnie od werdyktu Trybunału. Bo jeśli ten uzna zasadność skargi, trzeba będzie zmieniać prawo i konkordat, a nie ma większości (politycznej i społecznej), która chciałaby to przeprowadzić. Jeśli zaś Trybunał skargę odrzuci, trafi ona do Strasburga i - zakładając podobny werdykt jak w sprawie włoskiej - "wróci" do Austrii. Tak czy inaczej: stanie na politycznej agendzie.

Wygląda na to, że wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka zadziałał jak katalizator: uruchomił - a może: ujawnił? - realny spór o kulturowo-religijną tożsamość Europy oraz o miejsce religii w życiu społecznym. Jak widać, nie tylko we Włoszech.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
Dziennikarz, kierownik działów „Świat” i „Historia”. Ur. W 1967 r. W „Tygodniku” zaczął pisać jesienią 1989 r. (o rewolucji w NRD; początkowo pod pseudonimem), w redakcji od 1991 r. Specjalizuje się w tematyce niemieckiej. Autor książek: „Polacy i Niemcy, pół… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 01/2010