Straszne rzeczy

Niektórych tak zgorszyły teksty Sarah Kane, że do tej pory nie mogą się otrząsnąć ze zgorszenia, które zresztą sami sobie zgotowali. Nie zauważyli bowiem, że potworne rzeczy, o których pisze Kane, nie służą zgorszeniu, lecz odbudowaniu wartości. Sposób to stary jak świat: potrząsnąć, by coś zmienić, naprawić, przywrócić porządek.

„Krwawy amfiteatr” to zbiór renesansowych i barokowych historii tragicznych, starannie przetłumaczonych i skomentowanych przez Barbarę Marczuk. Kilkanaście „spektakli grozy” pokazuje, że ludzie zawsze lubili słuchać o rzeczach potwornych, a autorzy takich opowieści wierzyli zawsze, że przykładem przywiodą czytelników do namysłu i poprawią choć trochę oblicze świata, który chyba od stworzenia staje się coraz gorszy.

Lektura „Krwawego amfiteatru” zmusza do namysłu nad przemianą wrażliwości. Dziś większość historii tragicznych zdaje się być niewinnymi bajkami, jeśli zestawimy je z tym, co możemy codziennie przeczytać w gazecie. (W historiach tragicznych obowiązuje zresztą schemat, w myśl którego winni muszą zostać ukarani.) Co więcej, pokazuje, jak niestałe i względne były zawsze kryteria moralne. Zdrada małżeńska, w jednym tekście zasługująca na najsroższą karę, w innym jawi się jako znacznie mniejsze zło w porównaniu z grzechem kazirodztwa. Siedząc na widowni krwawego amfiteatru można też zobaczyć, jakim przemianom uległo ro-

Jedna tylko rzecz w tej świetnej książce wielce mnie zaniepokoiła. Autorka antologii pisze we wstępie objaśniającym dzieje gatunku, że pominęła w wyborze „utwory opisujące przypadki zbyt odrażające, jak też i te, które ocierają się o pornografię”. Szkoda, bo przecież w ten sposób otrzymaliśmy obraz ocenzurowany, czyli niewiarygodny, i nadal nie wiemy, jak groźne mogły być spektakle grozy. Oczekuję szybkiego uzupełnienia!

„KRWAWY AMFITEATR. Antologia francuskich historii tragicznych epoki renesansu i baroku”. Przekład i opracowanie: Barbara Marczuk. Universitas, Kraków 2002.