Meandry Tory

Adonaj skrył w chmurach i ogniu swego proroka, by chwilę później bardzo rzeczowo wyjaśnić mu, jak ma zbudować Arkę Przymierza, po hebrajsku zwaną Miszkan.

19.10.2015

Czyta się kilka minut

Paweł Śpiewak /  / Fot. Grażyna Makara
Paweł Śpiewak / / Fot. Grażyna Makara

​Dowiadujemy się, ile ma użyć złota. Dużo jest o drewnie, jedwabiach, miedzi, srebrze. Najwięcej o cherubach oraz siedmioramiennej lampie, czyli menorze. Po opisie mistycznej drogi wstępowania na wysokość Boskiego tronu następuje fragment tekstu zrozumiały z pewnością dla sprawnego rzemieślnika. Uderza jego precyzja i szczegółowość. Pan Bóg zna się na rzeczy i z metrem w ręku wymierza wielkości stołu i szerokość namiotu. Interpretatorzy Tory natrafiają na bardzo poważny problem. Wszystko wskazuje na to, że duże fragmenty Księgi nie są zapisane chronologicznie. Był o tym przekonany wielki Raszi, francuski komentator Tory. Opis Miszkan następuje, jego zdaniem, przed sceną ze złotym cielcem, acz w istocie nakaz zbudowania Arki został wydany później, już po wielkiej katastrofie duchowej Izraelitów. O takiej kolejności wydarzeń są przekonani również autorzy midraszy.

W jednym z nich czytamy, że słowa o sanktuarium padły w Jom Kippur (dniu oczyszczenia; w tym wypadku zmycia grzechu złotego cielca).W Księdze Przysłów czytamy: „jeślibyś zważyć chciał ścieżkę żywota jej, niepewne są drogi jej, nie poznasz ich” (5, 6). Wiedza nasza meandruje, meandrują również ścieżki Tory i ścieżki poznania. Mojżesz – jak pisał autor midrasza – wstąpił na górę szóstego dnia miesiąca Siwan i przebywał tam 40 dni i nocy. I potem jeszcze kolejne 40 dni, i znów dni 40. Razem dni 120. A między 6 Siwan i Jom Kippur jest właśnie 120 dni. Dzięki tabernakulum z pomocą złota został zdjęty z Izraelitów grzech złotego cielca. Wszak Bóg powiedział w Księdze Jeremiasza: „Tedyć zdrowie przywrócę i od ran uleczę cię”. I te słowa odnoszą się właśnie do Żydów, ich przewin. Mówią o skrusze i wybaczaniu. Wynika z tego, że złoty cielec powstał w dniu, w którym Mojżesz schodził po raz pierwszy z góry, a instrukcje dotyczące budowania Bożego przybytku zostały dane 80 dni później. Tyle midrasz i liczni egzegeci.

Można więc powiedzieć, że pomysł budowy Arki jest odpowiedzią i reakcją Boga na słabość ludzi. Oni potrzebowali jakiegoś widocznego, fizycznego śladu Boskiej obecności. Nie sposób było żyć i wierzyć w Najwyższego skrytego w chmurach. Zamieniał się w abstrakcję. Zbyt oddalony i trudny był dla nas do pojęcia i doświadczenia. Potrzebowaliśmy i potrzebujemy czegoś, by się temu kłaniać i przez to czcić Tego, którego obrazu czynić nam nie wolno. Miszkan był i pozostaje sposobem na unaocznienie Boskiej Obecności. Ramban – Nahmanides – dodaje, że świątnica (piękne słowo z dawnego przekładu Tory) jest swoistą górą Synaj, którą można było wziąć w drogę. Żydzi brali ze sobą na dalszą wędrówkę ogień objawienia, głos Najwyższego, Jego chwałę. To było przypomnienie tego, co zdarzyło się u stóp góry na pustyni. Ale przypomina świątnica nie tylko o tym, co Boskie, ale też o transformacji, która dokonała się we wszystkich Żydach i ich duszach. Byli niczym prozelici. Otrzymali nakazy, stali się partnerami przymierza. Odtąd mieli nieść z sobą pamięć o sobie w stanie najwyższego mistycznego uniesienia. Pamięć, która była i jest po dziś dzień największym wyzwaniem. ©

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]
(1951-2023) Socjolog, historyk idei, publicysta, były poseł. Dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. W 2013 r. otrzymał Nagrodę im. ks. Józefa Tischnera w kategorii „Pisarstwo religijne lub filozoficzne” za całokształt twórczości. Autor wielu książek, m… więcej

Artykuł pochodzi z numeru TP 43/2015