Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Tamta pielgrzymka była wydarzeniem przełomowym. Po zakończeniu drugiej sesji Soboru papież udał się do Ziemi Świętej, by „osobiście przypomnieć główne tajemnice naszego zbawienia, to jest wcielenia i odkupienia”. „Zobaczymy tę czcigodną ziemię – powiedział – z której św. Piotr wyruszył i do której żaden z jego następców nigdy nie wrócił. Powrócimy tam z największą pokorą i na krótko, w duchu nabożnej modlitwy, odnowy duchowej, by ofiarować Chrystusowi Jego Kościół, by przywołać do niego, jednego i świętego, Braci odłączonych, by błagać Boże Miłosierdzie o pokój”.
Była to pierwsza z dziewięciu podróży Pawła VI poza granice Włoch i w ogóle pierwsza od 1812 r. (to jest od czasu, gdy Napoleon wywiózł Piusa VII do Fontainebleau) zagraniczna podróż papieża. 5 stycznia 1964 r. w siedzibie Delegatury Apostolskiej nastąpiło pierwsze spotkanie i wymieniony pierwszy pocałunek pokoju między Pawłem VI i patriarchą Konstantynopola Atenagorasem. Jerzy Turowicz napisał: „Było to pierwsze tego rodzaju spotkanie w dziewięć wieków od Wielkiej Schizmy, punkt zwrotny w historii chrześcijaństwa”. Sam zaś Atenagoras wyraził nadzieję, że stanie się ono „poranną jutrzenką błogosławionego dnia, w którym przyszłe pokolenia wspólnie będą uczestniczyły w jednym kielichu Świętego Ciała i Krwi Pańskiej”.
Jak wiadomo, inicjatywa spotkania obecnego patriarchy Bartłomieja I z papieżem Franciszkiem wyszła od patriarchy. Podobnie było przed 50 laty, także wtedy inicjatorem spotkania w Ziemi Świętej był patriarcha Atenagoras. Pierwsze spotkanie papieża Franciszka z patriarchą Bartłomiejem I (wieczorem 25 maja) odbyło się w siedzibie Delegatury Apostolskiej w Jerozolimie (nuncjatura jest w Tel Awiwie), w tym samym miejscu, tym samym pokoju, w którym przed 50 laty spotkali się Paweł VI z Atenagorasem. Papież i patriarcha podpiszą wspólną deklarację. Przed 50 laty liturgiczne spotkanie odbyło się na obrzeżach Jerozolimy, w bazylice Zaśnięcia na Górze Oliwnej, teraz w samym jej centrum – w bazylice Grobu Pańskiego.
Rocznica, która stała się motywem pielgrzymki papieża Franciszka, uświadamia nam, jak w ciągu tych 50 lat wiele się zmieniło. Decyzja Pawła VI z roku 1964 dała początek papieskim podróżom, które dzisiaj, po pontyfikacie Jana Pawła II, postrzegamy jako rzecz zupełnie naturalną. Temu otwarciu towarzyszyło otwarcie ekumeniczne. Dotąd papieże nie modlili się wspólnie ze „schizmatykami” ani nie wymieniali z nimi pocałunków pokoju. Prawda, marzenie patriarchy Atenagorasa jeszcze się nie ziściło, jednak postęp uczyniony w ciągu tych 50 lat na drodze ku odnalezieniu jedności po dziewięciu stuleciach podziału jest ogromny. Świadczy o tym choćby to, że dziś ani podróż papieża do Ziemi Świętej, ani jego spotkanie z patriarchą nie wydają się (jak wtedy) czymś absolutnie nadzwyczajnym.
Przypomnienie owej ekumenicznej rocznicy unaocznia nam, że Kościół, chrześcijaństwo to nie zastygłe w trwaniu skamieniałe pomniki przeszłości. Zainicjowane przez Sobór Watykański II witalne procesy trwają i przynoszą widzialne efekty.
Warto o tym pamiętać, śledząc liczne wątki papieskiej pielgrzymki do Ziemi Świętej. Papież Franciszek jest czwartym następcą św. Piotra, który odwiedza Ziemię Świętą. W jego homiliach i przemówieniach wielokrotnie powracają wezwania do pokoju. Głosi prawo państwa Izraela (Paweł VI ani razu nie użył tego określenia) do bezpiecznego istnienia w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową, prawo Palestyńczyków do posiadania suwerennej i niepodległej ojczyzny, godnego życia i swobody przemieszczania się oraz oczekuje uznania sakralnego charakteru Jerozolimy jako miejsca, do którego pielgrzymują wyznawcy trzech monoteistycznych religii. Wśród tych wątków jednak głównym pozostaje wątek ekumeniczny, będący kontynuacją tego, co się w Mieście Świętym wydarzyło pół wieku temu.
