Sztuka Powszechnie Nieznana (25): Eufraksja i diabeł

26.03.2022

Czyta się kilka minut

Oto historia o św. Eufraksji, jej zmaganiach i krakowskim, późnogotyckim poliptyku św. Jana Jałmużnika, na którym je uwieczniono. Dlaczego ta święta jawi się nam jako... niezdara?

W tle: Św. Eufraksja i diabeł, kwatera ze skrzydła poliptyku św. Jana Jałmużnika, przed 1504, Muzeum Narodowe w Krakowie / fot. Pracownia Fotograficzna MNK

Posłuchaj

Święta Eufraksja żyła na przełomie IV i V wieku, urodziła się w Konstantynopolu i została zakonnicą w Tebach. Jej grecki żywot powstał już w V wieku i został dość wcześnie przetłumaczony na język starosłowiański. Była ona jednak także czczona w diecezji trewirskiej i na przykład w Pizie, więc powstały łacińskie przekłady jej żywotu. I to właśnie na podstawie wersji łacińskiej, w początkach XVI wieku zapewne w Krakowie, powstał tekst staropolski pod tytułem „Żywot naboszny panny Eufraxyey”. Zachowały się dwa małopolskie przedstawienia z legendy świętej Eufraksji – oba w krakowskim późnogotyckim poliptyku św. Jana Jałmużnika, ufundowanym przed rokiem 1504 przez Mikołaja Lanckorońskiego z Brzezia. Dziś zachowane z tego ołtarza tablice można oglądać w Muzeum Narodowym w Krakowie.

„Sztuka Powszechnie Nieznana” to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Powszechnym. W dwudziestym piątym odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o dwóch kwaterach z krakowskiego późnogotyckiego poliptyku św. Jana Jałmużnika, przedstawiających zmagania św. Eufraksji z diabłem.

Słuchaj także:

Ilustracje do tego odcinka

Św. Eufraksja i diabeł, kwatera ze skrzydła poliptyku św. Jana Jałmużnika, przed 1504, Muzeum Narodowe w Krakowie / fot. Pracownia Fotograficzna MNK

Fragmenty dekoracji tympanonu katedry w Bourges, XIII w. / fot. Fab5669 / Wikimedia Commons

Kwatera ze Zstąpieniem Chrystusa do Otchłani, Ołtarz Mariacki Wita Stwosza w Krakowie, 1477-1489 / fot. Hans A. Rosbach / Wikimedia Commons

PODKAST TYGODNIKA POWSZECHNEGO

„Podkast Powszechny”: Wszystkie odcinki »

Słuchaj w: Spotify | Apple Podcasts | Google Podcasts | Lecton | RSS

„Podkast Powszechny”: o najważniejszych tematach z autorami i gośćmi „Tygodnika” rozmawiają Michał Kuźmiński i Krzysztof Story. A także autorskie cykle: Jagielski Story, gdzie co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych, Wojciecha Jagielskiego, z którym rozmawia Krzysztof Story | Punkt zwrotny oraz Własny pokój: Katarzyna Kubisiowska i jej goście | Sztuka powszechnie nieznana: Magdalena Łanuszka odkrywa dla nas na nowo średniowieczne dzieła | Miesiąc w nauce z autorskim przeglądem newsów naukowych Łukasza Lamży | Opowieści z Izraela: korespondencje Karoliny Przewrockiej-Aderet.

PODOBAŁ CI SIĘ PODKAST? WSPIERAJ NAS NA PATRONITE »

Weź, słuchaj!

Współwydawcą Podkastu Powszechnego jest Fundacja Tygodnika Powszechnego

Ten materiał jest bezpłatny, bo Fundacja Tygodnika Powszechnego troszczy się o promowanie czytelnictwa i niezależnych mediów. Wspierając ją, pomagasz zapewnić "Tygodnikowi" suwerenność, warunek rzetelnego i niezależnego dziennikarstwa. Przekaż swój datek:

Napisz do nas

Chcesz podzielić się przemyśleniami, do których zainspirował Cię artykuł, zainteresować nas ważną sprawą lub opowiedzieć swoją historię? Napisz do redakcji na adres redakcja@tygodnikpowszechny.pl . Wiele listów publikujemy na łamach papierowego wydania oraz w serwisie internetowym, a dzięki niejednemu sygnałowi od Czytelników powstały ważne tematy dziennikarskie.

Obserwuj nasze profile społecznościowe i angażuj się w dyskusje: na Facebooku, Twitterze, Instagramie, YouTube. Zapraszamy!