Sztuka Powszechnie Nieznana (6) – Matka Boska kontra diabeł

W średniowiecznych rękopisach i obrazach pojawiały się zaskakujące przedstawienia Matki Boskiej... bijącej diabła batem, pałką, lub po prostu pięścią. Jakie opowieści ilustrują te niezwykłe obrazy? Jak możemy w ich kontekście interpretować postać Madonny w odniesieniu do stereotypów płciowych funkcjonujących w kulturze średniowiecza? Opowiada Magdalena Łanuszka.
Magdalena Łanuszka

14.08.2020

Czyta się kilka minut

Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana
Podkast Powszechny / cykl Sztuka Powszechnie Nieznana

Średniowieczne pieśni maryjne pełne były dość zaskakujących legend dotyczących wstawiennictwa Matki Boskiej w przypadku ataku diabła – w niektórych z nich Maria po prostu rozprawiała się z szatanem w sposób siłowy. W efekcie w średniowiecznych rękopisach i obrazach pojawiały się zaskakujące przedstawienia Matki Boskiej bijącej diabła batem, pałką, lub po prostu pięścią. Jakie dokładnie opowieści ilustrują te niezwykłe obrazy? Jak możemy w ich kontekście interpretować postać Madonny w odniesieniu do stereotypów płciowych funkcjonujących w kulturze średniowiecza?

„Sztuka Powszechnie Nieznana” to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Powszechnym. W szóstym odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o kobiecości apotropaicznej, czyli mającej moc pokonywania zła.

Ilustracje do tego odcinka:

Zakonnica w Paszczy Lewiatana, Gautier de Coinci, Miracles de Nostre Dame, dekor. Jean Pucelle, 1328-1332, Bibliothèque nationale de France, NAF 24541, fol. 59

 

Pijany mnich i lew (diabeł), Gautier de Coinci, Miracles de Nostre Dame, dekor. Jean Pucelle, 1328-1332, Bibliothèque nationale de France, NAF 24541, fol. 38v

 

Pijany mnich i lew (diabeł), Psałterz Królowej Marii, ok. 1310-1320, British Library, Royal 2 B VII, fol. 207

 

Przeklęty chłopiec, Gautier de Coinci, Miracles de Nostre Dame, dekor. Jean Pucelle, 1328-1332, Bibliothèque nationale de France, NAF 24541, fol. 52v

 

Madonna del Soccorso, XVI w., Museo Civico Pinacoteca Palazzo Lazzarini, Morrovalle www.comune.morrovalle.mc.it

 

Matka Boska zabiera diabłu cyrograf, inicjał z Godzinek De Brailes, Oksford ok. 1240, British Library, Add MS 49999, fol. 40v

 

Matka Boska zabiera diabłu cyrograf, Godzinki Taymouth, Londyn (?) 2 ćw. XIV w., British Library, MS Yates Thompson 13, fol. 160r.

 

Sheela-na-gig, kościół śś. Marii i Dawida w Kilpeck (Wielka Brytania), fot. Poliphilo

 

Fragment obrazu Pietera Bruegla Starszego "Przysłowia niderlandzkie", 1559, Gemäldegalerie w Berlinie
Sztuka Powszechnie Nieznana, Matka Boska

Podkast - stopka do wstrzyknięcia

PODKAST TYGODNIKA POWSZECHNEGO

Wszystkie odcinki »

Słuchaj w: Spotify | Apple Podcasts | Google Podcasts | Lecton | RSS

„Podkast Tygodnika Powszechnego”: o najważniejszych tematach z autorami i gośćmi „Tygodnika” rozmawiają Michał Kuźmiński i Krzysztof Story. A także autorskie cykle: Jagielski Story, gdzie co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych, Wojciecha Jagielskiego, z którym rozmawia Krzysztof Story | Punkt zwrotny oraz Własny pokój: Katarzyna Kubisiowska i jej goście | Sztuka powszechnie nieznana: Magdalena Łanuszka odkrywa dla nas na nowo średniowieczne dzieła | Miesiąc w nauce z autorskim przeglądem newsów naukowych Łukasza Lamży. 

PODOBAŁ CI SIĘ PODKAST? WSPIERAJ NAS NA PATRONITE »

Weź, słuchaj!

Współwydawcą Podkastu Powszechnego jest Fundacja Tygodnika Powszechnego

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł
Wybieram
Dowiedz się więcej >

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
Wybieram
Dowiedz się więcej >
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Magdalena Łanuszka

Absol­wentka Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, doktor historii sztuki, medie­wistka. Ma na koncie współpracę z różnymi instytucjami: w zakresie dydaktyki (wykłady m.in. dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Otwartego AGH, licznych… więcej

Podobne artykuły