Zobaczyłem ją po raz pierwszy na malutkim rysunku w „Historii architektury dla wszystkich” Tadeusza Broniewskiego (1967). Adam Miłobędzki w „Zarysie dziejów architektury w Polsce” nie wspomina słowem ani o niej, ani o jej twórcy – a przecież chodzi o wybitne dzieło doby historyzmu i budowlę mającą wielkie znaczenie symboliczne. Może Miłobędzki, podobnie jak zmarły niedawno varsavianista Marek Kwiatkowski, uważał ją za „wtręt obcy i agresywny”? Warszawska Wielka Synagoga na Tłomackiem, zaprojektowana przez Leandra Marconiego, otwarta uroczyście 26 września 1878 r., w dzień żydowskiego Nowego Roku, była ośrodkiem judaizmu reformowanego. Jej zniszczenie w maju 1943 r., zainscenizowane niczym widowisko teatralne, miało stanowić w intencji Stroopa „niezapomnianą alegorię triumfu nad żydostwem”.
Jana Fuchs, młoda niemiecka historyczka, nie pisze historii Wielkiej Synagogi, ale...