Żołądek był już nie do ujarzmienia nawet przy ostrej aż do śmieszności diecie, wielodniowe bóle głowy o najgwałtowniejszym charakterze, powracające po paru dniach, całe godziny wymiotów mimo niejedzenia. (…) Wielkie znużenie, wysiłek przy przejściu ulicą, silne uczulenie oczu na światło; Immermann leczył mnie na coś takiego jak wrzód żołądka, ja zaś ciągle spodziewałem się krwawych wymiotów. Przez 14 dni musiałem zażywać roztwór lapisu, daremnie" (z listu Nietzschego do Carla von Gersdorff).

"Radosną wiedzę" Nietzsche pisał, gdy życie dało mu nieco wytchnienia, a fizyczny ból, który był jego stałym towarzyszem, odrobinę zelżał. Pisał "językiem wiatru", wiercąc się niespokojnie, przenosząc z jednego kąta Europy w drugi. Zawarł w niej zuchwalstwo, niepokój, antynomię. O filozofii myślał jak o manifeście ozdrowieńca, któremu wraca niespożyta energia. Strony tej...