Bezalel

Potem rzekł Pan do Mojżesza mówiąc: Otom wezwał z imienia Besaleela, syna Urowego, syna Chawurowego z pokolenia Judy.

06.12.2015

Czyta się kilka minut

Paweł Śpiewak /  / Fot. Grażyna Makara
Paweł Śpiewak / / Fot. Grażyna Makara

I napełniłem go Duchem Bożym, mądrością i rozumem, i umiejętnością we wszelakim rzemiośle ku dowcipnemu wymyślaniu, cokolwiek może być urobione ze złota, i z srebra, i z miedzi”. Tak oto zostaje nam przedstawiony pierwszy biblijny artysta, twórca, którego imieniem nazywane są najpoważniejsze żydowskie uczelnie artystyczne. Był synem Ura. Ten właśnie mąż podtrzymywał zmęczone ramiona Mojżesza, gdy trwała zwycięska bitwa z Amelekitami. Zginął, jak uczą midrasze, przeciwstawiając się zbuntowanym Hebrajczykom, którzy zbudowali złotego cielca. Z rodu Judy wywodził się Dawid, a potomkiem Dawida będzie Mesjasz. Coś jest szczególnego w imieniu Bezalel. Sugeruje to nawet jego znaczenie: być w cieniu lub pod skrzydłami, opieką Boga samego. Talmud snuje przy tym zastanawiającą opowieść. „Święty Jedyny rzekł Mojżeszowi: »Mojżeszu, czy akceptujesz Bezalela?«. A Mojżesz odpowiedział Panu Wszechświata: »Jeśli Ty go akceptujesz, z pewnością i ja go przyjmę«. Bóg mu powiedział: »Niemniej, idź i powiedz im«. Wtedy Mojżesz poszedł do Izraela i tak rzekł: »Czy godzicie się na Bezalela?«. Wtedy odrzekli: »Jeśli zgodził się na niego Bóg oraz ty, wtedy z pewnością i my go zaakceptujemy«”. Oczywiście rodzi się pytanie, dlaczego tak dziwna była procedura przyjęcia Bezalela. Dlaczego nie wystarczył jedynie wybór dokonany przez Boga?

Pierwszy powód był związany z wiekiem artysty. W Talmudzie czytamy, że w chwili wskazania go miał lat trzynaście. Niezbyt wiele, gdy pomyślimy, do jak wielkiego i cudownego projektu autorstwa samego Najwyższego został zatrudniony. Ale jego rodzinne koneksje nie były bez znaczenia. Wszak misja, do jakiej został powołany, przypominała Izraelitom o niegodnym czynie, który popełnili na jego ojcu. Są też midrasze przywołujące księgę Adama. Bóg okazał ją Mojżeszowi i tam było napisane, że wybrany został już w czasie tygodnia stworzenia i ma solidne papiery. Nie można mieć wątpliwości, że wybór nie był przypadkowy.

Utwierdza nas w tym przekonaniu Ramban, wielki średniowieczny komentator Tory. Pisał tak oto: w Egipcie Hebrajczycy znosili jarzmo przymusowej pracy. Nosili cegły i mieszali wapno. Nie wiedzieli, jak pracować ze złotem i ze srebrem, ciąć oraz polerować cenne kamienie. Nigdy ich zresztą nie widzieli. Cudem jest, że znalazł się ktoś między nimi, kto byłby aż tak dobrym i wszechstronnym rzemieślnikiem. Czyje ręce nie były szorstkie i zgrabiałe od pracy przy cegłach i błocie. Jednym słowem: nieznana była im sztuka. Nie wniknęli w jej sekrety jak starożytni Grecy.

Bezalel wiedział, jak zbudować świątnicę. Miał w sobie mądrość, zręczność i dowcip, jak pisał polski tłumacz Tory. Bóg napełnił go Duchem Bożym. Nie z wiedzy, nie z doświadczenia umiał dać sobie radę z budową. To Pan go wybrał i wyuczył pracy z ogniem i metalami. A jak powiadają rabini, miał jeszcze jedną, najwyższą umiejętność: umiał łączyć litery, którymi stworzone zostały niebiosa i ziemia. Wynika z tego, że tworząc świątnicę wiedział, jak zespolić strukturę materii stworzonej przez Boga z tym, co tworzą ludzie. Jego dzieło było odwzorowaniem ładu wiecznego. Miało unieść wieczność w nieśmiertelności, przez pustynię, czasy wojny i zapomnienia – aż do chwili zbudowania świątyni przez Salomona. ©

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 50/2015