Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Kolejne trzy zbiory „Błysków” ukazywały od 2002 r. nakładem wydawnictwa Sic!, Teraz otrzymaliśmy całość, przejrzaną i bogatszą o część czwartą, czyli „Błyski odnalezione”. To książka, która zachęca do zaznaczania w niej fragmentów, rozwijania lapidarnie sformułowanych refleksji, czasem – do polemiki z nimi. Zaprasza do rozmowy i współmyślenia.
Można ją też czytać jako dziennik intymny, rodzaj autokomentarza. „Mam nadzieję, że ktoś, kto chciałby lepiej mnie poznać, z błysków skomponuje sobie obraz tej części osobowości, która nie ujawnia się w wierszach” – mówiła Julia Hartwig, podkreślając autonomiczność tej formy i jej odrębność. Oczywiście między poezją, do której wracać teraz możemy dzięki okazałemu tomowi „Wierszy wybranych” Wydawnictwa a5, a notatkami z „Błysków” istnieje wiele mostów, czasem te notatki nieoczekiwanie rozświetlają zapamiętany wcześniej wiersz, uwyraźniają jego znaczenie. Wiele też mówią o wyborach estetycznych poetki, o jej miłościach literackich, malarskich i muzycznych. O kanonie wartości, któremu pozostaje wierna. O jej niezgodzie na bylejakość, bezmyślność, obojętność, nienawiść – i o jej nienasyconej wciąż wrażliwości.
Jest w „Błyskach” liryzm, czułość wobec świata, melancholia, także humor, czasem czarny: „Nieustannie w tłumie. Nie można uwolnić się od niego, nawet leżąc na cmentarzu”. Na tych kartach nie ma jednak anonimowego tłumu, są ludzie w swej osobności i jedyności, zarysowani zaledwie, ale wyraziści, tak jak wyrazisty potrafi być rysunek składający się z paru kresek. I są piękne miniatury poetyckie. „Znikają góry, kładą się jak psy pagórki. / Tylko las gęsty wciąż kroczy i kroczy”. „W fabryce, w której nikt już nie pracuje, syrena płacze, nie mogąc wydobyć z siebie głosu”. „Jestem tu tylko trochę. Gdzie jest reszta, nie wiem”.
Nieufność wobec ironii („Żeby dojść do ironii, trzeba przebyć daleką drogę. Pewno już nie zdążę”). Wszechobecna pamięć. „Co robisz? / Pielę wspomnienia”. Kłopot w tym, że nie mamy nad nimi władzy. „Pamięć broczy” – czytamy w innym miejscu. I jeszcze na koniec tego cytowania – przestroga autorki: „Są czytelnicy, którzy z zapałem wyławiają z prozy lub wierszy tak zwane mądre zdania (...) Dzisiejsze pisarstwo ucieka od takich zdań, a ja zawsze czułam do nich niechęć. »Błyski« zamierzone były jako zapis tego, co momentalne, nie do końca określone. Ale i tu, zapewne, wdarły się takie zdania dzięki ich nieodpartej sile przebicia”. Lekcja sztuki dystansu i dyskretnego humoru!
Julia Hartwig, „Błyski zebrane Zeszyty Literackie”, Warszawa 2014, ss. 272. Seria Poetycka „Zeszytów Literackich” – nr 10
