PŚ: W przypadku pięciu ostatnich z plag faraon ulega całkowicie woli Boga i z Jego to nakazu serce króla staje się zimne. ---------------------------------------------- Skoro to nie wola Mojżesza, lecz faraona, to jak najbardziej zasadne jest pytanie o odpowiedzialności. I prof. P. Śpiewak pyta w dalszej części tekstu: "Ale jeśli tak się dzieje, to możemy zasadnie pytać o odpowiedzialność władcy za swoje czyny. ". Ja też pytam, czy rzeczywiście mamy tu do czynienia z czystym determinizmem? Na tym etapie odpowiem, że nie wiem, ale sprawdzę dokąd zaprowadzi mnie analiza wersetu 10,1 z Ks. Wyjścia. *** Idź do szefa, ponieważ za mało zarabiasz. Albo odwrotnie: Ponieważ za mało zarabiasz, idź do szefa. Na przykładzie tego zdanie widać wyraźnie, że małe zarobki są motywacją dla mojego rozmówcy, aby wysłać mnie do szefa. Ale jest to przykład typowego zdania eliptycznego. Bo to, po co się idzie do szefa, jest w kontekście tego zdania oczywiste, choć niewymienione wprost. *** Teraz, jak to wygląda, na przykładzie naszego wersetu: I rzekł Pan do Mojżesza: Idź do faraona, p o n i e w a ż uczyniłem twardym serce jego i jego sług, abym mógł czynić znaki swoje wśród nich, etc. Konstrukcja tego zdania jest identyczna jak wspomnianego powyżej. W takim razie, po co Bóg wysyła Mojżesza do faraona? Z pewnością nie po podwyżkę. "Uczyniłem twardym serce jego" skłania do zapytania o słowo "uczyniłem" i o to, do jakiego momentu czasowego się ono odnosi. Czy Bóg "uczynił" jego serce twardym na trzy pierwsze plagi, czy też "teraz i na wieki", czyli na kolejne siedem plag. Nie zaglądając do innych przekładów, postawiłbym hipotezę, że to normalny czas przeszły. "Uczyniłem" a nie "czynię". Choć w mowie zależnej, ale nadal czas przeszły. Z tego wynikałby, że trzy pierwsze plagi to był jednak determinizm w wykonaniu faraona. Nie miał za wiele do powiedzenia. Ale teraz sytuacja się zmienia. Pytanie o cel polecenia: "Idź do faraona" powraca. Po co? Ja czytam to w ten sposób, że Bóg chciał powiedzieć faraonowi: "W trakcie pierwszych trzech plag utwardziłem twoje serce i nie ponosiłeś odpowiedzialności, ale teraz: uważaj, działasz na własny rachunek.". Po czym pada słynne: Wypuść mój lud. *** Być może się mylę i jeden z kolejnych wersetów, dowodzi jednak determinizmu w trakcie kolejnych plag, ale na tą chwilę intepretowałbym, że celem wizyty miałoby być o s t r z e ż e n i e . Sankcja jest już widoczna w wersecie 4.